Ըստ դիմողի՝ հասարակական կազմակերպությունը զրկվել է իր հիմնական իրավունքներից մեկից՝ իր շահառուների իրավունքները դատական կարգով պաշտպանելու իրավունքից:
2024 թվականի հոկտեմբերի 16-ին Սահմանադրական դատարան է մուտքագրվել «Արդար առեւտրի միություն» հասարակական կազմակերպության (նախագահ՝ Հայկ Կարապետյան) դիմումը:
Նա խնդրել էր «ՀՀ քաղաքացիական դատավարության» օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, «Հասարակական կազմակերպությունների մասին» օրենքի 16-րդ հոդվածի 2-րդ մասը իրավակիրառ պրակտիկայում դրանց տրված մեկնաբանության համատեքստում այն մասով, որը չի նախատեսում հասարակական կազմակերպության կողմից իր կանոնադրական նպատակների շրջանակներում սպառող հանդիսացող իր շահառուների իրավունքների պաշտպանության համար դատարան հայց ներկայացնելու իրավունք, ճանաչել ՀՀ Սահմանադրության 29-րդ հոդվածին, 45-րդ հոդվածի 1-ին, 3-րդ, 4-րդ մասերին, 61-րդ եւ 63-րդ հոդվածների 1-ին մասերին եւ 86-րդ հոդվածի 9-րդ կետին հակասող եւ անվավեր:
Ներկայացնելով թիվ ԵԴ2/40495/02/23 քաղաքացիական գործի դատավարական նախապատմությունը՝ դիմողը նշում է, որ ՀՀ դատարանները ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածը մեկնաբանում են այնպես, որ հասարակական կազմակերպությունը կարող է դիմել քաղաքացիական դատարան միայն այն դեպքում, երբ անմիջականորեն խախտվել է տվյալ հասարակական կազմակերպության իրավունքը, եթե հայցը չի առնչվում շրջակա միջավայրի պահպանությանը եւ հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանությանը: Դիմողը գտնում է, որ օրենքով հասարակական կազմակերպությունների մի դասակարգի համար սահմանված է հնարավորություն՝ իրենց շահառուների իրավունքների պաշտպանության հայցով դիմելու դատարան, իսկ մյուսների համար՝ ոչ, այն պայմաններում, որ չկա որեւէ օբյեկտիվ հիմք նման տարբերակման համար: Այսինքն, «նման անհավասար մոտեցման արդյունքում ոչ միայն հասարակական կազմակերպություններն են հայտնվում խտրական եւ տարբերակված իրավիճակում, այլ նաեւ այդ կազմակերպությունների շահառու հանդիսացող անձինք, քանի որ անձանց որոշ շրջանակի համար առկա է հասարակական կազմակերպությունների կողմից իրենց իրավունքների դատական պաշտպանության գործիքակազմ, իսկ մյուսների համար՝ այն իսպառ բացակայում է»:
Կարդացեք նաև
Դիմողը գտնում է, որ հասարակական կազմակերպությունը, որպես կանոնադրական նպատակ սահմանելով սպառողների իրավունքների պաշտպանությունը, այդ թվում՝ պաշտպանությունը պետական մարմիններից, հանձնառություն է ստանձնել` պաշտպանելու սպառողներին պետական մարմինների ապօրինի գործողություններից, այդ թվում՝ դատարաններում հանդես գալու միջոցով: Դիմողի պնդմամբ՝ հենց այստեղ է դրսեւորվում հասարակական կազմակերպության իրավական շահագրգռվածությունը, քանի որ նման երեւույթների դեմ պայքարելն այդ կազմակերպության ստեղծման նպատակը եւ առաքելությունն է: Հետեւաբար՝ ըստ դիմողի՝ հասարակական կազմակերպություններին դատարաններում շահառուների իրավունքների պաշտպանության իրավունք չտրամադրելու պարագայում ամբողջությամբ կարժեզրկվի այդ կազմակերպությունների ստեղծման եւ գոյության տրամաբանությունը:
Սահմանադրական դատարանն իր՝ ՍԴԱՈ-170 աշխատակարգային որոշմամբ, որը կայացրել է նոյեմբերի 1-ին, մերժել է դիմումը, պատճառաբանելով, որ դիմումատուն բավարար կերպով իրավաբանորեն չի հիմնավորել իր՝ տվյալ հոդվածներով երաշխավորված որեւէ հիմնական իրավունքի խախտման փաստը:
ՍԴ-ն իր մեկ այլ աշխատակարգային որոշմամբ մերժել է նույն կազմակերպության երկրորդ դիմումը, որով վիճարկվում էր հետեւյալ խնդիրը. ՀՀ դատարանները ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասը մեկնաբանել են այնպես, որ ոչ հատուկ վարույթով հասարակական կազմակերպությունը կարող է դիմել վարչական դատարան միայն այն դեպքում, երբ անմիջականորեն խախտվել է տվյալ հասարակական կազմակերպության իրավունքը:
Այս դիմումի պատճառաբանական մասը որոշ ձեւակերպումներով գրեթե նույնն էր:
Ռուզան ՄԻՆԱՍՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
07.11.2024
