Ազգագրագետ, մարդաբան Աղասի Թադեւոսյանը, որն ուսումնասիրություններ ունի քաղաքացիական նախաձեռնությունների զարգացման, նաեւ քաղաքացիական հասարակության դերի վերաբերյալ, կարծում է, որ 2018 թվականից հետո քաղաքացիական նախաձեռնությունների բնույթը փոխվել է։ Կարելի՞ է ասել, որ քաղաքացիական ակտիվիզմի ավանդույթը Հայաստանում 2018 թվականից հետո ընդհատվեց։ «Չի կարելի ասել, որ դա ավանդույթ էր, փորձ էր արվում ձեւավորելու նման ավանդույթ, որը, այո, ընդհատվեց ու այս պահին չկա, իսկ հետո կլինի, թե ոչ, թե` այլ արտահայտություն կստանա, մի քիչ բարդ է ասել»,- պատասխանում է փորձագետը: Ըստ նրա՝ 2018 թվականից առաջ եւ հետո եղած շարժումների միջեւ կտրուկ տարբերություն կա։
«Եթե մենք նայում ենք 2000-ականների՝ 2007, 2008, 2010 թթ․, «Էլեկտրիկ Երեւանը», որով վերջացավ այդ փուլը, ապա տեսնում ենք, որ այս նախաձեռնությունները ոչ թե դուրս էին գալիս ինչ-որ մեկին ոչնչացնելու, ատելության խոսքով, քարոզով, այլ քննադատում էին կառավարության այս կամ այն արարքը, որն ուղղված էր արտոնյալ խմբերին իրավունքներ տալուն։ Օրինակ, Մաշտոցի պուրակը հանրությունից վերցնելուն ու օլիգարխներին հանձնելուն։ Այսինքն՝ դրանք համախմբում էին հանրությանն այսինչ խնդրի լուծմանը՝ լինի դա հանրային տարածքների կամ քաղաքացիների շահերի պաշտպանություն։ Քաղաքացիականությունը, անկախ նրանից՝ մարդը պրոֆեսոր է, թե տաքսու վարորդ կամ տնային տնտեսուհի, նրա կարծիքը լսելի դարձնելն է, նրա շահերը պաշտպանելն է, եւ սա է քաղաքացիական նախաձեռնությունների իմաստը»։ Այսինքն՝ քաղաքական պահանջի շուրջ չե՞ն կարող մարդիկ համախմբվել։
«Քաղաքականը իշխանության փոփոխության խնդիրն է, որն էլի դեմոկրատական հասարակության համար լուրջ խնդիր է, բայց այդ դեպքում դրան հասնելու դեմոկրատական ճանապարհներ կան։ Դրանք ընտրական մեխանիզմներն են՝ քարոզչական պայքար, ծրագրեր, ընտրողների համակրանքին արժանանալ, ձայներ հավաքել եւ այլն։ Եթե շարժումը ո՛չ քաղաքական է, ո՛չ քաղաքացիական, ապա դա մանիպուլյատիվ մի բան է»,- ասում է Աղասի Թադեւոսյանը։
Իսկ ի՞նչ անեն անկուսակցական մարդիկ, որոնք չունեն կուսակցություն, բայց անհանգիստ են իրենց երկրի ճակատագրի համար։ «Քաղաքացիական շարժումները կարող են նաեւ ազգային խնդիրներ բարձրացնել, կարեւորն այն է, որ այդ ընթացքում հասարակության մի հատվածն ագրեսիվ կոչերով չվերաբերվի մյուսին, չսահմանափակի, չճնշի նրա ազատ արտահայտման իրավունքը, չհամարի նրան ազգից դուրս, պիտակավորի որպես դավաճանների, իսկ դավաճանին ինչ ասես, կարող են անել, ընդհուպ փողոցում քարկոծելով սպանելը, բայց սա քաղաքացիականության հետ կապ չունի»,- ասում է Աղասի Թադեւոսյանը։
Սյուզան ՍԻՄՈՆՅԱՆ
Կարդացեք նաև
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հրապարակ» օրաթերթի այսօրվա համարում:
