Ամենամեծ եւ ամենավտանգավոր մոլորությունը, որի մեջ կարող է ընկնել հասարակությունը, այն համոզմունքն է, որ պատմությունը սկսվում է նրանից, որ ներկայումս ապրողները, այսպես ասած, «նոր էջ են բացում»: Այդ աններելի սխալն են իրենց թույլ տալիս այս կամ այն երկրի մտավոր ու քաղաքական վերնախավերը եւ, նախեւառաջ, իհարկե, իշխանությունները:
Բայց մնայուն արժեքները ստեղծվում են ոչ թե անցյալը մերժելով, այլ անցյալի մեջ լավագույն պահերը արժեւորելով, նույնիսկ, կասեի՝ փառաբանելով՝ «դառնամ եւ փառաբանեմ», ըստ մեր ավանդույթի: Քրիստոսն ասում էր, որ նա եկել է լրացնելու, զարգացնելու եւ, մեծ հաշվով, կիրառելու հին ուսմունքը: 4-6-րդ դարերի հայ հայրենասեր ինտելեկտուալները ակնածանքով էին վերաբերվում հունական, ասորական եւ հրեական ժառանգությանը, ու հենց այդ պատճառով է, որ կարողացել են հիմք դնել մեր այսօրվա մշակույթին:
Լյութերականությունից եւ հատկապես՝ 17-րդ դարից սկսած’ մարդիկ Եվրոպայում հիմնականում սկսեցին այլ ձեւով մտածել: Օրինակների համար հեռու չգնալով’ դառնանք 20-րդ դարին: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո խորհրդային եւ արեւմտյան պետությունների զինվորական վարչակազմերը Եվրոպայում, անհրաժեշտ պայքար մղելով նացիզմի մնացուկների դեմ, մերժում էին այն հոգեւոր նվաճումները, որոնց հասել էր եվրոպական մշակույթը նախորդ դարերի ընթացքում: (Դրա մասին համոզիչ ձեւով գրում է երջանկահիշատակ Կարեն Սվասյանը «Եվրոպա. Երկու մահախոսական» աշխատության մեջ):
Մեր եւ մեր հայրերի ու պապերի աչքի առաջ բոլշեւիկները մերժում էին ցարիզմն ու բուրժուազիան, Խրուշչովը մերժում էր Ստալինին, Բրեժնեւը՝ Խրուշչովին, Գորբաչովը՝ Բրեժնեւին: Քոչարյանի քարոզչությունը ՀՀՇ-ին անվանում էր «մարդասպանների կուսակցություն»: Իսկ հիմա… դե, գիտեք: Վերջերս սրճարաններից մեկում տերմինալը չէր ընդունում իմ վճարումը: Մենեջերին հարցնում եմ՝ իմ քարտի՞ խնդիրն է, թե՞ տերմինալի: Մենեջերի պատասխանը սրամիտ էր. «Ո՛չ քարտի, ո՛չ էլ տերմինալի: Մեղավոր են նախկինները»:
Կարդացեք նաև
…Շուտով Մյուռոնօրհնեքի արարողությունն է: Դրա մեջ ինձ համար ամենակարեւորն ու խորհրդանշականն այն է, որ հին մյուռոնն ամբողջությամբ չի թափվում, այն որոշ քանակությամբ պահպանվում է, դրան ավելացվում է նորը: Այդպիսով, 17 դար շարունակ ամեն ինչ փոխվում է եւ ամեն ինչ պահպանվում է:
Ռուսների մոտ կա մի արտահայտություն, որը կարելի է թարգմանել այսպես՝ «նույն մյուռոնով են օծված»: Չնայած դա կիրառվում է բացասական իմաստով, բայց մեր ազգի կիրառությամբ ես դրանում տեսնում եմ նաեւ շատ մեծ դրական իմաստ:
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
Յակոբ Պարոնեան՝ «Ետեւդ նայիր, որ առջեւդ տեսնես»…
Միայն թե չընկնենք այն շան օրը, որը վազում է իր իսկ պոչի հետևից։
դեհ, գոնէ այդ՝ տեղքայլ կը լինի. գոնէ նոյն տեղ մը կանգնիլ, մնալ. ինչ որ վստահաբար աւելի լաւ է, քան թէ՝ քայլելը դէպի ետեւ, կամ էլ՝ սուրալը դէպի անդունդ… մեծ խանդավառութեամբ…