ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների և դիվանագիտության ամբիոնի դոցենտ, միջազգայնագետ Նուբար Չալըմյանը համաձայն չէ մեծ թվով փորձագետների այն տեսակետին, որ Հայաստանը պետք է հետեւություններ անի Ուկրաինայի ճակատագրից եւ զերծ մնա դեպի Եվրոպա «ճանապարհորդությունից»: Ավելին, նա կարծում է, որ ՀՀ գործող իշխանություններն` ի տարբերություն նախորդների, Հայաստանի պես փոքր պետության համար ամենաարդյունավետ՝ միաբեւեռ քաղաքականությունն են որդեգրել` ի հակադրումն Ռոբերտ Քոչարյանի վարած կոմպլեմենտարիզմի եւ Սերժ Սարգսյանի՝ բազմաբեւեռի։ Ներկայացնում ենք մեր զրույցը Նուբար Չալըմյանի հետ։
-Պուտին-Թրամփ հեռախոսազրույցը, աշխարհաքաղաքական շրջադարձային զարգացումները, Ռուսաստանի՝տարածաշրջանում դիրքերի ամրապնդումը, ըստ Ձեզ, ի՞նչ հետեւանքներ կունենան Հայաստանի համար: Ոմանց գնահատմամբ, քանի որ Արեւմուտքը Ուկրաինային կարծես թե մենակ է թողնում, նպարակահարմար չէ, որ Հայաստանը բռնի ԵՄ ճանապարհը՝ չունենալով հստակ երաշխիքներ, որ մեզ այնտեղ սպասում են։
-Ես համաձայն չեմ, որ Հարավային կովկասում մեծանում է Ռուսաստանի դերը, հակառակը՝ Ռուսաստանը գտնվում է շատ ծանր, դժվարին իրավիճակում․ հավաքական Եվրոպան, ԱՄՆ-ն պատժամիջոցներ են սահմանել Ուկրաինայում սանձազերծած պատերազմի համար, այլ կլինի իրավիճակը, երբ Թրամփի միջնորդությամբ պատերազմը կանխվի, եւ կողմերը գան ընդհանուր հայտարարի՝ փոխադարձ զիջումների գնալով։ Թեպետ ես չգիտեմ՝ ՌԴ-ն սովո՞ր է ընդհանրապես փոխադարձությունների, թե՞ միայն սպասում է, որ դիմացինը զիջումներ անի։ Կյանքը, պատմությունը ցույց է տվել, որ Ռուսաստանը զիջումների չի գնում, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո էլ պետք է փոխադարձ զիջումների գնար, բայց այսօր տեսնում ենք Ճապոնիայի Կուրիլյան կղզիների վրա է նստած, Կալինինգրադն է իրենով արել եւ այլն, այսօր նաեւ Ղրիմի խնդիրն է։
Կարծում եմ՝ եթե ռուս-ուկրաինական պատերազմական գործողություններն արդյունավետ ավարտ չունենան, եւ կողմերը գան դադարեցման, Ռուսաստանն, իմ կարծիքով, պահելու է այն տարածքները, որ Ուկրաինայից է վերցրել, Ուկրաինան էլ իր հերթին է նույնը անելու, խոսքը Կուրսկի մասին է: Այո, Թրամփը ուզում է պատերազմը դադարեցնել, որպեսզի Ուկրաինային տրվելիք զենք-զինամթերքի մատակարարումը դադարեցնի, այն թանկ է նստում ԱՄՆ-ի, ինչպես նաեւ եվրոպական երկրների վրա։ Ինչ վերաբերում է մեր տարածաշրջանին, ապա այն Թրամփի համար երրորդական, չորրորդական նշանակություն ունի, առաջնայինը Պուտինի հետ հանդիպումն է, որը կլինի երրորդ երկրում՝ ոչ ՌԴ-ում, ոչ ԱՄՆ-ում։
Կարդացեք նաև
– Այս ամենը չի՞ նշանակում արդյոք, որ ճիշտ են այն փորձագետները, որոնք համարում են, որ Հայաստանը պետք է դասեր քաղեր Ուկրաինայի ճակատագրից, որն ուներ հավաքական Արեւմուտքի անվերապահ աջակցությունը, բայց տեսանք, թե ինչ է կատարվում։ Եվ Հայաստանը չպետք է առանց հաշվարկների, հիմքերի, ՌԴ զգուշացումները հաշվի չառնելով, ԵՄ-ին անդամակցելու մեկնարկի մասին հայտարարություն ընդուներ։
-Ես այդ կարծիքին չեմ, լինելով պատմաբան, ուսումնասիրելով Առաջին համաշխարհային պատերազմը, դրա ընթացքում հայ ժողովրդի նկատմամբ տեղի ունեցած մեծ ողբերգությունը՝ Ցեղասպանությունը, որից ես էլ եմ տուժել` որպես ցեղասպանության երրորդ սերնդի ներկայացուցիչ։ Ես ավելի շահագրգիռ պետք է լինեմ… Ի վերջո, ի՞նչ էր դա․ իմ կարծիքով` հայերը խաբվել են եւ նրանց խաբել են մեր, այսպես կոչված, դաշնակիցները՝ ռուսները: Այո, ռուսական մատը հայոց Ցեղասպանության իրականացման գործում եղել է։ 1915 թվականին թուրքերն այսպես են ասել՝ եթե դուք ռուսների հետ եք, ռուսները մեր թշնամիներն են, Անտանտ պետությունների դեմ են, այդ դեպքում` դուք տեղ չունեք այս երկրում։
-Ձեր ասելով` պատմությունից պետք է դասեր քաղենք` թուրքերի հետ լինենք, այլ ոչ թե ռուսների։
-Ես նորից կրկնեմ, որքան էլ առաջիններից մեկն եմ, որ ուզում եմ ցեղասպանությունը ճանաչվի թուրքերի կողմից․ ինձ այնքան էլ հետաքրքիր չէ, թե աշխարհի շատուշատ երկրներից ով է ճանաչել Ցեղասպանությունը, ինձ հետաքրքիր է, որ Թուրքան առաջին հերթին ճանաչի, մնացածները պետք է դամքաշություն անեն, Թուրքիան պետք է ընդունի այդ փաստը եւ ներողություն խնդրի հայ ժողովրդից իր արածների համար, ինչպես Գերմանիան՝ Հոլոքոստի համար։
Լուսինե ՇԱՀՎԵՐԴՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հրապարակ» օրաթերթի այս համարում
