1955 թվականին Խորհրդային Միության ղեկավար Խրուշչովը սկսեց, այսպես կոչված, «եգիպտացորենային» արշավը, որի նպատակն էր՝ բոլոր հնարավոր տեղերում փոխարինել ցորենը եգիպտացորենով: Դա յուրահատուկ «կարգո պաշտամունք» էր, որի հիմքը Միացյալ Նահանգների փորձն էր: Այդ երկրի գյուղատնտեսության մեջ, ինչպես հայտնի է, եգիպտացորենը (որն աճեցնելու ինքնարժեքը տեսականորեն ավելի ցածր է) շատ կարեւոր դեր է խաղում: Սակայն ԽՍՀՄ-ում ո՛չ հողը, ո՛չ կլիմայական պայմանները, ո՛չ էլ դարերով ձեւավորված գյուղատնտեսական ավանդույթները բարենպաստ չէին այդ բույսի նման մասշտաբներով արտադրության համար: Խրուշչովի նախաձեռնությունը զգալի վնաս բերեց ԽՍՀՄ տնտեսությանը:
Այս պատմությունը ես հիշեցի՝ լսելով Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի առաջարկությունը՝ ցորենը բրնձով փոխարինելու մասին: Ըստ այդմ՝ ցորենը ռազմավարական ապրանք է (Ռուսաստանից կախվածության գործոն է), իսկ բրինձը՝ ոչ: Փորձենք հասկանալ, դա իրո՞ք այդպես է:
2023 թվականին Հայաստան է ներմուծվել 396,4 հազար տոննա հացահատիկ, որոնցից 292,8 հազար տոննան ցորեն էր: Հացահատիկի ներմուծման գրեթե 100 տոկոսը Ռուսաստանից է: Դա սպասարկում է մեր կարիքների 75 տոկոսը: Հետեւաբար, մենք մեզ համար արտադրում ենք մեր կարիքների 25 տոկոսը, եւ այդքանով կախված չենք ներմուծումից:
Իսկ որքանո՞վ ենք կախված բրնձի ներմուծումից: Գրեթե 100 տոկոսով, որովհետեւ Հայաստանում արդյունաբերական ծավալներով բրինձ չի արտադրվում՝ նույն հողային եւ կլիմայական պայմաններից ելնելով: Բրինձը, հետեւաբար, մեզ համար «ավելի ռազմավարական» ապրանք է: Անցած տարի մենք ներմուծել ենք 18 հազար տոննա բրինձ Հնդկաստանից, Ղազախստանից եւ նույն Ռուսաստանից: Էլ չխոսենք այն մասին, որ բրնձե բլիթը Հայաստանում դժվար թե փոխարինի ավանդական հացին:
Կարդացեք նաև
«Ավազը վարսակի համար վատ փոխարինող է» («Sand is poor substitute for oats»), – ասում է Օ՛Հենրիի հերոսներից մեկը: Այդ արձանագրումը ստիպում է նրան կյանքի բավականին ցինիկ ճանապարհ ընտրել: Ես, բնականաբար, ցինիկ լինելու կոչ չեմ անում: Պարզապես ազգային անվտանգության հարցերում ցանկալի է լինել փոքր-ինչ ավելի իրատես:
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
