Համաշխարհային հայկական գագաթաժողովը, կազմակերպուած Հայաստանի Սփիւռքի յանձնակատարութեան կողմէ, յանձին Զարեհ Սինանեանի, տեւեց 17-էն 20 Սեպտեմբեր։ Թէ ի՞նչ որակ ունէր այդ ժողովը՝ աւելորդ է երկար խօսիլ: Գլխաւոր ցուցանիշն էր Նիկոլ Փաշինեանի հնացած նորութիւններու շարանը…
Յստակ էր, թէ ի՛նչ պատճառներով այդ թուականները նկատի առնուած էին։ Օր մը ետք, Սեպտեմբեր 21-ին պիտի նշուէր Հայաստանի վերանկախացման 33-րդ տարեդարձը եւ այսպէս՝ հոծ բազմութեամբ եւ յիշատակութեամբ կարելի պիտի ըլլար տօնել այս պատմական օրը։ Երգիծաբանը՝ Օտեան, պիտի ըսէր. «…եւ ամբոխը առաւ պատկառելի երեւոյթ»:
Արդեօք կազմակերպողներուն մտքէն անցա՞ծ էր, թէ այդ թուականները կը զուգադիպէին Արցախի ամբողջական պարպումի տարելիցին։ Դժուար պիտի չըլլայ հաստատելը, թէ անոնց վերջին մտահոգութիւնն իսկ չէր այդ աղէտը: Այդ «տրամաբանութեամբ» ալ ընթացաւ այս Համաշխարհային հայկական գագաթաժողովը, որուն բացման հանդիսութեան պահուն, վարչապետ Փաշինեան զայն որակեց «մեր տան խօսակցութիւնը», որ պարզ հայերէնով կը նշանակէ… անարժէք դատարկաբանութիւն, թէեւ կարգ մը դատարկաբանութիւններ որոշ «արժէք» կ’ունենան։
Վարչապետը շեշտեց, որ Հայաստան երբեք իր ժողովրդավարութիւնը պէտք չէ հակադրէ իր տարածաշրջանին։ Պէտք է քիչ մը «սուրճի գաւաթ կարդացող ըլլալ», հասկնալու՝ թէ ճիշդ ի՞նչ ըսել կ՛ուզէր ան, իր այս հաստատումով։ Գոնէ մէկ բան ենթադրելի է. ժողովրդավարութեան սիրոյն պէտք է հողատարա՞ծք յանձնել, յանձնուի՞լ, կամ արդեօք այդ չնաշխարհիկ «փիլիսոփայութեան» ծուղակին մէ՞ջ իյնալ։
Կարդացեք նաև
«Պատմական Հայաստանի խրախուսումով՝ ուրիշներ ուզած են, որ մենք տեսական հայրենիք մը ունենանք ու զայն սիրենք։ Եկէ՛ք, մենք նկատենք մեր հայրենասիրութեան կործանարար կողմը՝ մեր իսկ տեսակէտը։ Այդ հայրենասիրութեան բովանդակութիւնը մենք չենք բանաձեւած», նշեց վարչապետը, իր իսկ յայտարարութեան զոհը դառնալով, ինքզինք անոր մէջ խճճելով։
Դեռ աւելին, ան ամենայն համոզումով շեշտեց, թէ պետութեան, ազգի եւ ժողովուրդի վերաբերեալ խնդիրներուն մէջ պէտք է առաջնորդուիլ «յստակ հայեցակարգերով»։ Պահ մը մոռնանք, թէ անոր օր աւուր՝ ինքզինք հակասող ու դրժող կեցուածքներէն ի՞նչ «յստակ հայեցակարգ» ծնած է մինչեւ օրս, այլ աչքի առջեւ ունենանք իր մէկ քանի յայտարութիւններն ու արտայայտութիւններ եւ հարց տանք, թէ ինչպէ՞ս կարելի է չմոլորորիլ կամ չսայթաքիլ, երբ նոյնիսկ Հայոց Պատմութիւնն անգամ Հայաստանի պատմութեան վերածուելով՝ արմատախիլ կ՛ըլլայ եւ կը կորսնցնէ իր հիմքն ու կողմնացոյցը։
Վարչապետը կը խօսի Հայաստանի մէջ ապագայ ծրագրելու մշակոյթի մը մասին։ Մշակո՞յթ է նման ծրագիր մը հաստատելը, թէ՞ ազգային լուրջ եւ խոր պարտականութիւն կամ մասնագիտութիւն, բծախնդրութեամբ պատրաստուած ճամբու քարտէս։
Հապա երկրի անվտանգութի՞ւնը, որ պէտք է խարսխուած ըլլայ օրինականութեան հիմքերու վրայ, եւ եթէ հիմքը օրինականութիւնը չըլլայ, ապա երկիրը ինքնաբերաբար թիրախ կը դառնայ։
Օրինականութիւն ըսելով, արդեօք ի՞նչ պէտք է հասկնալ։ Այս պարագային ինչպէ՞ս կարելի է զանազանել օրինականութիւնը՝ բռնատիրութենէն։
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հայրենիք» թերթի այս համարում
