Ազատության հրապարակում արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհրդի անցկացրած բնակարանային ծրագրի վերաբերյալ առաջին քննարկումից հետո Aravot.am-ը զրուցեց Արցախ Միության հիմնադիր նախագահ, Արցախի հանրապետության նախկին պետնախարար, Արցախի մարդու իրավունքների նախկին պաշտպան Արտակ Բեգլարյանի հետ:
-Երկու օր առաջ Ազատության հրապարակում արցախցիների մեծ հանրահավաքից հետո, որքան հասկացանք, ձեր պահանջներին կառավարությունից ոչ մի արձագանք չկա՞:
-Էական, բովանդակային արձագանք դեռեւս չկա: Բայց խոստացել են պահանջագրին յոթնօրյա ժամկետում արձագանքել:
-Հետաքրքիր պատկեր է ստացվում: Ասում են՝ 070 կոդով անձնագիրը Հայաստանի անձնագիր չէ: Եթե պայմանականորեն ընդունենք, որ դա այդպես է, ուրեմն արցախցիներին պետք է փախստականի կարգավիճակ տալ: Բայց փախստականի կարգավիճակ էլ չեն տալիս, քանի որ այդ դեպքում պետք է տրամադրել բոլոր այն արտոնությունները, որոնք սահմանված են փախստականների համար: Կառավարության այս քաղաքականությունը ինչպե՞ս կմեկնաբանեք:
Կարդացեք նաև
-Իրականում, ըստ էության, փախստականի կարգավիճակ են տվել: Ժամանակավոր պաշտպանության տակ գտնվող անձի կարգավիճակը փախստականի կարգավիճակ է: Եվ այդ առումով, իրենք ունեն այդ պարտավորությունները: Այստեղ գլխավոր, հիմնարար, սկզբունքային հարցն այն է, որ մեզ դիտարկում եւ վերաբերվում են որպես սովորական փախստականի: Ոչ մի տարբերություն մեր միջեւ եւ որեւէ այլ կոնֆլիկտային տարածքից եկած ոչ էթնիկ հայի միջեւ: Դա կլինի Աֆրիկայի կոնֆլիկտներից փախած, դա կլինեն քրդեր, որոնք Թուրքիայից են փախել՝ Հայաստան-Թուրքիա սահմանն անցել ու մտել են Հայաստան: Նրանք, ովքեր ստացել են փախստականի կարգավիճակ, նույն կարգավիճակն ունեն, ինչ որ մենք: Եվ Հայաստանի Հանրապետությունը նույն պարտավորություններն ունի իրենց հանդեպ, ինչ որ մեր հանդեպ: Էլ չենք խոսում, որ մենք իրականում քաղաքացի ենք եւ եղել ենք քաղաքացի, էթնիկ հայ ենք: Էլ չեմ խոսում, որ Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունների ձախողումների հետեւանքով ենք մենք բռնի տեղահանվել: Ու Հայաստանի Հանրապետությունը մշտապես եղել է մեր անվտանգության երաշխավորը:
Իհարկե, լավագույն կարգավիճակը կլիներ, որ մենք մնայինք ՀՀ քաղաքացի: Ուղղակի օրենքներում համապատասխան փոփոխություններ անեին եւ մեզ տային առանձնահատուկ կարգավիճակ, որը կարող էր կոչվել, օրինակ, բռնի տեղահանված անձի կարգավիճակ, որից բխող արտոնությունները, պետության պարտավորությունները կարող էին ձեւակերպվել առանց զրկելու մեզ քաղաքացու իրավունքներից եւ պարտավորություններից:
-Արցախից բռնի տեղահանվածների գլխավոր երազանքը, տեսլականը Արցախ վերադառնալն է: Բայց կա նաեւ երկրորդ հարցը: Հիմա այստեղ քննարկվում է նորմալ բնակարանների տրամադրման եւ Հայաստանում արցախցու արժանապատիվ ապրելու շատ բնականոն հարցը: Պատկերացնենք, որ Հայաստանը կատարում է իր այս բոլոր պարտավորությունները: Այդ դեպքում Արցախ վերադառնալու տեսլականը չի՞ խամրի:
-Այդտեղ, իրոք, խնդիր կա եւ դրա համար կան լուծումներ: Մենք ի սկզբանե առաջարկել ենք, որ մենք ՀՀ-ում ունենայինք համայնքային կոմպակտ բնակություն՝ շրջան առ շրջան: Թեկուզ մեկ մարզում կառուցվեր մի մեծ կամ մի քանի բնակավայր եւ մենք այնտեղ ապրեինք: Ուղղակի, ոչ գետոյացված. որոշակի հարաբերակցությամբ նաեւ ոչ արցախցիներ: Եթե դա չկա, մյուս տարբերակն այն է, որ մենք ուզում ենք կայուն եւ արժանապատիվ բնակություն Հայաստանում՝ մինչեւ մեր վերադարձը: Պետք չէ սեփականության իրավունքով տալ, խոստանալ այլ բաներ:
Բայց քանի որ մենք չգիտենք, թե երբ կարող ենք վերադառնալ, մենք ասում ենք. թող լինի այնպիսի կայուն, արժանապատիվ կեցություն մեր Մայր Հայրենիքում, որ մենք կարողանանք ոչ միայն այստեղ մեր ինքնությունն ու իրավունքները պաշտպանել, այլ նաեւ օգտակար լինել մեր Մայր Հայրենիքին որպես ներուժ: Որովհետեւ մենք ոչ թե սոցիալական խումբ ենք, այլ մենք նույն ինքնությունը, նույն քաղաքացիությունը ունեցող, երբեմն, նույնիսկ ավելի շատ պատասխանատվություն զգացող հայեր ենք ու ՀՀ քաղաքացիներ, որոնք պատրաստ են ծաղկեցնել, զորացնել եւ զարգացնել Հայաստանի Հանրապետությունը՝ նաեւ հանուն Արցախ մեր վերադառնալու տեսլականի:
Մենք գիտենք՝ Արցախ վերադարձը եւ Արցախի վերադարձը հնարավոր է, միայն ուժեղ եւ զարգացած Հայաստանի Հանրապետության միջոցով:
Աշոտ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
