Հա­յաս­տան տու­նը կը վա­ռի, իսկ հա­յերը տա­կաւին ու­րիշ ուղղութեամբ կը նա­յին. Նոր Յառաջ

2025 Մարտ 30-ին Գիւմրիի եւ Փա­րաքա­րի մաս­նա­կի ընտրու­թիւննե­րուն ար­դիւնքնե­րը ցոյց կու տան, որ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պետու­թիւնը կը թե­ւակո­խէ վստա­հու­թեան լուրջ ճգնա­ժամ մը։ Երեք երե­ւոյթներ ապա­ցոյցն են քա­ղաքա­կան կեան­քի խոր ճգնա­ժամին: Նախ, մաս­նակցու­թեան տո­կոսը ցած է, ինչ որ ցոյց կու տայ թէ կա­ռավա­րող­նե­րուն եւ կա­ռավա­րուող­նե­րուն, կամ աւե­լի ճիշդ՝ քա­ղաքա­կան ղե­կավար­նե­րուն եւ քա­ղաքա­ցինե­րուն մի­ջեւ անվստա­հու­թեան հարց մը կայ։ Ձեռնպա­հու­թեան բարձր տո­կոսը միշտ ալ հա­սարա­կու­թեան վա­տառող­ջութեան ցու­ցիչ է, եւ մե­ծապէս հա­ւանա­կան է, որ քա­ղաքա­կանու­թեան նկատ­մամբ այս անվստա­հու­թեան մի­տու­մը շա­րու­նա­կուի, յատ­կա­պէս այն պատ­ճա­ռով, որ քա­ղաքա­կան հա­մակար­գը,– եթէ հա­մակարգ գո­յու­թիւն ու­նի,– կը խրա­խու­սէ մար­դոց ան­տարբե­րու­թիւնն ու ծու­լութիւ­նը։ Յե­տոյ, զար­մա­նալի է, որ խորհրդա­րանա­կան ընդդի­մու­թեան ոչ մէկ ուժ՝ ո՛չ «Հա­յաս­տան» դա­շին­քը, ո՛չ «Պա­տիւ ու­նեմ» կու­սակցու­թիւնը, ո՛չ ալ ՀՅԴ-ն ներ­կա­յացած է ընտրող­նե­րուն։ Այս «ու­ժե­րը», գի­տակ­ցե­լով որ այ­լեւս լսե­լի չեն հա­սարա­կու­թեան կող­մէ, պէտք է դա­սեր քա­ղեն, եթէ անոնք ու­նին այդ քա­ջու­թիւնը։ Վեր­ջա­պէս, այս ընտրու­թիւննե­րուն եր­րորդ կա­րեւոր յատ­կա­նիշը վար­չա­պետին ղե­կավա­րած «Քա­ղաքա­ցիական պայ­մա­նագիր» (ՔՊ) կու­սակցու­թեան ստա­ցած ձայ­նե­րու տո­կոսն է՝ 36%, ինչ որ իրեն կը թոյ­լատրէ առա­ջին տե­ղը գրա­ւել, սա­կայն ան­բա­ւարար է քա­ղաքը առան­ձին կա­ռավա­րելու հա­մար։ Սա ցոյց կու տայ ՔՊ-ի ժո­ղովրդա­կանու­թեան ան­կումը. ան կը զի­ջի իր տե­ղը «փող­կա­պի ռազ­մա­վարու­թեան»՝ վե­րադար­ձող հին հե­տեւորդնե­րուն, իրենց ստո­րին մե­քենա­յու­թիւննե­րով հան­դերձ՝ կա­շառա­կերու­թիւն, զանգիտում (intimi-dation), հա­­տուա­ծակա­նու­թիւն (sectarisme)։
Դուրս գալ անվստա­հու­թեան վի­ճակէն

Անհրա­ժեշտ է գլխաւոր առաջ­նա­հեր­թութիւննե­րը բա­ցայայ­տել, եւ այս վեր­ջի­նը կրնայ միայն «Հա­յաս­տան տուն»-ի կա­ռու­ցումը ըլ­լալ ներ­սէն, կամ նուազ պատ­կե­րաւոր կեր­պով՝ ինքնիշ­խան հայ­կա­կան պե­տու­թեան կա­ռու­ցումը։ Ահա միակ կէ­տը, որ պէտք է գտնուի հայ ժո­ղովուրդի օրա­կար­գին վրայ։ Մնացեալ ամէն ինչ երկրոր­դա­կան է։ Առաջ­նա­հեր­թութիւ­նը ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչու­մը չէ։ Առաջ­նա­հեր­թութիւ­նը Հայ առա­քելա­կան եկե­ղեցիին վե­րապա­հուած ճա­կատա­գիրը չէ։ Առաջ­նա­հեր­թութիւ­նը Երե­ւանի իշ­խա­նու­թիւննե­րու փո­փոխու­թիւնը չէ։ Առաջ­նա­հեր­թութիւ­նը Մինսքի խումբին կամ Ար­ցա­խի հար­ցին վե­րապա­հուած ճա­կատա­գիրը չէ։ Առաջ­նա­հեր­թութիւ­նը Ռու­սաստա­նի կամ Եւ­րո­պական Միու­թեան հետ յա­րաբե­րու­թիւնը չէ։ Առաջ­նա­հեր­թութիւ­նը Ազերպայ­ճա­նի դէմ պատիժնե­րը չեն։ Առաջ­նա­հեր­թութիւննե­րու առաջ­նա­հեր­թութիւ­նը, կրկին ան­գամ, Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պետու­թեան վե­րակա­ռու­ցումն է ներ­սէն՝ աշ­խա­տան­քա­յին մշա­կոյ­թը եւ քա­ղաքա­կան մշա­կոյ­թը փո­խելով։ Վե­րը նշուած բո­լոր կէ­տերու լու­ծումնե­րը կը բխին Հա­յաս­տան տան կամ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պետու­թեան ներ­քին վե­րակա­ռու­ցումէն։ Նոր Սահ­մա­նադ­րութիւն մը հրա­տապ է՝ իս­կա­կան հայ­կա­կան քա­ղաքա­կան հա­մակարգ ստեղ­ծե­լու հա­մար եւ ոչ թէ «ձեւով մը գոյատեւել»-ու՝ 1991-էն ի վեր քաշկռտուող յետ­խորհրդա­յին ահաւոր հա­մակարգով։ Սահ­մա­նադ­րութեան բա­րեփո­խումը անհրա­ժեշտ է ստեղծելու համար նոր հաս­տա­տու­թիւններ, որոնք թոյլ կու տան պե­տու­թեան եւ վար­չա­կազ­մին մի­ջեւ տար­բե­րակու­մը, որ­պէսզի կա­րելի ըլ­լայ վստահիլ տե­սանե­լի, ան­կա­շառե­լի եւ ար­դիւնա­ւէտ վար­չա­կազ­մի մը. կրթու­թեան, անվտան­գութեան եւ տնտե­սական զար­գացման բնա­գաւառ­նե­րուն մէջ իս­կա­կան յաւակնոտ քա­ղաքա­կանու­թիւն մը կեն­սա­կան է հայ­կա­կան շու­կան վե­րականգնե­լու եւ զայն գրա­ւիչ դարձնե­լու, բայց նաեւ հա­սարա­կական եւ մշա­կու­թա­յին կեան­քը ամ­րապնդե­լու հա­մար՝ ժողովուրդին առօ­րեան բա­րելա­ւելու եւ անոր արտագաղթին առաջքը առնելու նպատակով։ Խա­ղաղու­թիւնը կրնայ միայն անցնիլ պե­տական կա­ռոյցնե­րու ամ­րապնդու­մէն, որ­պէսզի ամբողջ ազ­գա­յին հա­սարա­կական համակարգը սնու­ցուի։ Բայց Հա­յաս­տան տու­նը կը վա­ռի, իսկ հա­յերը տա­կաւին ու­րիշ ուղղութեամբ կը նա­յին։ Դեռ ժա­մանակ կայ կրա­կը մա­րելու, եթէ բո­լոր հայ գոր­ծիչնե­րը սոթտեն իրենց թեւ­ե­րը եւ պե­տու­թեան կա­ռու­ցումը դարձնեն պայքարներու կարեւորագոյնը։

Ռոպէր ԱՅՏԱՊԻՐԵԱՆ

Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Նոր Յառաջ» երկօրեայում