«Երբ Հայաստանը վավերացրեց Հռոմի ստատուտը, ճանաչեց իրավազորություն երեք հանցագործությունների նկատմամբ՝ ցեղասպանություն, մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություններ, պատերազմական գործողություններ: Ագրեսիայի նկատմամբ իրավազորություն ստեղծելու համար անհրաժեշտ էր լրացուցիչ փոփոխությունների ստորագրում, ինչը չի կատարվել ՀՀ կողմից եւ սա էլ ինքնին հարցադրում է:
Եթե քաղաքական առումով նպատակահարմար է եղել տվյալ իրավիճակում ընդունել Հռոմի դատարանի իրավազորությունը, արդեն իսկ 2021-ից Հայաստանը Ադրբեջանի ագրեսիայի զոհ է դարձել, ինչո՞վ է պայմանավորված հենց ագրեսիայի դեմ պայքարն ուժեղացնող իրավական փաստաթղթերի չվավերացումը, չստորագրումը:
Այսինքն՝ եթե առաջիկա շաբաթներին Ադրբեջանը առաջխաղացում ցուցաբերի Հայաստանի սուվերեն տարածքի նկատմամբ, շարունակի իր ոտնձգությունները ուժի տարբեր դրսեւորմամբ, դրանք պատժելի չեն կարող լինել միջազգային քրեական դատարանի մեխանիզմի միջոցով»,-այսօր «Հայկական հարցը արդի փուլում. քաղաքական, իրավական եւ դիվանագիտական հեռանկարներ» խորագրով համաժողովի ժամանակ ասաց միջազգային իրավունքի փորձագետ Սիրանուշ Սահակյանը:
Նրա խոսքով, 2023-ին արցախցիների հետ կատարվածը բռնի տեղահանում էր. «Ինչը Հռոմի ստատուտի համաձայն դիտարկվում է որպես մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություն: Իրավական համայնքում քննարկվում է՝ արդյոք տեղի ունեցածը պետք է որակել ցեղասպանությո՞ւն, թե՞ մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություն: Հարցը որոշակի առումով վիճելիություն ունի, ցեղասպանության կոնցեպտն առաջ քաշելիս դրվում է այն հանգամանքը, որ կյանքի, գոյության համար անհամատեղելի պայմաններ են ստեղծվել Լաչինի միջանցքի շրջափակման միջոցով եւ դա հանգեցրել է նույնիսկ մահերի, մարդասիրական այլ խնդիրների:
Կարդացեք նաև
Այստեղ ազգի որոշակի մասի ֆիզիկական բնաջնջում է եղել ու իրական սպառնալիք է եղել ամբողջական բնաջնջման համար: Ցեղասպանության ու մարդկության դեմ ուղղված հանցագործությունների հիմնական տարբերությունը հատուկ նպատակն է, որը պետք է հիմնավորվի ցեղասպանության պարագայում:
Այսինքն՝ ազգի մի մասի ոչնչացման կամ ամբողջ ազգի այդ բնաջնջման միտումն ու դիտավորությունը պետք է ապացույցներով հիմնավորելի լինի: Հակափաստարկները հանգում են նրան, որ ամբողջովին մարդասիրական աջակցությունը դադարեցված չի եղել, սահմանափակումներ կիրառվել են, բայց բանակցվել ու քննարկումների առարկա է եղել այլընտրանքային ուղիներով մարդասիրական օգնության ցուցաբերումը:
Եվ երկրորդ փաստարկը, որ Լաչինի միջանցքը վերահսկվել է ադրբեջանցիների կողմից ու նրանց թույլտվությամբ մարդիկ կարողացել են լքել՝ չենթարկվելով ֆիզիկական բնաջնջման: Այս երկու հանգամանքների մեջբերմամբ՝ պնդումներ են ներկայացվում, որ ցեղասպանության հատուկ միտումը հիմնավորելի չի լինի»:
Արփինե ՍԻՄՈՆՅԱՆ
