2024թ. հոկտեմբերի 24-ին Եվրոպական խորհրդարանն ընդունել է Ադրբեջանում իրավիճակի, մարդու իրավունքների և միջազգային իրավունքի խախտման և Հայաստանի հետ հարաբերությունների մասին ռեզոլյուցիա:
Ադրբեջանա-արցախյան հակամարտության կարգավորման համատեքստում նշված ռեզոլյուցիայում Եվրոպական պառլամենտը, մասնավորաբար, արձանագրել է.
- Արցախի վրա 2023թ. Ադրբեջանի հարձակումը ներկայացնում է մարդու իրավունքների և միջազգային իրավունքի կոպիտ խախտում՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հրադադարի հայտարարության ակնհայտ խախտում, և Եվրոպական միության միջնորդությամբ բանակցությունների ընթացքում ստանձնած պարտավորությունների չկատարում;
- արժանահավատ զեկույցները հաստատում են Լեռնային Ղարաբաղում հայկական մշակութային և կրոնական ժառանգության կազմակերպված ոչնչացումը;
- Ադրբեջանի ղեկավարներն ու պաշտոնյաները բազմիցս ատելության խոսք են օգտագործում հայերի նկատմամբ;
Այս առնչությամբ անհրաժեշտ եմ համարում հրավիրել Ռուսաստանի Դաշնության այն պաշտոնատար անձանց ուշադրությունը, որոնք հորդորում, առաջարկում են Արցախի հայությանը Արցախում ադրբեջանական վարչակազմի գոյության պայմաններում վերադառնալ Արցախ: 2024թ. հոկտեմբերի 16-ի ճեպազրույցի ժամանակ նման հայտարարությամբ հանդես էր եկել Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին գործերի նախարարության տեղեկատվության և հրատարակչության դեպարտամենտի տնօրեն Մարիա Զախարովան:
- պնդում է, որ Եվրոպական միության և Ադրբեջանի միջև ցանկացած ապագա գործընկերության համաձայնագիր պայմանավորվի բոլոր քաղբանտարկյալների ազատ արձակմամբ, իրավական բարեփոխումների իրականացմամբ և երկրում մարդու իրավունքների վիճակի ընդհանուր բարելավմամբ, ինչպես նաև ի ցույց դնի Ադրբեջանի՝ Հայաստանի հետ խաղաղության համաձայնագրի բանակցություններում իրական բարեխիղճ պատրաստակամությունը և հարգանքը Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքների նկատմամբ;
- Կոչ է անում լիովին կատարել Արդարադատության միջազգային դատարանի կողմից ընդունված բոլոր որոշումները:
Հիշյալ արձանագրումների վերաբերյալ հարկ է նշել հետևյալը: Որևէ հավատ չպետք է ընծայել Եվրոպական խորհրդարանի այս և նմանատիպ բանաձևերին: Ինչո՞ւ, շատ ակնհայտ պատճառով. այսօր Եվրոպայի համար առաջնային են ոչ թե մարդու իրավունքները, ժողովրդավարությունը, այլ՝ նավթը, գազը, փողը և ամեն նյութականը:
Կարդացեք նաև
Այսպես,
Եվրոպական միությունն այսօր հակված է Ադրբեջան-Արցախ հակամարտության կարգավորումը տեսնել հօգուտ Ադրբեջանի, քանի որ վերջինս Եվրոպական միության համար դիտարկվում է որպես վստահելի գործընկեր էներգետիկ ոլորտում: Այդ մասին վկայում են Եվրոպական միության բարձրաստիճան պաշտոնատար անձինք:
Այսպես, 2022թ. դեկտեմբերի 17-ին Հունգարիայի, Ռումինիայի, Վրաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները Ռումինիայի մայրաքաղաք Բուխարեստում ստորագրել են հուշագիր էներգետիկ ոլորտում ռազմավարական համագործակցության վերաբերյալ: Փաստաթղթով նախատեսվում է Կասպից ծովի հողմակայանների արտադրած էլեկտրական էներգիան տեղափոխել դեպի Եվրոպա:
Հուշագրի համաձայն՝ մոտավորապես 1100կմ երկարություն ունեցող 500 կՎ լարման մալուխը պետք է սկիզբ առնի Ադրբեջանից, ցամաքով հատի Վրաստանի տարածքը, այնուհետև շարունակվի Սև ծովի հատակով՝ հասնելով մինչև Ռումինիա:
Հուշագրի ստորագրման արարողության ժամանակ Հունգարիայի, Ռումինիայի, Վրաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների ներկայությամբ Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենը, մասնավորապես, հայտարարել է. «…Ռուսաստանի պատերազմի սկզբից մենք որոշել ենք երես թեքել ռուսական հանածո վառելիքից և դիվերսիֆիկացվել դեպի հուսալի էներգետիկ գործընկերներ, ինչպիսիք են սեղանի շուրջ այստեղ գտնվող գործընկերները: Եվ դա աշխատում է…»:
Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահի խոսքից պարզվում է, որ Եվրոպական միությունն Ադրբեջանին համարում է «հուսալի էներգետիկ գործընկեր»:
Իսկ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելն էլ 2023թ. հոկտեմբերի 3-ին «Եվրոնյուզ» եվրոպական հեռուստաալիքին տված հարցազրույցի ժամանակ, պատասխանելով «Արդյո՞ք Ադրբեջանը դեռևս Եվրամիության գործընկերն է» հարցին, մասնավորապես, հայտարարել էր. «Գործընկերն է, այո, այսօր գործընկերն է։»:
Այսպիսով, վերը հիշատակված փաստերն առանձին-առանձին, կամ բոլորը միասին վկայում են, որ Ադրբեջան-Արցախ հակամարտության կարգավորման համատեքստում Եվրոպական միությունն այսօր հանդես է գալիս Ադրբեջանի օգտին:
Չնայած ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների և նման կարգի այլ արժեքների հարգման և պաշտպանության մասին եվրոպական տարբեր կառույցների պաշտոնատար անձանց պարբերական հայտարարություններին և հավաստիացումներին, այդուհանդերձ գործնականում նրանք այդ արժեքները ստորադասում են իրենց շահերին, որոնք հիմնականում ունեն նյութականացված դրսևորում:
ՍՏԵՓԱՆ ՀԱՍԱՆ–ՋԱԼԱԼՅԱՆ
քաղաքագետ
