Հանրային վայրերում անցորդներին խմելու ջուր առաջարկելն ընդունված է աշխարհի շատ երկրներում․ տարբեր քաղաքներում կան հատուկ ծորակներ, որտեղից կարելի է անվճար ջուր խմել և անգամ ընտանի կենդանիներին էլ ջուր տալ։ Դա նաև Աստվածահաճո գործ է․ օրինակ՝ Իրանում հավատացյալները երբեմն իրենց տան կամ խանութի դիմաց հատուկ տակառներ են դնում և ցանկացողներին անվճար ջուր են առաջարկում։
Հայաստանը յուրահատուկ է իր ցայտաղբյուրներով (պուլպուլակ)․ դրանք առատ են բոլոր համայնքներում և հատկապես Երևանում։ Ցայտաղբյուրները մանուկների, դպրոցականների, տատիկ-պապիկների և, մի խոսքով, բոլոր անցորդների սիրելի վայրերից են․ մեր քաղաքի հյուրերը ևս շատ են սիրում այդ սառնորակ և անվճար ցայտաղբյուրները, իսկ Հանրապետության հրապարակի վարդանման աղբյուրն արդեն աշխարհին է հայտնի և մեր այցեքարտերից է։
Խնդիրը վատնվող ջրի մասին է․ Հայաստանի ցայտաղբյուրների բացարձակ մեծամասնությունը փական չունեն, և ջուրը հոսում է գիշեր-ցերեկ։ Այդ վատնվող ջրի գումարի մեծ մասը վճարում է ՀՀ կառավարությունը, իսկ հուշաղբյուրի սպառած ջրի գումարը հաշվիչի առկայության դեպքում վճարում է տեղադրողը (հիմնականում մահացածի կամ զոհվածի հարազատները)։ Գործնականում անհնար է նաև հոսող ջրի ճնշումը պակասեցնել՝ գիշերային ժամերին կամ ցուրտ ժամանակ անջատել, քանի որ գլխավոր փականը գտնվում է շենքի բակում, հասանելի է բոլորին և անգամ ցանկացած երեխա մտնում է ջրբաժան հորանը և պուլպուլակի հոսքն ուժեղացնում է՝ երևի նաև խաղի նպատակով։
Եթե հուշաղբյուրը գոնե խնամող ունի և մահացածի հարազատները տիրություն են անում, ապա նույնը չի կարելի ասել ցայտաղբյուրների մասին, որոնց պատկանելության իրավիճակը ևս վիճելի է։ Պարզ չէ, թե ցայտաղբյուրն ո՞ւմ տիրույթում է․ շենքի կառավարման մարմնի՞, քաղաքապետարանի, թե՞ Վեոլիա ջրի։ Հայաստանում կա 5177 ելքով 4791 ցայտաղբյուր և, համաձայն Երևանի քաղաքապետարանի պատրաստած ցուցակի, դրանցից 2507-ը գտնվում է մայրաքաղաքում։
Կարդացեք նաև
Համաձայն Eco.am-ի ուսումնասիրության, յուրաքանչյուր ցայտաղբյուր օրական սպառում է մոտ չորս խորանարդ մետր ջուր, այսինքն միայն Երևանի ցայտաղբյուրներն օրական օգտագործում են 10,000 խորանարդ մետր ջուր, գումարային արտահայտությամբ օրական երկու միլիոն դրամ։ Արաբկիր վարչական շրջանում առկա է 354 ցայտաղբյուր, հուշաղբյուր և շատրվան, որոնք հիմնականում հոսում են գիշեր-ցերեկ։
Երևանի քաղաքապետարանն օրերս հանձնարարել է շենքերի կառավարման մարմիններին (համատիրություն և այլն), որպեսզի ցայտաղբյուրների վրա փական դնեն։ Գովելի նախաձեռնություն է, բայց, կարծում եմ, իրագործումը դժվար է տեխնիկական և ֆինանսական իմաստով․ նվազագույն հաշվարկով յուրաքանչյուր փականի գնման և տեղադրման համար անհրաժեշտ է 4000-5000 դրամ, որը մի շարք համատիրություններ կդժվարանան վճարել, հատկապես որ ցայտաղբյուրների սպասարկման համար չկա օրենսդրական կարգավորում։ Իմ կարծիքով՝ ավելի խելացի տարբերակ կլինի, եթե համայնքների ղեկավար մարմիններն իրենք հանձն առնեն այս կարևոր աշխատանքը։
Տիգրան ԴԱՎՈՒԴՅԱՆ
