«Իրանն այսօր» – Բենզինն Իրանում սուբսիդավորվում է, ինչը նշանակում է, որ բնակչությանը այն վաճառվում է ինքնարժեքից էլ ցածր գնով՝ պետական միջոցների տրամադրման հաշվին։ Նաև սրա արդյունքում բենզինի սպառումն Իրանում շատ մեծ է:
Մինչև 2018թ. Իրանը երկրին անհրաժեշտ բենզինի մի մասը ներկրում էր։ Ներկրումն աստիճանաբար նվազեցնելով՝ 2018-ի հոկտեմբերից Իրանը դադարեցրեց այն: Վերջին տարիներին, սակայն, Իրանը նորից սկսել է ներկրել:
Իրանական օրացույցով 1402թ. (2023-ի մարտ-2024-ի մարտ) Իրանում օրական արտադրվել է 105 մլն լիտր բենզին, սպառումը եղել է 116 մլն:
Սպառման բարձր ցուցանիշը նաև մաքսանենգության հետևանք է․ մարդիկ էժան՝ սուբսիդավորված գնով գնում են բենզինն Իրանում և վերավաճառում են հարևան երկրներում։
Կարդացեք նաև
Ըստ նախագահ Փեզեքշիանի՝ օրական 20-30 մլն լիտր բենզին է մաքսանենգ ճանապարհով դուրս բերվում Իրանից:
Բենզինի անխնա սպառումը/մաքսանենգությունը նվազեցնելու համար կառավարությունը տարբեր միջոցառումներ է քննարկում, որոնցից մեկը բենզինի գնի թանկացումն է:
Բայց սա իրանական հասարակության շրջանում շատ զգայուն թեմա է: Նախորդ՝ 2019թ. թանկացումը բազմահազարանոց ցույցերի և 200-ից ավելի զոհի պատճառ դարձան:
Ըստ Իրանի իշխանությունների՝ մաքսանենգության դեմ պայքարի շրջանակներում ներդրել են նաև «լիքը բաքի» նախագիծը:
Սա ենթադրում է, որ Իրանից դուրս գալիս իրանական ու արտասահմանյան բեռնատարները պետք է կա՛մ բաքը մինչև վերջ լիցքավորեն (ոչ սուբսիդավորված գնով), կա՛մ 1000 լիտրին համարժեք գումարը վճարեն՝ անկախ նրանից, թե ինչ հեռավորության ճանապարհ են գնալու (Այս խնդրին բախվել էին նաև հայկական բեռնատարների վարորդները)։
Հենց այս որոշումից հետո էլ Թուրքիան վերացրել է իրանական բեռնատարներին նախկինում տված արտոնությունը: Մասնավորապես՝ դեկտեմբերի 28-ից Թուրքիան իրանական բեռնատարներից յուրաքանչյուր լիտր վառելիքի դիմաց արդեն գանձում է շուրջ 29 լիրա: Յուրաքանչյուր բեռնատարի համար սա կարող է շուրջ 1000 դոլար արժենալ:
Նման գումար իրանցի վարորդները չեն պատրաստվում վճարել, ուստի հրաժարվել են երթևեկել՝ իրանա-թուրքական սահմանին հերթեր գոյացնելով:
Շրջանառվում են նաև լուրեր, որ ի պատասխան էլ, Իրանը շաբաթ օրվանից դադարեցրել է թուրքական բեռնատարներին դիզվառելիքի տրամադրումը, ինչն իր հերթին առաջացրել է թուրք վարորդների դժգոհությունը:
Թե՛ հենց Իրան-Թուրքիա սահմանին, թե՛ Նախիջևանի սահմանին (բեռնատարների մի մասը Թուրքիա է գնում Նախիջևանով) այժմ սպասողական վիճակ է: Իրանի իշխանությունները խոստանում են հարցը կարգավորել առաջիկա օրերին:
Այս թեմայի վերաբերյալ Իրանի ԱԳՆ խոսնակի մեկնաբանությունը իրանական որոշ ԶԼՄ-ներ վերագրել էին «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին հարցին ու խառնաշփոթ առաջացրել այդ թվում հայկական դաշտում:
Իրականում խոսնակը հայտնել էր, որ բեռնատարների խնդիրը քննարկելու համար պատվիրակություն է մեկնելու Թուրքիա: Մամուլում դա դարձել էր «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը քննարկելու համար:
Եվս մեկ հավելում: Առհասարակ վառելիքի (ոչ միայն բենզին) խնդրի պատճառով Իրանում այս տարի չեն հասցնում բավարար քանակի էլեկտրաէներգիա արտադրել։
Ու եթե նախկինում ամռան ամիսներին էին բախվում էլեկտրաէներգիայի պակասի խնդրին ու անընդհատ հովհարային անջատումներ էին, ապա այս տարի դա տեղի է ունենում նաև աշուն-ձմռանը։
