Նացիստական հայատյացությունն Ադրբեջանում նոր թափ ստացավ Արցախյան շարժումից սկսած։
1988-90-ական թվականներին Սումգայիթում, Բաքվում, Կիրովաբադում և այլուր ազգայնամոլական բռնություններին զոհ գնացին հարյուրավոր հայեր։ 450 հազար հայ այդ ժամանակահատվածում բռնագաղթեց՝ թողնելով իր տունը, տեղը, աշխատանքը, ունեցվածքը, գերեզմանը, հիշողությունը․․․
Նացիզմն ու հայատյացությունն Ադրբեջանում դրված են ինստիտուցիոնալ մակարդակի վրա։ Հայատյացությունն Ադրբեջանում անգամ օգտագործվում է որպես այլախոհությունը ճնշելու միջոց, և առհասարակ՝ դարձել է ադրբեջանցիների ինքնության կառուցման առանցքը։
Հայկական մշակույթի յուրացումն ու սպանդը կրել և կրում է համակարգված բնույթ։ 1998-ից 2005 թվականներին հիմնահատակ ոչնչացվեցին Նախիջևանի Հին Ջուղայի 5-ից 17-րդ դարերով թվագրվող հայկական գերեզմանոցի 3 հազար խաչքարերն ու 5 հազար տապանաքարերը։
