Իրականութիւն է, որ հայաշխարհի վերջին երեսուն տարիներու կեանքը մեծ վերիվայրումներու ժամանակաշրջան մը հանդիսացաւ։ Վերանկախացման նուաճումը եւ Արցախի վերատիրացման համազգային հրճուանքը փոխարինուած են մեր արծուաբոյնի կորուստով ու հայրենիքին վրայ սպառնացող աշխարհաքաղաքական վտանգներով։
Այսուհանդերձ, սփիւռքահայ մարդու գիտակցական աշխարհին մէջ պէտք է ամէն գնով ամուր պահել հայրենիքին հանդէպ հաւատքը ու պետութեան ամրապնդման նպաստող իւրաքանչիւր ճիգ։ Վարչախումբերը ժամանակաւոր եւ գնայուն են, ձախող ղեկավարները պիտի անցնին հայ ժողովուրդի դատաստանին ու պատմութեան մոռացութեան։ Սակայն, կը մնայ հաւատարմութիւնը հայ հողին ու պետական հիմնաշէնքին հանդէպ, որուն համար հայ ժողովուրդի կամքը արտայայտող քաղաքական գործօնները կոչուած են զայն ամուր պահել հայու ոգեկան եւ իմացական գիտակցութեան մէջ։ Չի բաւեր միայն ապաւինիլ քաղաքական զօրաշարժին, այլեւ անհատապէս սթափիլ հայրենիքի հզօրացման ուղղութեամբ, ի մտի ունենալով ամերիկացի վաղամերիկ նախագահ Քենետիի դիպուկ բանաձեւումը՝ «ամէն մէկը թող մտածէ, թէ ինչպէս կրնայ օգտակար դառնալ իր երկրի յառաջդիմութեան համար»։
Հայրենիքի օրրաններէն հեռու, սփիւռքահայ կեանքն ալ դիմագրաւեց մեծ մարտահրաւէրներ, որոնք առնչուեցան իր թիւի զգալի յաւելումին, ազգային դիմագիծի փոփոխութեան եւ սերունդներու կապուածութեան տկարացումին հետ։ Առաջին ազդակը դրական որեւէ արդիւնք չտուաւ, որովհետեւ Հայաստանէն դուրս անցած զանգուածները դժուար թէ կարողացան ներգործական ուժ սրսկել սփիւռքեան կեանքէն ներս։ Պատճառներն ու հետեւանքները տակաւին կը կարօտին ընկերաբանական եւ գիտական համապարփակ վերլուծումի, որ մինչեւ այսօր կը պակսի մեր իրականութենէն։
Մեր ակնարկը մասնաւորելով յունահայ գաղութի կեանքին ու ապագայի հեռանկարներուն վրայ, հետեւեալ առաջադրանքները կը մնան մեր հիմնաշէնքի ամուր կռուանները։
Կարդացեք նաև
— Ազգային ոլորտի վերարժեւորումը դարձած է հրամայական, յենուելով նաեւ Արամ Ա. կաթողիկոսի «Սփիւռքի տարուան» առիթով հրապարակուած պատկերացումներուն եւ մեր գաղութի անդամները ազգային ու հոգեւոր կեանքին կապելու անհրաժեշտութեան վրայ։ Ըմբռնումներու, մօտեցումներու եւ գործելակերպի վերանայումը, ինչպէս նաեւ նոր մարդուժ կազմաւորելու նպատակը կը դառնան անհրաժեշտ ու խիստ ստիպողական։
— Հայակրթութեան մարզը կը պահանջէ հաւաքական զօրաշարժ, ոչ միայն անոր պատասխանատուութիւնը կրող գաղութային մարմիններուն կողմէ, այլ նաեւ անհատական գիտակցութեան ուժեղացումով, պահելու համար հայ լեզուի ու հայկական առարկաներու ուսուցումը տիրական առաջնութեան մէջ։
— Երիտասարդութեան ներգրաւումը կը հանդիսանայ կենսական նախապատուութիւն։ Անոր առջեւ ազգային եւ գաղափարական ուղիներ բանալու կողքին, հարկ է վերարժեւորել մեր երիտասարդներու իմացական աշխարհը եւ ամրապնդել հայրենիքին հանդէպ հաւատարմութեան ոգին, զարգացնելով անոնց մէջ թէ՛ քաղաքական աշխարհայեացքը եւ թէ՛ ազգի պատմամշակութային գանձարանը։
— Միութենական կեանքը կը կազմէ խարիսխը մեր գաղութի համայնական զարգացման։ Ի գին ամէն զոհողութեան, հարկ է կարգ մը երեւոյթներու առաջքը առնել, որպէսզի չխաթարուի կառոյցներու դիմագիծը, որ կրնայ առաջնորդել նպատակի շեղումին։ Միաժամանակ, մեր կառուցային միաւորներու աւելի գործուն ներկայութիւնը հայ հաւաքականութիւններուն մէջ կը դառնայ անյետաձգելի։
Տեսական որեւէ արտայայտութեան դիմաց, գործնական քայլերու որդեգրումը կը պահանջէ ամուր կամք եւ գիտակցութիւն՝ հայ իրականութեան ներկայ իրավիճակին նկատմամբ։ Հայութեան կազմակերպ գործօններու պարտականութիւնն է ճամբայ հարթել, վերակենսաւորման յոյս ներշնչել, հաւաքական տեսլականներուն մէջ կազմաւորել հայ անհատի հայրենասիրութիւնն ու ստեղծագործական ոգին։
Բազմազան մարտահրաւէրներու դիմագրաւումին դիմաց, անհատական եւ հաւաքական յանձնառութիւնը կը հանդիսանայ առաջին նախապայմանը մեր առաքելութեան յաջողութեան ճամբուն վրայ։
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Ազատ օր» պարբերականում
