ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի օգոստոսի 19-ին Բաքու կատարած այցից հետո ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը ռուսական Առաջին ալիքին տված հարցազրույցում ասել է. «Մենք կողմ ենք Բաքվի և Երևանի միջև արագ խաղաղության պայմանագրի ստորագրմանը և հաղորդակցության ուղիների ապաշրջափակմանը»:
Նա այս հարցում խոչընդոտ է որակել Հայաստանի կառավարությանը և հավելել. «Ցավոք սրտի, Հայաստանի ղեկավարությունն է, որ խոչընդոտում է ՀՀ Սիվնիկի մարզից հաղորդակցությունների վերաբերյալ վարչապետ Փաշինյանի ստորագրած համաձայնագրին»։
Լավրովը հավելել է. «Հայաստանի կողմից Զանգեզուրի փակման պատճառով տարածաշրջանում հաղորդակցությունը շատ դժվարացել է»։
Tasnim լրատվական գործակալության փոխանցմամբ՝ ՌԴ ԱԳ նախարարի այս դիրքորոշումը լրատվամիջոցների կողմից տարաբնույթ մեկնաբանություններ ու շահարկումներ առաջացրեց «Զանգեզուր» կոչվող միջանցքը բացելու Մոսկվայի ցանկության մասին, որը անցնելու է Հայաստանի տարածքով և Ադրբեջանի Հանրապետությունը միացնելու է Նախիջևանին։
Կարդացեք նաև
Ռուսաստանի, Ադրբեջանի, Հայաստանի և Թուրքիայի պաշտոնյաների հետ տարբեր հանդիպումներում Իրանի բարձրաստիճան պաշտոնյաները բազմիցս հայտարարել են, որ Թեհրանը բացահայտ դեմ է այս միջանցքի ստեղծմանը, որը աշխարհաքաղաքական փոփոխություններ կառաջացնի սահմաններում և տարածաշրջանում։
Այս հարցի շուրջ զգայունությունը սրվեց հատկապես ՌԴ ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Մարիա Զախարովայի մամլո ասուլիսից հետո։ Մարիա Զախարովան ասել է, որ «Զանգեզուր»-ը մի ճանապարհ է, որը կարող է Հայաստանի Սյունիքի մարզի տարածքով Ադրբեջանը միացնելել Նախիջևանին։ Նա հավելել է, որ միջանցքի հարցն անպայման կքննարկվի Հայաստանի հետ եռակողմ խաղաղ բանակցությունների շրջանակներում։
Զախարովան լրագրողներին ասել է. «Մենք տեղյակ ենք իրանական կողմի մտահոգությունը Զանգեզուրի միջանցքի վերաբերյալ, և դուք պետք է կապ հաստատեք Թեհրանի հետ՝ պարզաբանումների համար։ Բայց Մոսկվայի դիրքորոշումն այս հարցում միանգամայն որոշակի է։ «Մենք գործում ենք՝ ելնելով նրանից, որ լուծումը պետք է ընդունելի լինի Հայաստանի, Ադրբեջանի և տարածաշրջանի հարևանների համար։
Վերջին քննարկումներից հետո Իրանը նույնպես դիվանագիտական միջոցներ ձեռնարկեց ռուսական կողմին անհրաժեշտ ուղերձը փոխանցելու համար և Իրանի ԱԳՆ-ն Թեհրանում Ռուսաստանի դեսպանին կանչել է հանդիպման՝ ի պատասխան Մոսկվայի վերջերս ցուցաբերած աջակցության միջանցքին, որով Ադրբեջանը Հայաստանի տարածքով կկապվի Նախիջևանին: Նա հայտարարել է, որ Թեհրանը դեմ է տարածաշրջանում սահմանների ցանկացած աշխարհաքաղաքական փոփոխության։
Իրանի ԱԳ նախարարի օգնական, Եվրասիայի հարցերով գլխավոր տնօրեն Մոջթաբա Դեմիրչիլուն իր բողոքն է հայտնել «Զանգեզուրի միջանցքին» Ռուսաստանի աջակցության դեմ:
Դեմիրչիլուն Իրանի անունից աջակցություն է հայտնել տարածաշրջանում խաղաղությանն ու կայունությանը և դեմ է միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների ու աշխարհաքաղաքական ստատուս քվոյի ցանկացած փոփոխության:
Ըստ իրազեկ աղբյուրների՝ ՌԴ-ում Իրանի դեսպանը նույնպես հայտնել էր Իրանի դժգոհությունը ՌԴ ԱԳՆ-ի վերջին դիրքորոշումների վերաբերյալ։
Մի քանի կարևոր դիտարկումներ Ռուսաստանի իշխանություններին
Ռուսաստանի իշխանություններին հարկ է հիշեցնել մի քանի կետ.
Նախ՝ ՌԴ ԱԳՆ-ն Իրանի սպասումներին հակասող հայտարարություններ է արել, ռուսները մեր երկրի բարձրաստիճան պաշտոնյաների միջոցով և բազմաթիվ առիթներով լավ տեղեկացված են եղել Իրանի հստակ և ճիշտ դիրքորոշման մասին, որ Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը դեմ է ցանկացած տեսակի միջանցքի ստեղծմանը, ինչպիսին է Զանգեզուրը և մյուսները, որոնք Նախիջեւանը միացնում են Ադրբեջանին. այդ իսկ պատճառով Ռուսաստանի այս դիրքորոշումը զարմանալի է։
Երկրորդ՝ Մոսկվայում տեղյակ են, որ Իրանը, որպես անկախ երկիր, որը պարզ եւ հստակ մոտեցում ունի տարածաշրջանի, հատկապես Հարավային Կովկասի զարգացումների վերաբերյալ, մշտապես դիմակայել է ԱՄՆ-ի, Արևմուտքի և բոլոր այն երկրներին, որոնք փորձում են իրենց հեգեմոնիան տարածել աշխարհում։ Իրանի իսլամական հեղափոխությունից հետո տեղի ունեցած պատմական զարգացումները վկայում Թեհրանի հիմնական ռազմավարությունը՝ համաշխարհային բռնատիրության դեմ պայքարում:
Երրորդ, Իրանը չի ընդունում իր սահմանների և անվտանգության գոտում որևէ փոփոխություն։
Չորրորդ՝ անվտանգության և աշխարհաքաղաքական որևէ սկզբունքից ելնելով, Հարավային Կովկասի երկրներից և ոչ մեկը նախապատվություն չունի մյուսների նկատմամբ. ուրեմն ինչո՞ւ են մեր ռուս ընկերները կարծում, որ պետք է օգտագործեն Զանգեզուրի միջանցքը Հայաստանի հետ իրենց խնդիրները լուծելու համար։
Հինգերորդ, երբ Ռուսաստանը Ուկրաինայի հետ պատերազմի գագաթնակետին էր, ամերիկացիները ցանկանում էին ՆԱՏՕ-ի օգնությամբ ճանապարհ բացել Հարավային Կովկասում։ Բայց Իրանն իր ողջ ուժով միայնակ կանգնեց ՆԱՏՕ-ի և ԱՄՆ-ի առջև։ Այնպես, որ Բայդենի կառավարությունը հայտարարեց, որ Իրանը միակ խոչընդոտն է Զանգեզուրի միջանցքի բացմանը։
Ռուսաստանը պետք է նկատի ունենա, երբ Մոսկվան վերջին երկու տարիներին ներգրավված էր ուկրաինական պատերազմում, Զանգեզուրի միջանցքի հարցում, Իրանն ու Գերագույն առաջնորդն էին, որ միայնակ կանգնեցին շահեր փնտրող կողմերի, հատկապես Արևմուտքի դեմ և կանխեցին նրանց ոտնձգությունը։
Ռուսաստանի այս հայտարարության պատճառն այն էլ, երբ Իրանը հստակ հայտարարել է իր դիրքորոշումը, և այս հարցը դարձել է որոշակի խնդիր աշխարհում, զարմանալի հարց է։
Վեցերորդ՝ երկու երկրների իշխանությունները պատրաստվում են ձևակերպել ռազմավարական հարաբերություններ, և դա վկայում է ռազմավարական հարաբերություններ հաստատելու Իրանի կամքի մասին։ Խնդիր, որն ընդգծել են Ռուսաստանի բարձրաստիճան պաշտոնյաները, հատկապես նախագահ Վլադիմիր Պուտինը։
Հաշվի առնելով Իրանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ Պուտինի շատ կարևոր և բացահայտ պայմանավորվածությունները և ռազմավարական հարաբերությունների ամրապնդման ուղղությամբ երկու երկրների կամքը՝ ՌԴ ԱԳՆ-ի նման դիրքորոշումը զարմանալի է։ Կարծես թե ՌԴ ԱԳՆ-ի համար պետք է սահմանել «ռազմավարական հարաբերությունների» իմաստը։
Յոթերորդ՝ թվում է, թե ՌԴ ԱԳՆ-ն մոլորության մեջ է և կարծում է, որ օգտագործելով Զանգեզուրի պատրանքային միջանցքի հարցը, կարող են Հայաստանի հետ լուծել իրենց խնդիրը, և որ հաստատ Իրանը չի ընդդիմանա այդ հարցին։
Զանգեզուրի միջանցքի բացումը նշանակում է փակել դեպի Եվրոպա Իրանի դարպասներից մեկը և Իրանի Իսլամական Հանրապետության հարևանների թիվը 15-ից կրճատել 14-ի:
Հաշվի առնելով «ռազմավարական հարաբերությունները», որոնք փնտրում են Իրանն ու Ռուսաստանը, մարտավարական քայլեր ձեռնարկելը հակասում է ռազմավարական հարաբերությունների հիմքին։
Ամենայն հավանականությամբ, եթե ռուսները փորձեն բացել այսպես ասած Զանգեզուրի միջանցքը, ապա Արևմուտքն անպայման կդիմանա, և այդ ժամանակ այս հակամարտությունը բորբոքման նոր օջախ կստեղծի Իրանի հյուսիս-արևմտյան զգայուն սահմանների կողքին։
Եթե որևէ երկիր կարծում է, որ իր սահմաններից դուրս և այլ երկրների հաշվին՝ ստեղծելով լարվածություններ ու կոնֆլիկտի նոր ճակատ, կարող է լուծել իր խնդիրները՝ ապա աշխարհում ոչ մի տեղ ապահով չի լինի, և աշխարհում կտիրի մշտական քաոս։
Թարգմանեց Սահակ ՇԱՀՄՈՒՐԱԴՅԱՆԸ
