«Հայաստանի քաղաքական ղեկավարության ակնհայտ ցանկության համաձայն, խնդիր է դրվել «դիվերսիֆիկացնել» երկրի արտաքին տնտեսական հարաբերությունները՝ արտաքին առևտրաշրջանառության մեջ ռազմավարական գործընկերոջ մասնաբաժինը նվազեցնելու և արդյունաբերության տարբեր ճյուղերի վրա ազդեցությունը նվազագույնի հասցնելու նպատակով։ Սակայն տնտեսական ցուցանիշներն այլ բան են ցույց տալիս». «Սպուտնիկ Արմենիա» մամուլի սրահում այսօր կայացած ասուլիսում հայտարարեց տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր, «Այլընտրանք» հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, Եվրասիական փորձագիտական ակումբի անդամ Թաթուլ Մանասերյանը՝ վերլուծելով ընթացիկ տարում Հայաստանի տնտեսության հիմնական միտումները:
Վկայակոչելով Հայաստանի վիճակագրական կոմիտեի տվյալները, բանախոսը նկատեց, որ 2024 թվականի առաջին վեց ամիսներին տնտեսական աճը կազմել է 10,4%, իսկ այս տարվա հունիսին նախորդ տարվա նույն ամսվա համեմատ Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը զգալի աճ է գրանցել՝ 7,1%։ Հունիսին նախորդ տարվա հունիսի համեմատ աճի առավել նկատելի տեմպերն արձանագրել են հետևյալ ոլորտները՝ շինարարությունն աճել է 18%-ով, առևտրաշրջանառությունը՝ 16,2%-ով, ծառայությունները՝ 7,8%-ով, արդյունաբերությունը՝ 1,4%-ով։ Այս տարվա հունվարից հունիս ընկած ժամանակահատվածում, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, աճի առաջատարներն են եղել՝ առևտրաշրջանառությունը՝ 22,9%, շինարարությունը՝ 18,2%, արդյունաբերությունը՝ 18,2%, ծառայությունները՝ 4,4%, էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը։ 5%-ով, գյուղատնտեսությունը՝ 4%-ով։
Արդյունաբերության աճի տեմպերի դանդաղումը, հատկապես հունիսին, բացատրվում է ոսկերչության ոլորտում արձանագրված տեմպերի դանդաղումով։ Հայաստանի տարածքով ռուսական ոսկու վերաարտահանման հոսքի դադարեցումը կազդի այս հատվածի աճի տեմպերի վրա։ Սա մասամբ փոխհատուցվում է ծառայությունների ոլորտի ավելի արագ աճով: Առաջին կիսամյակում արդյունաբերության և առևտրի աճին (+22,9% տարեկան) շարունակել է նպաստել թանկարժեք մետաղների և ոսկյա իրերի վերամշակման և դրանցով արտաքին առևտրի աճը և ծառայությունների դինամիկան ( +4.4% տ/տ)՝ ֆինանսական գործունեության ծավալի աճով (+19.0% տ/տ):
Թաթուլ Մանասերյանի գնահատմամբ, նույնիսկ արդյունաբերական աճի ավելի չափավոր տեմպերով Հայաստանը առաջատար է Եվրասիական տնտեսական միության երկրների շարքում՝ ՀՆԱ-ի և արդյունաբերական արտադրության աճով. «Տպավորիչ տնտեսական աճը մեծապես պայմանավորված է ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցությամբ, ինչի մասին վկայում է ԵԱԶԲ մակրոտնտեսական ակնարկը 2024 թվականի օգոստոսին։ Այսպես, այս տարվա առաջին կիսամյակում, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, Հայաստանում իրական ՀՆԱ-ի աճի տեմպերը կազմել են 10,4%, Բելառուսում` 5%, Ղազախստանում` 3,3%, Ղրղզստանում` 8,1%, Ռուսաստանում` 4, 7%, Տաջիկստան – 8,2%։ Միևնույն ժամանակ, իրական արդյունաբերական արտադրանքի աճի տեմպերը 2024 թվականի հունվար-հունիսին 2023 թվականի առաջին կիսամյակի համեմատ Հայաստանում կազմել են 18,2%, Բելառուսում` 7,1%, Ղազախստանում` 2,8%, Ղրղզստանում` 1%, Ռուսաստանում` 4,4%: , Տաջիկստան – 11,5%։
Կարդացեք նաև
Միաժամանակ այս տարվա հունիսին նախորդ տարվա հունիսի համեմատ Հայաստանում գրանցվել է ամենացածր գնաճը՝ 0,8%։ Բելառուսում այս ցուցանիշը կազմել է 5,8%, Ղազախստանում՝ 8,4%, Ղրղզստանում՝ 4,5%, Ռուսաստանում՝ 8,6%, Տաջիկստանում՝ 3,5%։ Բացի այդ, Հայաստանում, 2024 թվականի օգոստոսի 1-ի դրությամբ, ԵԱՏՄ երկրներից վերաֆինանսավորման ամենացածր տոկոսադրույքը կազմում է 7,75% . Բելառուսում՝ 9,50%, Ղազախստանում՝ 14,25%, Ղրղզստանում՝ 9,00%, Ռուսաստանում՝ 18,00%, Տաջիկստանում՝ 9,25%»։
Եվրասիական փորձագիտական ակումբի հետազոտության այլ մանրամասները՝ տեսանյութում
Հայաստանի տնտեսական աճը 2024 թվականի պետբյուջեում նախատեսված է 7 տոկոս։ ՀՀ կենտրոնական բանկն ակնկալում է, որ 2024 թվականին երկրի տնտեսական աճը կլինի 6,1-6,8 տոկոսի սահմաններում։ ԵԱԶԲ-ն Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճը կանխատեսում է 2024 թվականին 7,5%, իսկ 2025 թվականին՝ 4,2%։ Համաշխարհային բանկն ակնկալում է, որ 2024 թվականին Հայաստանի տնտեսությունը կաճի 5,5 տոկոսով, իսկ 2025 թվականին՝ 4,9 տոկոսով։
Եվրասիական փորձագիտական ակումբի կանխատեսումներն ամենալավատեսականն են:
«Տարեվերջին մենք կանխատեսում ենք տնտեսական աճ 8,5% և ավելի, չնայած այն հանգամանքին, որ արդյունաբերական ոլորտների մեծ մասում արտադրության աճը դանդաղել է 2022-2023 թվականների բարձր մակարդակներից հետո, և վերաարտահանումը բնականաբար նույնպես կնվազի մինչև 2024 թ. տարվա վերջը։ Մասնավորապես, աճին կնպաստեն շինարարության աճի բարձր տեմպերը (+15,7% տարեկան հունվար-հունիսին), ինչպես նաև մասնավոր տրանսֆերտների մեծ հոսքը, որը միայն առաջին կիսամյակում կազմել է 2,5 մլրդ դոլար և արհեստականորեն կավելացնի բնակչության գնողունակությունը, դրա արդյունքում՝ ապրանքների և ծառայությունների սպառումը, հետևաբար դրականորեն կազդի տնտեսական աճի ավելացման վրա։. Ինչ վերաբերում է Հայաստանից կապիտալի արտահոսքին, ապա այն կրճատվել է գրեթե 5%-ով և կազմել 1,9 մլրդ դոլար, ինչպես նաև սեզոնային գործոններ, ինչպիսիք են զբոսաշրջիկների հոսքի աճը և գյուղատնտեսության զարգացման համար բարենպաստ պայմանները, որոնք կարող են դուրս բերել տնտեսությունը անկումային միջավայրից և զգալիորեն կնպաստեն տնտեսական աշխուժացմանը»,- ասաց Թաթուլ Մանասերյանը։
Նելլի ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
Ընդդիմություն խաղացողը իշխանության հաջողություններ է փորձում ռեկլամել։