Եվ, այդուամենայնիվ, Ադրբեջանի իշխանությունները Հայաստանի հետ խաղաղության պայմանագիր կնքելու ցանկություն չունեն։ Որքան էլ Հայաստանի իշխանությունները փորձում են այլ փաստարկ գտնել՝ Ադրբեջանին ապացուցելու իրենց հավատարմությունը ԼՂ հիմնախնդրի վերջնական փակմանը, չեն կարողանում համոզել համաձայնագրի ստորագրման անհրաժեշտության հարցում։ Այստեղ մեզ մնում է միայն ընդունել, որ Ադրբեջանն ու Հայաստանը ի սկզբանե ունեցել են եւ ունեն տարբեր պատկերացումներ Խորհրդային Միության Սահմանադրության լուծարումից հետո ծագած ազգամիջյան հակամարտության պատճառների մասին։
Ադրբեջանական պետության եւ համանուն ժողովրդի առաջացման պատմությունը չէր կարող չստեղծել իրականության փոխբացառող գնահատականների նման իրավիճակ։ Եվ պետք է խոստովանել, որ այսօր Ադրբեջանն այլ ծրագրեր ունի ոչ միայն Երեւանի, այլեւ հենց հայ ժողովրդի հետ կապված։ Այդ երկրի նախագահը վերջերս եւս մեկ անգամ կրկնեց, որ Ղարաբաղի չլուծված խնդիրը խոչընդոտում էր Հայաստանի հանդեպ իրական քաղաքականության ձեւակերպմանն ու պլանավորմանը։ Եվ հիմա եկել է ժամանակը հայտարարելու, որ հայերը կարող են պետություն ունենալ միայն այն դեպքում, երբ ընդունեն Ադրբեջանի բոլոր պայմանները։ Այն, ինչ նա անում է այս ուղղությամբ, շատերն իրենք կարող են տեսնել:
Եթե այս ամենին մոտենանք ամենայն լրջությամբ (եւ դա պետք է արվի միջազգային կարգի շարունակվող փլուզման համատեքստում), ապա պարզ է դառնում, թե ինչու է Ալիեւն առաջարկել Հայաստանին համաձայնեցնել խաղաղության պայմանագրի տեքստը, տվել իր համաձայնությունը տեքստին եւ ցույց տվել, որ կարող է ստորագրել միայն լրացուցիչ պայմաններով։ Պարզ ասած՝ այս տեքստը ոչ մի կապ չունի խաղաղության պայմանագրի հետ։ Վերջերս Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախկին նախարար Թոֆիգ Զուլֆուղարովը լիովին պարզաբանեց «խաղաղության պայմանագրի» նշված տեքստի իմաստը։
Ավելին՝ նա դա արեց ոչ միայն հայ քաղաքական գործիչների, այլ նաեւ ադրբեջանցիների համար՝ մատնանշելով, որ նրանք նույնպես լավ չեն հասկանում, թե ինչու էր Ադրբեջանի նախագահի համար կարեւոր՝ ստիպել Հայաստանին, որպեսզի վերջինս ընդունի այդ փաստաթղթում Ադրբեջանի բոլոր պայմանները։ Զուլֆուղարովը հայտարարել է, որ «հայերն ու նրանց հովանավորները» ցանկանում են համաձայնագրում տեսնել «խաղաղության պայմանագիր», որը կարող է ապահովել երկրների միջեւ խաղաղության հաստատման հետագա գործընթացը։
Կարդացեք նաև
Դիվանագետն այս մոտեցումը համարեց ոչ այնքան միամտություն, որքան փաստաթղթի էությունը փոխարինելու փորձ։ Նա փաստաթուղթն անվանել է «շրջանակային համաձայնագիր», որում համաձայնեցված են բոլոր պայմանները, որոնց հիման վրա հնարավոր են Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ հետագա հարաբերություններն ու բանակցությունները։ Փաստորեն՝ կատարված ագրեսիայի եւ Արցախի վերացման արդյունքում Ադրբեջանը պետք է նման փաստաթղթի տեսքով ստանա Հայաստանի համաձայնությունն այն ամենի օրինականության վերաբերյալ, ինչ արվել է 2020 թվականից մինչ այժմ։ Եվ դա պայման կդառնա Ադրբեջանի հետ բանակցությունները շարունակելու Հայաստանի համար։
Խաղաղության ծրագիրն ինքնին վերաբերում է Ադրբեջանի եւ Հայաստանի բոլորովին այլ հարաբերություններին, որտեղ խնդիրներ կան բռնազավթման համար վերջինիս մեղքի ճանաչման, դրա համար փոխհատուցման պատրաստակամության, ինչպես նաեւ «ֆաշիզմը հայկական ազգային գաղափարախոսությունից արմատախիլ անելու» հանձնառության հետ։ Ասեմ, որ սա շատ նորաձեւ հայեցակարգ է ներկա պայմաններում ցանկացած ագրեսիա արդարացնելու համար։ Այսինքն՝ արդեն համաձայնեցված 17 սկզբունքների շրջանակներում պետք է քննարկվեն նշված խնդիրները եւ ապահովվի խաղաղ գոյակցություն ապագա Հայաստանի հետ։
Բոլորի համար պետք է պարզ լինի, որ Ադրբեջանը կատակ չի անում: Բայց միանգամայն թափանցիկ է նաեւ այն, որ Ադրբեջանը նման լայնածավալ նախագծի համար տեսնում է մեկ լուրջ սպառնալիք՝ այլ երկրների միջամտության սպառնալիքը։ Դրա համար միշտ կարող են լինել քաղաքական եւ իրավական հիմքեր՝ դրանք շատ են։ Եվ այս ոլորտում գլխավոր ականը ԵԱՀԿ Մինսկի խումբն է՝ տասնամյակներ շարունակ Ադրբեջանի երեւակայությունների ու հանցագործությունների վկան։ Հասկանալի է, որ հայկական պետության գոյության բոլոր հակառակորդները նախեւառաջ պետք է թաղեն միջազգային այս կառույցը։
Մանվել ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հայացք Երևանից» թերթի այս համարում
