«Իրավիճակը բավականին ծանր է՝ Իսրայելը չի դադարեցնում իր օդային եւ ցամաքային հարձակումները… Սկզբում հայտարարում էին սահմանափակ տեղայնական ներխուժման մասին, այժմ ասում են՝ կենտրոնացած որոշակի ներխուժում է, ինչ-որ բառակապակցություններ են փոխում՝ բնութագրելու համար գործողությունների ընդհանուր բնույթը… Ահավոր քանդումներ են, հրդեհներ, հատկապես Բեյրութի հարավային արվարձաններում եւ ընդհանրապես Լիբանանում՝ Բեկաա, Բաալբեկ, Հերմել… Անգամ քրիստոնյա շրջաններն են հրթիռակոծվել…
21-րդ դարի նոր մեթոդաբանությամբ պատերազմ է ընթանում, որտեղ օդային, ցամաքային հարձակումներ են, տեխնոլոգիայի լիարժեք օգտագործում: Նկատի ունեմ ռացիաների եւ փեյջերների հավաքական պայթյունները, որոնք պատերազմի սանձազերծման սկզբում կիրառվեցին… Աննախադեպ հրթիռներ են օգտագործվում շենքերի բունկերներին հասնող՝ շատ թիրախային, անօդաչուներ»,- Aravot.am-ի հետ զրույցում ասաց Լիբանանի «Ազդակ» թերթի գլխավոր խմբագիր Շահան Գանտահարյանը:
«Այս պատերազմը նախ Գազայում էր, եւ այնպես էր, որ Լիբանանն ածանցյալ էր. եթե այնտեղ թեժանում էր, այստեղ եւս գործողությունները թեժանում էին: Եթե հրադադարի շուրջ համաձայնություն լիներ, անդրադառնալու էր նաեւ Լիբանան-Իսրայել սահմանագծի վրա կայանալիք հրադադարին, բայց հիմա բոլորի ուշադրությունը Լիբանանի վրա է, Իսրայելը ճակատային ուղղությունը փոխել է, պատերազմի աշխարհագրության ուղղությունը փոխվել է, ինչը որոշակի առումով պայմանավորված է նաեւ ներիսրայելյան գործընթացներով:
Գազայի դեպքում իսրայելցի ժողովուրդը բողոքի ցույցեր էր անցկացնում իր կառավարության դեմ, որ հրադադար հաստատի, պատերազմական գործողություններն ավարտվեն: Այստեղ, ի տարբերություն Գազայի, չկան բողոքներ, ընդհակառակը՝ կա որոշակի զորակցություն: Գոնե մինչեւ վերջերս դրսում հօգուտ պաղեստինցիների սատար կանգնելու ցույցեր էին լինում համալսարաններում, անգամ ԱՄՆ-ում, Հըզբոլլահի աջակցության նման դրսեւորումներ չեն եղել առ այս պահը: Քաղաքական առումով Ֆրանսիայի արտգործնախարարը օրերս այցելեց Լիբանան եւ առաջացրեց ՄԱԿ-ի 1701 բանաձեւի գործածությունն ու Հանրապետության նախագահի ընտրությունը: Մի քանի օր առաջ Իրանի արտգործնախարարն էր այստեղ եւ իր հնչեցրած հայտարարություններում հիմնական առանցքային 2 կետեր կային, որ Իրանը դիվանագիտական նախաձեռնությամբ հանդես է գալու ապահովելու համար տարբեր երկրների զորակցությունն ու աջակցությունը Լիբանանին, նախաձեռնելու է նաեւ Իսլամական վեհաժողով՝ քննարկելու Լիբանանում տիրող իրավիճակը:
Կարդացեք նաև
Իսլամական վեհաժողովը հայկական ոսպնյակից դառն հուշեր է արթնացնում այն առումով, որ այնտեղ թուրք-ադրբեջանական տանդեմն ակտիվ աշխատում էր, բանաձեւեր անցկացնելու առումով, բայց հիմա օրակարգը Լիբանանն է, Գազան է, պատերազմն է, տարածաշրջանն է: Եթե վեհաժողովը կայանա, կարծում եմ՝ Թուրքիան հանդես կգա Իսրայելի հասցեին ամենածանր մեղադրանքներով:
Այստեղ, թերեւս, դերերի բաշխում է գրանցվել Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի միջեւ. Թուրքիան ամենասուր քննադատություններն է հնչեցնում, անգամ ցեղասպան պետություն է որակում Իսրայելին, մինչդեռ Ադրբեջանը խորացնում է իր համագործակցությունը Իսրայելի հետ, որը Ադրբեջանի գլխավոր սպառազինողներից է: Գազ՝ սպառազինության դիմաց բանաձեւն է աշխատում այս երկու երկրների համագործակցության խորքում՝ տարբեր ուղղություններով: Թեեւ Թուրքիան հռետորաբանական առումով սուր մեղադրանքներ է հնչեցնում, բայց նաեւ թույլատրում է էներգիայի աղբյուրների եւ տարբեր ապրանքատեսակների հոսքը դեպի Իսրայել: Այսինքն, գործնական գետնի վրա այդ համաձայնությունները չեն չեղարկվել, եւ դեկլարատիվ առումով է Թուրքիայի դատապարտումը»,- նշում է «Ազդակի» գլխավոր խմբագիրը:
Նաեւ հավելում է. «Էրդողանը Ազգային ժողովի իր ելույթում հայտարարել է, որ Գազայից եւ Լիբանանից հետո Իսրայելը թիրախավորելու է Թուրքիան: Իհարկե, թուրքական մամուլը սա մեկնաբանեց ո՛չ ուղղակի թուրքական տարածքների վրա իսրայելական հարձակում, այլ՝ օժանդակություն քրդական զինյալ խմբավորումներին, ինչը գլխավոր սպառնալիք է անվտանգային առումով Թուրքիայի համար: Բոլորի համար պարզ է, որ Իսրայելը որոշակի առումով հովանավորում է նաեւ քրդական խմբավորումներին»:
Շահան Գանտահարյանն ընդգծում է, որ այս պահի դրությամբ հրադադարը դեռեւս տեսանելի չէ, որովհետեւ Իսրայելը նախապայմաններ ունի՝ Հըզբոլլահի ուժերը պետք է հետ քաշվեն մինչեւ Լիբանանի հյուսիսային հատված, եւ Հըզբոլլահը պետք է ամբողջովին զինաթափվի:
«Մեկ շաբաթ է, ինչ հայտարարվել է ներխուժման մասին, բայց ներխուժումը չի իրականացվել, իսրայելական ուժերը չեն մտել լիբանանյան տարածքներ: Սա ոչ միայն հերքում է Հըզբոլլահը, այլեւ հերքում են միջազգային խաղաղապահ առաքելության կենտրոնից: Այսինքն՝ Հըզբոլլահը դիմադրում է, եւ Իսրայելը հրապարակում է իր զոհերի, տուժածների մասին:
Մի կողմից՝ հարավում դիմադրում, դիմակայում կա, միեւնույն ժամանակ սարսափելի օդային հարձակումներ են ոչ միայն երկրի հարավային հատվածում, Բեյրութի տարբեր շրջաններում: Փախստականների հսկա ալիք է: Մի քանի օր առաջ արդեն պաշտոնական թվեր էին նշում՝ 1 մլն 200 հազարն անցել է փախստականների թիվը: Նրանց մի փոքր մասը մեկնում է Սիրիա, բայց արդեն քանդվել է Լիբանանից Սիրիա գնալու ճանապարհը: Կան այլ սահմաններ եւս, բայց իսրայելյան հարձակումները թիրախավորում են Սիրայի տարածքների որոշ հատվածներ, որտեղ սիրական, ռուսական հովանավորության հենակետեր կան… Աշխարհագրությունն ընդլայնվում է, թիրախայինից դեպի ծավալայինի անցման արանքում գտնվող պատերազմ է՝ իր ծանրագույն հետեւանքներով»,-ասում է մեր զրուցակիցը:
Մեր զրույցի ժամանակ, բնականաբար անդրադարձ եղավ նաեւ լիբանանահայությանը: «Հայ քաղաքական կուսակցությունների ներկայացուցիչները հաճախ անցկացնում են համատեղ նիստեր, քննարկում են եւ տարածաշրջանային եւ լիբանանյան ռազմաքաղաքական ամենահրատապ իրադարձությունները, հավանական սցենարներին ընդառաջ՝ նախապատրաստվելու, համայնքային միասնականությունը պահպանելու համար, կոչ են անում չներքաշվել որեւէ սադրանքի մեջ, որովհետեւ եթե արտաքին սուր, շատ վտանգավոր մարտահրավերների դիմակայող երկիրը ներքին խնդիրներ էլ ունենա, դա աղետաբեր կլինի: Կոչ են անում Լիբանանում գործող հայ բարեսիրական, մարդասիրական կազմակերպություններին համակարգված աշխատել գաղթականների ալիքի հետ, հայահոծ թաղամասերի մոտ հայտնվելու դեպքում ծառայություններ տրամադրել՝ կենցաղային, սոցիալական, սննդի, դեղորայքի եւ այլն:
Որոշել են այդ նիստերը հաճախակի անցկացնել, որպեսզի համայնքը միասնական եւ համակարգված փորձի հաղթահարել ճգնաժամը: Ցավոք, միարժեք չեն աշխատում պետության ինստիտուտները, տարբեր ճգնաժամերի կուտակում է առաջել, նախագահ չկա, կառավարությունը հրաժարական է ներկայացրել, աշխատում են ընթացիկ աշխատանքներ վարելու սահմանափակ իրավասություններով, ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը շարունակվում է, նաեւ անվտանգային խնդիրներ կան, պատերազմական գործողություններ են՝ դրանից բխած բոլոր խնդիրներով:
Ասեմ նաեւ, որ Լիբանանում Հայաստանի դեսպանի եւ դեսպանության անձնակազմի հետ եւս խորհրդակցություններ են անցկացվում ընդհանուր իրավիճակի մասին: Առ այս պահը տարհանման գործողություններ չեն իրականացվում, օտարերկրյա դեսպանությունները եւս չեն գնացել այդ քայլին: Իհարկե, հորդորել են իրենց քաղաքացիներին չմեկնել Լիբանան, իսկ այստեղ գտնվող իրենց քաղաքացիներին՝ չայցելել ռազմագոտիներ կամ վտանգավոր վայրեր: Բայց երեւի կգա պահը, երբ կհորդորեն անհապաղ լքել Լիբանանի տարածքը, ինչպես արվել է նախկինում:
Այս պահին փակուղուց դուրս գալու ելքերը տեսանելի չեն, միակ ճանապարհը հրադադարի հաստատումն է, որին կհաջորդեն բանակցությունները: Եվ չնայած պաշտոնական Բեյրութը խոսում է ՄԱԿ-ի 1701 բանաձեւի մասին (վերաբերվում է «Հըզբոլլահի» եւ Լիբանանի միջեւ ռազմական գործողությունների ամբողջական դադարեցման իրականացմանը-Գ.Հ.), բայց այդ առումով եւս քայլեր անելու միտումներ դեռեւս տեսանելի չեն»,-տեղեկացրեց Լիբանանի «Ազդակ» թերթի գլխավոր խմբագիրը:
Նրա ձեւակերպմամբ, երկրից դուրս գալու խուճապային հոսք չկա, թեեւ օտար ավիաընկերությունները չեղարկել են իրենց թռիչքները, լիբանանյան ընկերությունն աշխատում է, օդային կապը Երեւանի հետ ապահոված է, եթե իրավիճակը սրվի, խնդիրը կքննարկվի Հայաստանի դեսպանության հետ:
«Ինչպես արդեն նշեցի, այս պահի հրամայականը հրադադարի հաստատումն է, որովհետեւ փախստականների մեծ հոսքեր կան, անօթեւան մարդիկ, մարդասիրական աղետ է երկրում, ակնկալվում է միջազգային օժանդակություն Լիբանանին , որպեսզի հնարավոր լինի հաղթահարել մարդասիրական ճգնաժամը, իսկ անվտանգային առումով, հրադադարի հաստատումն է օրախնդիր»,-հավելեց Շահան Գանտահարյանը:
Գոհար ՀԱԿՈԲՅԱՆ
Լուսանկարը՝ Շահան Գանտահարյանի ֆեյսբուքյան էջից
