Մտորումներ Միքայել Նահապետյանի գրառման շուրջ
Օրեր առաջ երիտասարդ քաղաքական գործիչ Միքայել Նահապետյանը գրառում էր կատարել, որի հիմնական դրույթների հետ ես համաձայն եմ: Մասնավորապես. «Ի՞նչ կլինի, եթե մենք այդպես էլ չկարողանանք բռնել անկախությունից ի վեր մեզ թալանած մարդկանց վզից։ Կլինի այն, որ նրանք հանգիստ կվայելեն մեր գողացված մանկությունը։ Բայց ա՛յ, եթե մենք չկարողանանք հիմա բռնել Նիկոլենց վզից` նրանք կգողանան նաեւ մեր էրեխեքի ու նրանց էրեխեքի մանկությունը։ Ահա սա ա տարբերությունը` հարցի գինը»:
Նախ ճշտեմ, որ իմ մանկությունը ոչ ոք չի թալանել: Ես մեծացել եմ բոլորովին այլ պայմաններում՝ առանց հեղափոխությունների, առանց պատերազմների, բայց նաեւ՝ առանց քաղաքացիական-քաղաքական ազգ դառնալու լուրջ հավակնությունների (փառք ու պատիվ հայ այլախոհներին, որոնք նման հավակնություններ ունեին): Մշակույթը եւ բիզնեսը (կիսաընդհատակյա) զարգանում էին: Բայց էթնիկ-մշակութային միավոր լինելուց այնկողմ ես, ինչպես իմ սերնդակիցների մեծամասնությունը, չէինք երազում: Մեր, լավ իմաստով, ամբիցիաները արթնացել են 1988 թվականին:
Կարճ ասած, անձամբ ես զգացողություն չունեմ, որ որեւէ մեկը գողացել է իմ մանկությունը: Բայց նաեւ հասկանում եմ այսօրվա 30-40 տարեկաններին, որոնց մանկությունն անցել է ցնցումների մեջ, եւ այդ սերունդը բոլոր հիմքերն ունի մեղադրելու նրանց, ովքեր այդ փոթորկալից ժամանակներում հարստացել են անօրինական ճանապարհներով:
Կարդացեք նաև
Այո, շատ վատ կլինի, եթե նրանք շարունակեն վայելել իրենց հարստությունը: Ինչ խոսք, անարդար է, բայց դա ամենասարսափելի բանը չէ:
«Ներկաները» հերիք չի նույնքան «հավեսով» հարստանում են, բայց դրա հետ մեկտեղ երկիրը գլորել են ձորը եւ, ես ճիշտն ասած, չեմ տեսնում, թե ինչպես կարելի է «այրվող ավտոբուսից մարդկանց դուրս հանել» (եթե շարունակենք հեղինակի փոխաբերությունը):
Համաձայն եմ հատկապես այն թեզի հետ, որ երեք պնդումները՝ ա/ «ես նիկոլական եմ», բ/ «ես նախկինական եմ» եւ գ/ «ես ոչ նախկին եմ, ոչ էլ ներկա», նույն շարքից են եւ տեղավորվում են նույն պարադիգմի մեջ: Եթե դուք ասում եք՝ «ես ոչ տանձ եմ, ոչ խնձոր եմ, ես նարինջ եմ», դուք by default (լռելյայն) ընդունում եք, որ մրգերի մասին խոսակցությունը տեղին է:
Կամ, եթե օգտագործենք փիլիսոփայական զուգահեռ, էմպիրիզմի եւ ռացիոնալիզմի վեճն անվերջանալի էր թվում, մինչեւ որ Իմանուիլ Կանտը չառաջարկեց մոտենալ բոլորովին այլ «օպտիկայով»: Ասել՝ «ես ոչ էմպիրիկ եմ, ոչ ռացիոնալիստ», կնշանակեր ընկնել այդ երկու ուղղությունների լարած ծուղակը: Երբ ընդունված է չափման սխալ միավոր, կոորդինատների սխալ համակարգ, այդ համակարգի որեւէ հատվածում տեղ զբաղեցնելը ինքնին սխալ է:
Վերադառնալով հայկական իրողություններին, նկատենք, որ, իսկապես, «գ» պնդումը («ես ո՛չ այս եմ, ո՛չ այն») սովորաբար ուղեկցվում է «բայց»-ով, որը նժարը թեքում է «նիկոլականների» օգտին: Մոտավորապես այսպես. «բայց ես երբեք չեմ կանգնի այն ուժերի կողքին, որոնք թալանել են…» եւ այլն:
Այդ «բայց»-ի բացատրությունը լուսանցքում հայտնվելու գիտակցված կամ անգիտակից վախն է: Ենթադրվում է, որ «նախկինների» հանդեպ ատելությունը շատ ավելի ուժեղ է, քան Փաշինյանի քաղաքականությունից դժգոհությունը: Այդպե՞ս է դա, թե՝ ոչ, կդժվարանամ ասել: Բացառված չէ, որ այստեղ գործում է, այսպես կոչված, «լռության պարույրը», երբ ավելի բարձրաձայն, ավելի «ղժղժան» տոնով արտահայտած կարծիքն ընկալվում է որպես մեծամասնության կարծիք, եւ տեսակետ արտահայտողները չեն ցանկանում «սպիտակ ագռավ» երեւալ:
Այստեղ, կարծում եմ, պետք է հստակ բաժանել մի կողմից քաղաքական գործիչներին եւ, մյուս կողմից, այսպես կամ այնպես ներկայացող մեկնաբաններին: Վերջիններիս շարքում լինելով՝ ես բացարձակապես ողբերգություն չեմ համարում քիչ ընթերցողներ, քիչ համակիրներ, քիչ հետեւորդներ ունենալը: Այն մեկնաբանը (լրագրողը, վերլուծաբանը, քաղաքագետը, փորձագետը եւ այլն), որն առաջին տեղում է դնում պայմանական «սրտիկները», մեխանիկորեն անցում է կա՛մ բիզնեսմենների («սրտիկներով» փող աշխատողների), կամ քաղաքական գործիչների («սրտիկներով» իշխանություն պահող կամ իշխանության ձգտողների) շարքերը:
Դա ոչ լավ է, ոչ վատ, պարզապես տարբեր ոլորտներ են, եթե ուզում եք՝ տարբեր մասնագիտություններ: Ես չեմ պատկերացնում քաղաքական գործչի, որին չի հետաքրքրում՝ նա կշահի՞ զանգվածների սիրտը, թե՞ ոչ: Եթե այդպիսի քաղաքական գործիչներ կան, ես նրանց սրտանց հաջողություն եմ ցանկանում:
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
15.10.2024
