Գրիգորի Գորինի «Տիլ» պիեսի Լենկոմի թատրոնի բեմականացման մեջ, երբ թագավորը որոշում է այրել Կլաասին դանդաղ կրակի վրա, շուրջը հավաքվածների միջից դուրս է գալիս հարբեցողի տեսքով մի մարդ եւ բղավում է՝ «Ես դեմ եմ, պահանջում եմ այրել արագ կրակի վրա»: Պալատականն իսկույն դիմում է թագավորին՝ «Ժողովուրդն ընդվզում է», եւ թագավորը փոխում է իր որոշումը՝ «ժողովրդի ցանկությանը» համապատասխան:
Հայաստանի «ԵՄ-ական արկածներն» ինձ հիշեցնում են այդ դրվագը: Սկզբից իշխանությունը պալատական կուսակցությունների միջոցով նախաձեռնում է ԵՄ մտնելու ստորագրահավաք, կառավարությունը հավանություն է տալիս համապատասխան օրինագծին: ՔՊ-ականներն էլ, բնականաբար, այդ օրինագծին կողմ կքվեարկեն:
Բայց Ռուսաստանի ղեկավարների հետ շփումներում այդ ամբողջ գործընթացը նախաձեռնած իշխանության ներկայացուցիչներն ասում են. «Հանգստացեք, ընկեր Պուտին, ընկեր Լավրով, մենք ոչ մի ԵՄ չենք պատրաստվում մտնել, մնալու ենք ԵԱՏՄ-ում: Պարզապես ժողովուրդն է մեզնից պահանջել, հո մենք ժողովրդի ցանկություններին դեմ չե՞նք գնա»:
Այդպիսով, «ժողովրդի ցանկությունն» արձանագրող օրինագիծը ոչ մի իրավական նշանակություն չի ունենա: Բայց, մյուս կողմից, հնարավորություն կլինի ում որ պետք է ցույց տալու՝ «տեսեք-տեսեք, մենք գնում ենք Եվրոպա»: Կարծում եմ, չկա ավելի հմուտ հնարք՝ եվրոպական ինտեգրացիան վարկաբեկելու համար:
Կարդացեք նաև
Ընդհանրապես, ցանկությունների մասին խոսելը զուտ քարոզչության ոլորտից է: Իշխանության ներկայացուցիչները գրեթե ամեն օր ասում են, որ նախորդ բոլոր նախագահները «ցանկանում էին» հանձնել Արցախը: Այդ «ցանկություններն» արձանագրող որեւէ փաստաթուղթ չկա՝ լիներ, վաղուց կհրապարակեին: Փոխարենը «Ազատություն» ռադիոկայանի շնորհիվ մեզ հայտնի դարձած ԱՄՆ Պետդեպի գաղտնազերծված փաստաթղթերը մանրամասնորեն մեզ պատմում են այն մասին, որ Տեր-Պետրոսյանը 1997 թվականին նման ցանկություն չուներ՝ չնայած նրան աջից-ձախից դրանում մեղադրում էին եւ շարունակում են մեղադրել: Չեմ կասկածում, որ ժամանակի ընթացքում կգաղտնազերծվեն ավելի ուշ շրջանի փաստաթղթերը:
Ինչի համար են այդ «ցանկությունների» մասին խոսակցությունները, պարզ է: Նախկինները «ցանկանում էին», ներկաները հանձնել են: Փորձ է արվում այդ ակնհայտ փաստը շրջանցել:
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
Յանձնել Արցախը բառերը, այլազան իմաստներով է գործածվում:
Այդ իմաստներէն մէկը հետեւեալն է: Հրաժարիլ՝ Արցախը լրիւ անկախ ու ինքնիշխան պետութիւն դարձնելու ապա զայն ՀՀին միացնելու ձգտումէն:
Այդ իմաստով իսկ, ոեւէ ՀՀի նախագահ չէր «ցանկանար» անշուշտ որ այդ ազգային հրաժարումը տեղի ունենայ:
Սակայն բոլորն ալ գիտակից էին որ, հարկադրաբար, ուրիշ ճար չունենալով, պէտք է որ համակերպէին, յանձնուէին այդ իրականութեան: Եւ լաւագոյն, իրականալի յանգումը՝ յատուկ կարգավիճակով ԼՂԻՄի մը այլընտրանքն էր:
Սակայն այս գետնի վրայ, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի պարագան իւրայատուկ է: Քանզի իր ժամանակին, Ազատագրման յաղթանակէն անմիջապէս ետք, ամենանուա՛զն էին այն պատճառները որոնք կրնային արդարացնել այդպիսի կեցուածք մը: Մինչ ինք զայն համարեց՝ բացառապէս իրատեսական: Ապա, խեղդեց Հայոց ազգային ուժերը: Ի դէպ, այդ օրերի ՀՅԴ-ն, բացարձակապէս ուրիշ ՀՅԴ մըն էր. ՀՅԴ մը, որ հայաստանցիները երբեք չճանչցան:
Մ. Հայդուկ Շամլեան
Յ.Գ. Վերջին տարիների իրականութեան լոյսին տակ, պատրաստակամ եմ հիմա մտածելու որ, Առաջին Նախագահն ալ ստիպուեցաւ ենթարկուիլ Ռուսաստանի կամքին, եւ այդ պատճառով է որ որդեգրեց նահանջի ուղին:
Սակայն այստեղ եւս՝ այդ օրերի Ռուսաստանը, յետագայի Ռուսաստանը չէր: Բայց երեւի վերանկախացած ՀՀի Առաջին Նախագահը դեռ Սովետական Մոսկուայի հեղինակութեան պատրանքին տակը էր մնացել:
Իսկ յետոյ արդէն, ուշ էր… Վերականգնած, կազդուրուած Ռուսաստանը, ՀՀ խորհրդարանի հմուտ ջարդով, իր թաթը դրաւ՝ ՀՀի վրայ: Եւ բնաւ չուզեց որ այդ երկիրը… երկիր դառնայ: Ու յդ նպատակով, պատանդ բռնեց՝ Հայոց Արցախը: