Գրականության մեջ նկարագրված են բազմաթիվ դեպքեր, երբ մահամերձ հիվանդը, կյանքին հրաժեշտ տալուց առաջ, անսպասելիորեն ակտիվանում է, կտրուկ շարժումներ է անում, իսկ հետո մի քանի րոպեից կամ մի քանի ժամից հանգչում է: Չգիտեմ, կենսաբանական ինչ մեխանիզմներ են տվյալ դեպքում գործում, բայց հասարակական կյանքում նույնպես մենք հաճախ ենք հանդիպում դեպքերի, երբ, օրինակ, ավտոկրատ ռեժիմները կամ դիկտատուրաներն իրենց «վերջին վատությունն» անում են, նոր՝ հեռանում: Փաշինյանի ռեժիմը, հետխորհրդային մնացած ավտոկրատների նման, հավերժ չէ, եւ, միեւնույն է, վաղ թե ուշ պայթելու է: Բայց պայթելուց առաջ, ենթադրում եմ, կանցնի ավելի կոշտ, ոչ սովորական բռնաճնշումների կամ արտաքին քաղաքականության մեջ կանի նոր հիմարություններ:
Եթե ռուս-ուկրաինական պատերազմը ներկայացնենք որպես պայմանական «օրգանիզմ», ապա կարող ենք ասել, որ այն մոտենում է մաշվելու իր բարձրակետին, որից հետո անխուսափելիորեն տեղի է ունենալու անկում: Հիմքեր կան ենթադրելու, որ 2025 թվականին այս կամ այն «ժամանակավոր շփման գծով» ձեռք է բերվելու զինադադար: Բայց մինչեւ այդ, այսպես ասած, «միջակետը» (ոչ վերջակետը) դրվի, կարող են տեղի ունենալ չափազանց դրամատիկ, եթե ոչ՝ աղետալի իրադարձություններ: Այդպես մտածելու հիմք է տալիս այն, որ հատկապես ներկա ժամանակահատվածում բոլոր կողմերը դրսեւորում են չափազանց անպատասխանատու վարք:
Պատասխանատու լինելու, այսինքն՝ ցանկությունները հնարավորություններին համապատասխանեցնելու, սեփական ժողովուրդներին ու ամբողջ աշխարհը «կրակը չգցելու» համար կողմերը պետք է գիտակցեն ստեղծված իրողությունները: Ուկրաինան պիտի հասկանա, որ այս պատմական ժամանակահատվածում չի կարող վերականգնել 1991 թվականի սահմանները: Ռուսաստանը պիտի հասկանա, որ Արեւմուտքը չի վախենում իր միջուկային շանտաժից: Միացյալ Նահանգները պիտի հասկանա, որ Ռուսաստանի տարածքը հեռահար հրթիռներով ռմբակոծելու արտոնություն տալը բեկում չի մտցնի պատերազմի մեջ: Եվրամիությունը, շարունակելով աջակցել Ուկրաինային, պետք է զգուշավորություն ու շրջահայացություն դրսեւորի: Նույնպիսի վարք է ակնկալվում գլոբալ Հարավից: Մասնավորապես, միջուկային տերությունները, որոնք պահպանել են բանականության հատիկները՝ Հնդկաստանն ու Չինաստանը, կարող են ազդել այն տերությունների վրա, որոնք մոտ են այդ հատիկները կորցնելուն՝ ՌԴ-ին եւ ԱՄՆ-ին:
Հակառակ դեպքում պատերազմի «վերջին ցնցումներից» այնպիսի քանակությամբ «մոխիր» կառաջանա, որ պետք կլինեն տասնամյակներ՝ նախապատերազմյան իրավիճակը վերականգնելու համար:
Կարդացեք նաև
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
