Լրահոս
Օրվա լրահոսը

Արցախի վտանգված մշակութային ժառանգություն. Վանքասար

Հուլիս 24,2024 16:53
«Ապառաժ». Վանքասար լեռան գագաթին, մինչև 1980-ական թվականների սկզբները, կիսավեր դրությամբ պահպանվում էր մի եկեղեցի, որը, շնորհիվ իր պատկառելի հնության (6-7 դարեր) և հորինվածքային առանձնահատկությունների (խաչաձև-գմբեթավոր, եռախորան), արժանացել է պատմաբան-ճարտարապետների ուշադրությանը: Այս եկեղեցու մասին գրավոր առաջին խիստ թռուցիկ հիշատակությունը թողել է Սարգիս արքեպիսկոպոս Ջալալյանցը. «Ի գագաթ լերին է աւերակ մենաստանի, զորմէ աւանդեն գոլ առաջնորդարան այսր նահանգի»: Ավելի ուշ` Եղիշե ավագ քահանա Գեղամյանցը (Հայկունի) նշել է, որ «Յիշեալ մատոռին ժողովուրդը անուանում է «Լեւոնաբերդ»»:1986թ. Սամվել Կարապետյանի և ճարտ. Ա. Ղազարյանի տեղում կատարած ուսումնասիրությունների ընթացքում, «վերականգնման» անվան ներքո արդեն զգալի չափով աղավաղված եկեղեցու արևմտյան մուտքի հյուսիսային կողմում հայտնաբերվեց կիսաեղծ վիճակում գտնվող երկու արձանագրություն: Դրանցից առաջինը, որ եռատող փորագրված է մի պարզ խաչաքանդակի կողքին, սկզբնամասից իսպառ հողմնահար է.

…ՅԱ/ՂԱՒԹՍ ԻՇԵՍ/ՋԻՔ ՅՍ ՔՍ Ի ՏՐ:

Սրբատաշ երեսպատի քարերին, մեկ շարք ցած, նախորդ վիմագրի տակ, երկու տողով փորագրված է.

…Ու Ս(Ր)ԲՈՅ ԵԿ/(Ե)ՂԵՑԻՍ ՅԱՂ(ՈՒ)ԹՍ ԻՇԷՋԻՔ:

Բացի այս երկու վիմագրերից, որոնց հնագրական առանձնահատկությունները թույլ են տալիս դրանք համարել եկեղեցուն ժամանակակից վիմագրություններ, եկեղեցու պահպանված որմերի վրա նկատվում են նաև մի շարք այլ նշանագրեր: Դրանք հիմնականում 2 տիպի են` հայերեն տառաձևերով և պատկերներով:

1986թ. դրությամբ Վանքասարի եկեղեցում «վերականգնողական» աշխատանքների ժամանակ արդեն տեղում չէր Խաչիկ վարդապետի նկարագրած` 1263թ. արձանագիր խաչքարը, բայց եկեղեցու բակում շինարարական մնացորդների մեջ Սամվել Կարապետյանն ու Ա. Ղազարյանը նկատել են գեղաքանդակ ու անարձանագիր մեկ այլ խաչքար, որը հետագայում թուրքերը տարել են Ակնա, իսկ Ակնայից պահպանության նկատառումներով տեղափոխվել է Ասկերանի եկեղեցու բակ:

2020թ.-ի նոյեմբերի 20-ից անցել է Ադրբեջանի հսկողության տակ:

Ա. Խաչատրյան

Նյութն ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում:

Համաձայն «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքների մասին» օրենքի՝ լրատվական նյութերից քաղվածքների վերարտադրումը չպետք է բացահայտի լրատվական նյութի էական մասը: Կայքում լրատվական նյութերից քաղվածքներ վերարտադրելիս քաղվածքի վերնագրում լրատվական միջոցի անվանման նշումը պարտադիր է, նաեւ պարտադիր է կայքի ակտիվ հղումի տեղադրումը:

Մեկնաբանություններ (0)

Պատասխանել

Օրացույց
Հուլիս 2024
Երկ Երե Չոր Հնգ Ուրբ Շաբ Կիր
« Հուն   Օգո »
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031