Լեմկինի ցեղասպանությունների կանխարգելման և մարդկային անվտանգության ինստիտուտը կրկին ուշադրություն է հրավիրում Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ Փաշինյանի վերջին հայտարարությունների վրա: Հիշեցնենք, որ նա մասնավորապես ասել էր. «Մենք Հայոց ցեղասպանության պատմությանն էլ պետք է վերադառնանք, պետք է հասկանանք, լավ՝ ինչ է տեղի ունեցել և ինչու է տեղի ունեցել, և ինչպես ենք մենք դա ընկալել, ում միջոցով ենք ընկալել, ոնց է, որ 1939 թվին Հայոց ցեղասպանության օրակարգ չի եղել, և ոնց է, որ 1950-ին Հայոց ցեղասպանության օրակարգ հայտնվել է: Սա մենք պե՞տք է հասկանանք, թե՞ չպետք է հասկանանք»:
Ռիսկի ենթարկվելով «Դաշնակցական» կազմակերպություն համարվելու, ռուսական փողեր ստանալու և «կեղծ լուրեր» տարածելու մեղադրանքների, որոնցով մեզ մեղադրում են որոշ հայեր, այդ թվում՝ Զորյան ինստիտուտը, որը նախորդ տարի պահանջեց, որ ներողություն խնդրենք Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանից, երբ ենթադրեցինք, որ նա գաղտնի ձևով ժխտում է Հայոց ցեղասպանությունը, Լեմկինի ցեղասպանության կանխարգելման և մարդու անվտանգության ինստիտուտը կրկին ուշադրություն է հրավիրում Փաշինյանի վերջին հայտարարություններին Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ, որոնք կրկնում են թուրքական ժխտողականության հռետորաբանությունը։
Նրա անհիմն հայտարարությունները անտեսում են տասնամյակների պատմական հետազոտությունները Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ, որոնք իրականացրել են թուրք, գերմանացի, բրիտանացի, ամերիկացի և հայ պատմաբանները, խոչընդոտում են Հայոց ցեղասպանության զոհերի արդարության հասնելու պայքարը և ստեղծում են վտանգավոր աշխարհաքաղաքական դինամիկա, հատկապես հաշվի առնելով Ադրբեջանի կողմից Արցախի հայերի դեմ իրականացված ցեղասպանությունը և Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ նրա շարունակական սպառնալիքները։
Անցած շաբաթ վարչապետ Փաշինյանը հանդիպել է Շվեյցարիայում սփյուռքահայերի մի խմբի հետ և, օգտագործելով բնորոշ էնիգմատիկ լեզու, կարծես թե կասկածի տակ է դրել 1915 թ. Հայոց ցեղասպանության հաստատված պատմական նարատիվը։
Կարդացեք նաև
…Այս հայտարարությունը հնչեց մոտ տասը ամիս անց այն բանից հետո, երբ վարչապետը 2024 թ. ապրիլին ցեղասպանության հիշատակի միջոցառման ժամանակ կարծես թե կասկածի տակ դրեց ցեղասպանության հաստատված պատմական նարատիվը, և երեք ամիս անց այն բանից հետո, երբ Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը որոշեց հեռացնել Հայոց ցեղասպանությունն իր արտաքին քաղաքական առաջնահերթությունների ցանկից։ Մենք այս հայտարարությունները և որոշումները համարում ենք Հայաստանի դիվանագիտական և ռազմական թուլության հետևանք՝ Հարավային Կովկասում նրա թշնամական հարևանների համեմատ։ Սակայն մենք պետք է մատնանշենք ցեղասպանության ժխտման սխալները և այն վտանգները, որոնք դա ստեղծում է Հայաստանի ինքնիշխանության ամբողջականության համար, նույնիսկ եթե դա իրականացվում է մի կամ մի քանի համաշխարհային գերտերությունների և տարածաշրջանային հեգեմոնների ճնշման հետևանքով։
Հիմնական հարցերը, ինչպիսիք են «ինչ է տեղի ունեցել և ինչու է տեղի ունեցել», վաղուց պատասխաններ են ստացել, և Փաշինյանի հայտարարությունները կարող են կասկածի տակ դնել Հայոց ցեղասպանությունը որպես հաստատված պատմական փաստ։ Ցեղասպանության ուսումնասիրության ոլորտում գիտնականները միակարծիք են, որ Օսմանյան կայսրության հանցագործությունները հայերի նկատմամբ Առաջին աշխարհամարտի տարիներին աներկբա ցեղասպանություն են։
Վարչապետը կարծես թե հավատում է, որ քաղաքական թաքնված օրակարգ կա Հայոց ցեղասպանության ճանաչման ջանքերի հետևում։ Սակայն նա երբևէ հստակ չի նշել, թե ովքեր են այս ենթադրյալ դավադիրները և ինչ են նրանք փորձում ձեռք բերել։ Նրա այս մոտեցումը խորհրդանշում է թուրքական ժխտողականության ոչ միայն բովանդակությունը, այլև ռազմավարությունը։
Թուրքիան ժխտում է, որ իր նախորդ պետությունը՝ Օսմանյան կայսրությունը, ցեղասպանություն է իրականացրել հայերի և այլ քրիստոնյաների նկատմամբ՝ բազմաթիվ պատճառներով, այդ թվում՝ իրավական պատասխանատվությունից խուսափելու, ազգային ինքնության պահպանման, թուրքական գերազանցության գաղափարախոսությունը զարգացնելու և հայերին վարկաբեկելու նպատակներով։
Երբ Փաշինյանը նշում է, որ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման «օրակարգը» 1950-ականներին առաջացել է քաղաքական կասկածելի պատճառներով, նա անուղղակիորեն աջակցում է այն գաղափարին, որ հայերը խաբեբաներ և դավաճաններ են։ Սա ոչ թե նվազեցնում է Հայաստանի թշնամական հարևանների ագրեսիան, այլ, հակառակը, կարող է խրախուսել նրանց ռազմական գործողություններ ձեռնարկել։
Բացի այդ, այն փաստը, որ 1939 թ. Հայոց ցեղասպանության լայն ճանաչում չկար, կարող է բացատրվել տարբեր գործոններով, այդ թվում այն հանգամանքով, որ «ցեղասպանություն» բառը ձևավորվել է միայն 1943 թ.։ Սակայն, հենց Ռաֆայել Լեմկինն էր, որ Հայոց ցեղասպանությունը դիտարկում էր որպես ցեղասպանության եզրույթի հիմքերից մեկը և հենց դրա հիման վրա զարգացրեց ցեղասպանության իրավական հասկացությունը, որը 1948 թ. դարձավ ՄԱԿ-ի «Ցեղասպանության կոնվենցիայի» առանցքային մասը։
Վարչապետի կողմից ցեղասպանության ժխտողականությանը մոտ հայտարարություններ անելը կարող է վտանգավոր հետևանքներ ունենալ, մասնավորապես՝ Հայաստանի դեմ թշնամական գործողությունների ուժեղացման տեսանկյունից։
Լեմկինի ինստիտուտը շարունակում է աջակցել հայերի պայքարին՝ Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման համար՝ անկախ Հայաստանի կառավարության պաշտոնական դիրքորոշումից։
Մենք հույս ունենք, որ Հայաստանի վարչապետը կբացատրի իր հայտարարությունները և կխուսափի ժխտողականության հետ որևէ կապ ունեցող արտահայտություններից։ Մենք շարունակելու ենք պաշտպանել Հայաստանի ինքնիշխանության իրավունքը և աշխատելու ենք միջազգային հանրության աջակցությունն ապահովելու ուղղությամբ։
