2006 թվականի կեսօրին, երբ «Հըզբոլլահը» հատել էր կապույտ գիծը եւ առեւանգել 2 իսրայելցի զինվորների, Իսրայելի վարչապետ Յահուդ Օլմեթը հրավիրեց Իսրայելի խորհրդարանը արտահերթ նիստի, որտեղ նա հիշեցրեց ինձ Բենիտո Մոսոլլինիին, Նապոլեոն Բոնապարտին եւ Հուլիուս Սեզարին ռազմաշունչ քաղաքական ճառով: Թվում էր, թե նա հարվածելու է Լիբանանին եւ նրա ենթակառուցվածքներին, ի վերջո, «Հըզբոլլահը» հսկայական ռազմավարական սխալ էր թույլ տվել, երբ նա հատեց կապույտ գիծը դեպի մի տարածք, որը միջազգայնորեն վիճելի տարածք չէ Լիբանանի եւ Իսրայելի միջեւ, այլ միջազգայնորեն ճանաչված է Միացյալ ազգերի կողմից, որպես Իսրայելի գերիշխանության հողային ամբողջականության մաս կազմող տարածք, այլեւս դիվանագիտական կամ միջազգային իրավունքի վրա հիմնված սահմանափակումները վերացած էին Իսրայելի համար: Լիբանանի վրա ողջ մասշտաբով հարձակվելու համար Անվտանգության խորհուրդը հավաքվեց արտակարգ նիստի, եւ ՄԱԿ-ում Իսրայելի դեսպանը շատ ավելի հմուտ ու խորամանկ էր, քան Լիբանանի դեսպանը, ուստի լիբանանցիների խնդրանքը, որ հրադադար պահանջող բանաձեւ որդեգրվի, չստացվեց:
Ես հիշեցի իմ քաղաքական մենթորին՝ հանգուցյալ Արա Սուքիասյանի հետ զրույցս, երբ ասացի, որ վախենում եմ հեռանալ մեր հիմնական տարածքից այն մտավախությամբ, որ Իսրայելը հարվածներ կհասցնի լիբանանյան բոլոր տարածքներին եւ ինֆրաստրուկտուրաներին, ներառյալ հիմնականում քրիստոնյաներով բնակեցված շրջանները, Արան ասաց. «Ես հանգիստ եմ, դուրս եկուր այնտեղ, որտեղ ցանկանում ես, բացի «Հըզբոլլահի» կողմից վերահսկվողներից» եւ մինչ ես փորձում էի քննարկել, նա ժպտաց. «Ես հանգիստ եմ, քաղաքականությունը շատ գեղեցիկ արվեստ է, եթե կարողանաս կարդալ դրա բարդ վճռորոշ հաղորդագրությունները, Իսրայելը չի հարվածի լիբանանյան ենթակառուցվածքին, ոչ պետական կառավարման կենտրոններին կամ լիբանանյան բանակին, ոչ էլ «Հըզբոլլահի» վերահսկողությունից դուրս գտնվող տարածքներին: Ապա բացատրեց. «1 ժամ առաջ աշխարհի բարձրագույն ոստիկանը հստակեցրել էր Իսրայելի այն սահմաններն ու որոնց թույլատրվում է նրան կարմիր գծերը, երբ նա ասաց, որ «Իսրայելն իրավունք ունի պաշտպանել ինքն իրեն, բայց մի խարխլիր լիբանանյան կառավարությանը»: Ու դա հստակ հրահանգ եւ ցուցմունք էր:
Հիմա շարքային մարդիկ ՝հայերս, սիրում ենք «սուր քաղաքական վերլուծություններ անել եւ գաղտնազերծել թաքնված գաղտնիքները», «ամեն ինչ համաձայնեցված է», նրանք վճիռ են կայացնում «սեղանի տակ, վարագույրների, կուլիսների հետեւում»: Ոչինչ ավելի հեռու չի կարող լինել ճշմարտությունից, իհարկե, կուլիսներում շատ թաքնված գործարքներ կան, բայց քաղաքական դիվանագիտական լեզուն դրա մասին չէ։ Չգաղտնագրված գաղտնի հաղորդագրություններ, որոնք պետք է վերծանվեն դիվանագիտական լեզվով, խոսքը վերաբերում է բարձր մակարդակի կենտրոնական վճռական հաղորդագրությանը, որը չի խորանում մանրամասների մեջ, բայց խոսում է հիմնական գաղափարների մասին, որը պետք է մասնատվի, հասկանալու եւ թարգմանելու համար: Իհարկե, նախագահ Բուշը բառացի չէր ասի. «Դուք կարող եք հարվածել «Հիզբոլլահի» տարածքներին, բայց զերծ մնացեք կառավարական հաստատություններից, լիբանանյան բանակից քրիստոնյա-մուսուլմանական սուննի շրջաններից, դուք կարող եք հարվածել շիաներով բնակեցված տարածքներին, որտեղ Հըզբոլլահն է վերահսկում, դրա համար սա կոչվում է դիվանագիտական լեզու:
Պատկերացրեք, որ նման ցածր մակարդակի դիվանագիտական ուղերձը քաղաքականության մեջ, երբ նա կարող է հստակեցնել ամեն ինչ. «Իսրայելն իրավունք ունի պաշտպանվելու (Հըզբոլլահին հակահարված տալով), «Բայց մի խարխլեք լիբանանյան կառավարությանը (քանդելով Լիբանանը, դուք խարխլում եք կառավարությունը, որը ԱՄՆ չափանիշներով ժողովրդավարական կառավարություն է): 1997 թվականին Հռոմի Պապը եկավ Լիբանան, երբ մենք՝ քրիստոնյաներս, բացականչեցինք. «Լիբերտե» (ազատություն)՝ուզում էինք գոռալ, թե Սիրիան գրավում է Լիբանանը: Հստակ հայտարարեք դա, բայց սա հոգեւոր առաջնորդ է, նա ասում է ամեն ինչ շատ ավելի խորը իմաստուն հանճարեղ ձեւով. «Լիբանանի քրիստոնյաներ, դուք ազնիվ ուղերձ եք կրում, ներդաշնակեցեք ձեր շրջապատի հետ», ինչը մենք հասկացանք մի քանի ամիս անց. «Քրիստոնյաներ, կոնսենսուս ստեղծեք լիբանանցի մահմեդական գործընկերոջ հետ, երբ համախմբվեք եւ պահանջեք սիրիական բանակը հեռացնել Լիբանանից, նրանք կհեռանան, այլ ելք չունեն»: Եվ Հռոմի պապի հեռանալուց հետո քրիստոնյաները երկխոսություն սկսեցին լիբանանցի մուսուլմանների հետ, իսկ 9 տարի անց Լիբանանի քրիստոնյա եւ մահմեդական միացյալ ճակատը հավաքեց 1,5 միլիոն լիբանանցիների, ովքեր խաղաղ ցույց արեցին եւ ստիպեցին սիրիական բանակին հեռանալ Լիբանանից։
Կարդացեք նաև
Վերջին 2- 3 ամիսների ընթացքում ես տեսնում եմ լիբանանահայերին, թե Հայաստան վերադարձած, թե Լիբանանում բնակվող ոմանց, որոնք ասպարեզ են նետվում, քաղաքական համարձակ վերլուծություններ-կանխատեսումներ անելով: Եվ մինչ շարքային լիբանանահայերը «վերլուծում» են՝ հենվելով դավադրության տեսությունների վրա, եւ երեւակայությունները մոլեգնում են, ցավոք, այս կատեգորիան կարծես ընկնում է ծայրահեղականության մյուս ծուղակը, նրանք ապավինում են ԶԼՄ-ների նորություններին եւ վերլուծություններին, հայտարարություններին հետեւելուն, հայտարարելով. «Լիբանանը պատերազմի շեմին է»: Բայց սրանից ոչ մեկը ճիշտ չէ, ուղղակի չի կարելի կանխատեսումներ ու վերլուծություններ անել, հիմնվելով մեդիա-աղմկոտ մթնոլորտի վրա: Թույլ տվեք կանգնեցնել ձեզ այնտեղ. «Հըզբոլլահի» եւ Իսրայելի միջեւ գաղտնի գործարքներ եւ դավադրություններ չկան:
ՈՉ, սա այն չէ, ինչ ես ասում եմ: Բայց նաեւ այն, ինչ մենք ականատես եղանք բարձր մակարդակի սպառնալիքների ժամանակ։ Աղմուկ, որ Իսրայելն այս անգամ հարվածելու է Լիբանանին, սա հոգեբանական նյարդային ճնշման եւ պատերազմի մի մասն է, բայց իրատեսական ճշմարտությունն այն է, որ երկու կողմերն էլ շահագրգռվածություն չեն տեսնում լայնամասշտաբ պատերազմի մեջ մտնելու։ Նախ, Իսրայելը գտնվում է խորը ռազմական ճգնաժամի եւ փակուղու մեջ, նա շահագրգռված չէ նման պատերազմի մեջ մտնել, քանի որ «Հըզբոլլահը» պնդում է, որ կրում է 100 000 հեռահար հրթիռներ,այժմ, եթե դրա 10%-ը ճիշտ է, պատերազմ գնալը աղետ է, «Հըզբոլլահը» կարող է կործանել իսրայելական խոշոր քաղաքներ եւ նույնիսկ հարվածել Իսրայելի «Դեմոնա» ատոմակայանին: Ինչ վերաբերում է «Հըզբոլլահին»,ապա նա կորցրեց ամբողջ աջակցությունը։ Նույնիսկ իր համայնքին մոտ, Լիբանանը բախվում է խորը տնտեսական եւ ֆինանսական ճգնաժամի, ուստի շահագրգռված է բնական գազի խնդրով, որը նրանք անուղղակիորեն դե ֆակտո պայմանավորվեցին կիսել Իսրայելի հետ: Բայց երկու կողմերն էլ պետք է որոշ քայլեր ձեռնարկեն «Հըզբոլլահը» խայտառակ է, Պաղեստինը պաշտպանելու նրա հավակնությունը բացահայտված է, մինչդեռ իսրայելական ռազմական մեքենան ոչնչացնում է Գազան: Այսպիսով, Հըզբոլլահը կիսատակտիկական պատերազմ է սկսում Իսրայելի դեմ. հիմա սա թատրո՞ն է: ՈՉ, սա սահմանափակ տակտիկական պատերազմ է: Մյուս կողմից, Իսրայելը չի կարող պարզապես լռել, երբ «Հըզբոլլահը» սկսում է այս մարտավարական կիսապատերազմը, ուստի նա նաեւ հակադարձում է զուսպ ձեւով։
Երեկ զրուցեցի լիբանանցի փորձառու ռազմավարական ռազմական փորձագետ-լիբանանյան հատուկ նշանակության ուժերի նախկին հրամանատար, թոշակառու-գեներալ Նարեկ Աբրահամյանի հետ։ Գեներալն ասում է. «Այն, ինչ շարունակվում է, առճակատման տեսակ չէ, որը կվերածվի բաց պատերազմի, այն, ինչ տեղի է ունենում, նույնիսկ տակտիկական պատերազմ չէ, դա սահմանափակ կիսատակտիկական պատերազմ է»։ Այն, ինչ ես կարդացել եմ լիբանանյան ուժերի կայքում, ամեն ինչ ասում է Lebanese-forces.com Channel 12-ը (Isreal), վկայակոչելով իսրայելցի պաշտոնյային, հաղորդում է, որ «պատերազմի բռնկումը, թե ոչ, կախված չէ կողմերից, եւ մենք մտադիր չենք տարածաշրջանային պատերազմ սկսելու» (Lebanese-forces.com) :
Մեր ամենամեծ խնդիրներից մեկն այն է, որ ընդհանուրս քաղաքականապես կրթված չէ, հիմա, երբ ասեք՝ «ոչ բոլորը պետք է քաղաքական փորձագետ լինեն», ես ասում եմ. «ՍԽԱԼ Է»: Մեզ պետք է 10 միլիոնանոց պատրաստված եւ մարզված բանակ, ոչ միայն ռազմական մակարդակով, այլ նաեւ ինտելեկտուալ մակարդակի, քաղաքական գիտակցության եւ կրթության առումներով: Եվ ճիշտ հակառակն անելով, դուք սխալ ուսումնական նյութ եք տրամադրում ազգին։
Լիբանանյան ասացվածքն ասում է. «Հացդ տուր հացթուխին, թեկուզ կեսն ուտի»: Եզրակացությունը մեկն է. Քաղաքական ռազմավարական վերլուծությունը թողեք փորձագետներին, քաղաքական վերլուծությունը կարող է զվարճալի թվալ, բայց դա շատ լուրջ պատասխանատվություն է:
Պետրոս ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
բլոգեր
«Առավոտ» օրաթերթ
03.08.2024
