Բազմիցս ասվել է, առնվազն 19-րդ դարից սկսած, որ հասարակական կարծիքը չի կարելի դիտարկել որպես փաստարկ՝ հօգուտ որեւէ ճշմարտության: Որովհետեւ որպես «հասարակական կարծիք» կարելի է մատուցել ամենահրեշավոր գաղափարները, որոնք ծնվում են ամենաայլասերված ուղեղներում: Ասել, թե այդ կարծիքը ծնվում է ժողովրդական զանգվածի խորքում, իսկ «ժողովրդի ծառա» վերնախավն այն պարզապես ձեւակերպում է, ամենալկտի սուտն է: Գործընթացը ճիշտ հակառակն է՝ «վերեւից» մարդկանց գլուխն են մտցնում ինչ-որ «համոզմունքներ», իսկ հետո ասում են՝ «տեսեք, ժողովուրդն է այդպես մտածում»:
Եթե ամեն «հարթակից» հնչում է ռաբիս երաժշտություն, ապա պարզ է, թե ինչու է «ժողովուրդը հայկական պահանջում»: Ռուսական կայսրությունը, իսկ այնուհետեւ Խորհրդային Միությունը դարեր շարունակ մարդկանց թունավորում էր օղիով, իսկ հետո ասում էր՝ «մեր ժողովուրդը խմող է»:
«Ինչո՞ւ եկաք ստեղ եւ մեր վրա մուննաթ եք գալիս, մնայիք ձեր Ղարաբաղում ու կռվեիք»: Այդ անմարդկային բանաձեւը կրկնում են թե՛ շարքային քաղաքացիները, թե՛ բարձրաստիճան իշխանավորները: Կարելի՞ է, արդյոք, ասել, որ դա «ժողովրդի կարծիքն է»: Ոչ, դա հատուկ ներարկած դիվային միտք է, որը ծնվել է բարձր կաբինետներում:
Սովորական մարդիկ կարող են եւ չիմանալ, որ թշնամու դեմ մեն-մենակ եւ առանց օգնության որեւէ հույսի մնացած, մեկամյա շրջափակման արդյունքում հյուծված Արցախի պաշտպանության բանակը չէր կարող երկար դիմադրել ադրբեջանա-թուրքական բանակին: Չնայած արցախցիները կռվել են հերոսաբար, եթե դիմադրությունը երկար շարունակվեր, կլինեին հազարավոր, գուցե տասնյակ հազարավոր զոհեր՝ այդ թվում՝ խաղաղ բնակչության շրջանում: Իսկ արդյունքը կլիներ այն, որը կա: Այնպես որ, «մնայիք, կռվեիք» բանաձեւն իրականում նշանակում է՝ «մնայիք, մեռնեիք, իրական Հայաստան կերտելու մեր աշխատանքին չխանգարեիք»:
Կարդացեք նաև
Այդ բանաձեւը խորն արմատներ է գցել հայաստանյան հասարակության մեջ: Դա ինձ մեծ ցավ է պատճառում, որովհետեւ այդպես չպետք է մտածի ոչ միայն ոչ մի հայ, ոչ միայն ոչ մի ՀՀ քաղաքացի, այլեւ ոչ մի ՄԱՐԴ:
Բայց ես հասարակ մարդկանց առանձնապես չեմ մեղադրում՝ նրանք, կրկնեմ, կարող են ինչ-որ բաներ չհասկանալ: Նման թեզերը, որոնց խորքում արցախցիների նկատմամբ ատելության բորբոքումն է, ներարկվում են «վերեւից»: Ինքնաբուխ ատելությանը ես չեմ հավատում:
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
Արխիվային լուսանկարում՝ Ստեփանակերտի հուշահամալիրում արցախյան պատերազմներում զոհված զինծառայողների գերեզմանները
