Համընդհանուր հայտարարագրումը միջին վիճակագրական քաղաքացին ընկալում է որպես հերթական դաժան փորձություն։ Մեխանիզմը բարդ է, խճճված, անհարմար։
Նոր ռեֆորմի մասին զրուցեցինք ՊԵԿ նախկին նախագահ Դավիթ Անանյանի հետ։
– Այսինքն՝ դժգոհություններն օբյեկտիվ չե՞ն։ Լա՞վ ռեֆորմ է։
– Իհարկե, կա դժգոհություն, որն օբյեկտիվ է։ Ռեֆորմի ներդրման տեխնիկական կողմը բարելավման կարիք ունի, բայց բովանդակային առումով այդ ռեֆորմը նախապատրաստվել է 20 տարի, տարբեր մարդկանց կողմից։ Ես՝ ինքս էլ ժամանակին երազել եմ հայտարարագրման համակարգի ներդրման մասին։ Նորանկախ Հայաստանի հարկային համակարգի ձեւավորման երկրորդ փուլից՝ 96 թվականից սկսած, երբ կատարվեցին հարկային օրենսդրության արմատական փոփոխություններ (առաջին փուլը 92 թվականն էր, երբ սահմանվեցին հիմնական հարկային օրենքները), եւ մինչեւ հիմա հայտարարագիր ներկայացնելու նորմը եղել է։ Մարդիկ պարզապես պետք է կամք արտահայտեին, ունենային ազնվություն եւ սեփական նախաձեռնությամբ տարեկան հայտարարագիր ներկայացնեին այն եկամուտների գծով, որոնք չեն հարկվել գործատուի կողմից։ Օրինակ, վարձակալությունից են մարդիկ եկամուտներ ունեցել, գնացել են խոպան, փող են աշխատել եւ այլն, ու քանի որ ռեզիդենտ են եղել` եկամտահարկի օրենքի, միշտ ունեցել են դեկլարացիա ներկայացնելու պարտավորություն։ 2 տարի առաջ համընդհանուր հայտարարագիր ներկայացնելու պահանջ է եղել, անկախ նրանից, թե դու ստանում ես հարկվող, թե չհարկվող եկամուտներ, դու պարտավոր ես հայտարարագիր ներկայացնել։ Գլոբալ առումով սա շատ առաջադեմ ու կարեւոր ռեֆորմ է տնտեսության համար, սա եւ գույքահարկը միասին պետք է դիտվեն։ Գույքահարկի ներդրման հետ կապված, օրինակ, կան խնդիրներ` ներդրման ժամանակացույցը, օրինակ։ Մենք որ քննարկում էինք ժամանակին, նախատեսում էինք, որ պետք է ներդրվի 10 տարվա ընթացքում, հետո ընդունման պահին դարձավ 5 տարի, ինչը, կարծում եմ, զգայուն է մարդկանց գրպանի համար։ Եթե 10 տարվա ընթացքում ներդրվեր համակարգը, մարդիկ աստիճանաբար կսովորեին։ Ուրեմն կարող ենք ասել, որ ռեֆորմների ներդրման հետ կապված օբյեկտիվ խնդիրներ կան, որոնք համակարգերը ճշգրտելուն, որոշակի հստակեցումներ մտցնելուն են ուղղված, բայց գլոբալ առումով այդ ռեֆորմներն անհրաժեշտություն են։
Կարդացեք նաև
– Բայց փաստ է, որ էս բոլոր բարձրացումներ-թանկացումները միաժամանակ լցվեցին մարդկանց գլխին։
– Գիտեք, էս ամենը, որ Դուք ասում եք, այնքան ոչ էական է այն գոյութենական վտանգների համեմատ, որոնք կան այսօր։ Խեղճ քաղաքացու գլխին հարկերը ծանրացան, իսկ էդ խեղճ քաղաքացին չի՞ մտածում, թե դա ինչի արդյունք է։ Չի՞ մտածում, որ համախմբվելու ու ավելի պահանջկոտ դառնալու ժամկետները վաղուց անցել են։ Քաղաքացու խնդիրներն ավելի խորն են, քան այդ տնտեսական հարցերը։ Ձեր ասածի մեջ օբյեկտիվություն կլիներ, եթե մենք ունենայինք քաղաքական առումով ավելի կայուն ու անհոգ միջավայր, բայց այդպես չէ, չէ՞։
– Ճիշտ է, ուղղակի մարդկային հոգեբանություն է, ամենացավոտ բանն է, երբ գրպանն են մտնում, հատկապես՝ հայերի համար։
– Այ, դրա համար ինձ չեն հետաքրքրում իր ցավն ու խուճապը, որովհետեւ այդ ցավն ինձ ավելի շատ կհետաքրքրեր, օրինակ, 23 թվականի սեպտեմբերին։ Ես այդ ցավն ու խուճապն այն ժամանակ չտեսա։ Հետեւապես, իրենց ցավն ու եկամուտն ինձ չեն հետաքրքրում։ Ուզում եմ ասել, որ քաղաքացին խեղճ չէ, այդ քաղաքացուն պետք է մտրակել, որ նա հասկանա, որ ինքը գոյութենական խնդիրներ ունի, որ անպայման չէ, որ գրպանին խփեն, նոր ինքը զարթնի։ Որ իր արյունակցի հանդեպ, երբ որ ցեղասպանական գործողություններ էին անում, երբ իրենց հայրենազրկում էին, այն ժամանակ իր ցասումն ու վրդովմունքն ավելի հասկանալի կլինեին։ Թե չէ՝ ինչո՞ւ պետք է հայտարարագիր ներկայացնենք։ Բոլորը պետք է հայտարարագիր ներկայացնեն։ Սուսուփուս։ Ես իմ հայտարարագիրը ներկայացրել եմ արդեն։
Սյուզան ՍԻՄՈՆՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հրապարակ» օրաթերթի այսօրվա համարում:
