Օրեր առաջ ցնցող տեսանյութեր եւ լուրեր ստացանք, որ Լիբանանի հայկական Բուրջ Համուդ թաղամասում ծեծկռտուք է տեղի ունեցել։ Մինչ օրս լուրերը հակասական են եւ մշուշոտ: Այն, ինչ մենք լսում ենք, կարող են մասամբ տարաձայնություններ լինել, բայց պարզ է, որ տեղացի լիբանանցի արաբներ փորձել են ուժով ներխուժել Հայ Հեղափոխական Դաշնակցության կենտրոն։
Ըստ տարածված լուրերի՝ հարձակվողները պատկանում են լիբանանյան շիա մահմեդական կրոնական խմբավորմանը եւ աջակցում են Հըզբոլահին եւ Ամալին՝ անձնական վեճը զարգացել է եւ վերածվել բախման, որը ստացել է համայնքային հակամարտության բնույթ տեղի լիբանանցի արաբների եւ լիբանանահայերի միջեւ, հիմնականում հայկական ՀՅԴ-ի եւ մյուս կողմից Ամալի ու Հըզբոլահի միջեւ՝ վիրավորվել է 2 հոգի (ոմանք խոսում են մեկ մարդու սպանության մասին, բայց դա դեռեւս չճշտված լուր է)։
Լիբանանի պաշտոնական լրատվամիջոցների նախարարության (Ազգային մեդիա գործակալություն) տեղեկատվությամբ տեղեկացա նաեւ, որ Սոցիալ-դեմոկրատ հնչակյան կուսակցությունը խստորեն դատապարտում է կատարվածը:
Բացատրելու համար պետք է որոշ մանրամասներ նշեմ լիբանանյան քաղաքական սպեկտրի եւ տեղում գտնվող քաղաքական խմբերի վերաբերյալ:
Կարդացեք նաև
Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ լիբանանցի մահմեդականները փախել են արեւելյան Բեյրութից, որտեղ ամբողջությամբ գերակշռում էին քրիստոնեական մարոնի լիբանանյան ուժերը, եւ Բուրջ Համուդի բնակիչները հիմնականում հայերը դարձան: Բեյրութի Բուրջ Համուդի գլխավոր ուժը Դաշնակցությունն է, երբ քաղաքացիական պատերազմն ավարտվեց։ 1990 թվականին մահմեդական շիաները վերադարձան Բուրջ Համուդ եւ նրա շրջակայքում գտնվող Սին էլ Ֆիլ եւ Նաբաա շրջանները:
2005 թվականին Լիբանանը բաժանվեց երկու հավասարապես ժողովրդականություն վայելող կոալիցիաներով, որոնցից մեկին միացավ ՀՅԴ-ն՝ Հըզբոլահ եւ Ամալ շիա կուսակցությունները՝ եւ քրիստոնյաների 50%-ի կողքին, մինչդեռ Սոցիալ-դեմոկրատ հնչակյան կուսակցությունը եւ Ռամկավարները միացան մյուս կոալիցիային, որը ընդգրկում էր քրիստոնյաների մյուս կեսը եւ մահմեդական սուննիներն ու դրուզները:
Սուննիները մնացին չափավոր լիբերալ աշխարհիկ կուսակցության՝ «Ապագա» շարժման ղեկավարությամբ, որն աջակցում է Սաուդյան Արաբական Թագավորությանը (KSA), բայց առաջին կոալիցիան շատ ավելի ուժեղ է, քանի որ Հըզբոլահն ունի հսկայական զինված ուժեր, նույնիսկ ավելի ուժեղ, քան՝ լիբանանյան բանակը:
2008 թվականին Հըզբոլահը ներխուժեց մայրաքաղաք Բեյրութ, որը հիմնականում բնակեցված է մուսուլման սուննիներով, ինչպես նաեւ դրուզների կողմից վերահսկվող լեռը եւ պարտադրեց իր քաղաքական կամքը, այդ օրվանից Լիբանանի ամենաուժեղ եւ վճռական քաղաքական ուժը Հըզբոլահն է:
Հնչակյանները պնդում էին, որ լիբանանահայության լավագույն պաշտպանությունը պետականության բացառիկ կառավարումն է, ՀՅԴ-ն պնդում էր, որ Իրանի կողմից աջակցվող Հըզբոլահը, որը մեծ առանցքի մաս է կազմում, որն ընդգրկում է Սիրիան, լիբանանյան եւ սիրիահայերի համար հզոր պաշտպանություն է՝ վահան սուննի թուրքական ազդեցության դեմ: Հնչակյանները պնդում էին, որ չափավոր աշխարհիկ ազատական դեմոկրատական խաղաղ սուննի ապագա շարժումը, որն աջակցում է KSA Սաուդյան Արաբական Թագավորությունը, երաշխիք եւ պաշտպանություն է մահմեդական սուննի ծայրահեղականությունից:
Տարիներ անց «Ապագա» շարժումը կորցրեց իր ազդեցության մեծ մասը, նա նույնիսկ չմասնակցեց 2022 թվականի Լիբանանի ընտրություններին, եւ այսօր որոշ սուննի ծայրահեղական ուժեր ցանկանում են լրացնել այն վակուումը, որը ստեղծվել է «Ապագա» շարժման սպեկտրից դուրս գալու պատճառով:
Բացի այդ, այժմ Լիբանանում ներկա է առնվազն 2 միլիոն սիրիացի, եւ նրանցից շատերը մեղադրում են հայերին, քանի որ ՀՅԴ-ի եւ ՍԴՀԿ-ի սիրիական մասնաճյուղերը երկուսն էլ աջակցում էին նախագահ Բաշարին Սիրիայում: Չմոռանանք, որ Շարժման ապագա փլուզման հետեւանքով Լիբանանում թուլացավ KSA-ի ազդեցությունը, թուրքական ազդեցությունն աճում է, եւ նրանք փորձում են սադրել հայերի դեմ Լիբանանում եւ Սիրիայում:
Այս քաոսի մեջ, մինչ ՀՅԴ քարոզչությունը միշտ պնդում էր, որ հայերը պետք է դաշնակցեն Հըզբոլահի հետ, որպես պաշտպանիչ ռազմական ուժ, որն աջակցություն կլինի հայերին սուննի ծայրահեղականության դեմ, այժմ այս միջադեպը ցնցում է լիբանանյան հայ համայնքի անդորրը, քանի որ հիմա տեսնում ենք, որ Հըզբոլահի կողմնակիցները, եթե ոչ կուսակցական շարքերի անդամները, մարտահրավեր են նետում հայերին:
ՍԴՀԿ հայտարարությունից հատվածներ տեղադրեմ, որպեսզի փորձենք հասկանալ, թե իրականում ինչ է տեղի ունեցել /www.nna-leb.gov.lb/. «Մենք մերժում եւ դատապարտում ենք որոշ մարդկանց, որոնք վանկարկում են աղանդավորական վեճեր, որոնք կապ չունեն տարածաշրջանում ապրելու մթնոլորտի հետ: Մենք նաեւ կասկածում ենք, թե ինչպես են առանձին միջադեպերը վերածվել զանգվածային անկարգությունների՝ տեղական կուսակցական ակումբների վրա հարձակումների եւ փորձի ոտնակոխել Սուրբ Աստվածածին հայկական ուղղափառ եկեղեցին: Այն, ինչ տեղի ունեցավ Ներքին անվտանգության ուժերի շտաբից մի քանի մետր հեռավորության վրա՝ վկայում է այն մասին, որ նրանք, ովքեր փորձել են զարգացնել խնդիրը, թքած ունեն տարածաշրջանի անվտանգության ուժերի կամ անվտանգության վրա»:
Եզրակացություն եւ հորդոր: Ամիսներ առաջ ես սոցցանցերում գրել էի, որ սփյուռքի ղեկավարները՝ հատկապես այս տարածքում, որտեղ թուրքերի ձեռքերը մոտ են, պատրաստ են դավադրություն կազմակերպել հայերի դեմ, այն կարող է հասնել մեզ, չպետք է ենթադրվեր, որ վերջին ռազմական սպառնալիքն է Հայաստանի Հանրապետության դեմ էմոցիոնալ առումով, քանի որ թուրքերը, ինչպես որ գրել էի, թշնամական արշավ կսկսեն նույնիսկ հանրապետության սահմաններից դուրս եւ որ հայերն առաջին իսկ ինքնաթիռով պետք է գան Հայաստան: Իհարկե, ոչ ոքի չէր էլ հետաքրքրում, նույնիսկ չմեկնաբանեցին, ուր մնաց թե՝ արձագանքեին…
Ես չեմ ենթադրում, որ այս նոր միջադեպը նման սցենարի կամ դավադրության մաս է կազմում, բայց այն, ինչ տեղի ունեցավ՝ պետք է ահազանգ լինի եւ հայերը, ովքեր ապավինում են այլ ուժերին, որոնք իբր մրցում են թուրքական ազդեցության հետ եւ հետեւաբար, պետք է թողնեն իրենց միամիտ պատրանքները, քանի որ ոչ ոք չի պայքարի մեր փոխարեն մեր անվտանգության համար: Ինչ եմ առաջարկում. կոչ եմ անում տարածաշրջանի հայ քաղաքական կուսակցություններին ընդունել այն փաստը, որ նրանք հրաժարվել են ընդունել, ինչի գինը վճարել է սիրիահայ համայնքը: Այսօր մեր անվտանգությունը պետք է լինի թիվ մեկ եւ բացառիկ եւ այդ կուսակցությունները պետք է սկսեն վճռական արշավ խրախուսել հայերին վերադառնալ տուն, որը Հայաստանի Հանրապետությունն է։ Ես երբեք չեմ դադարել սիրել Լիբանանը, միշտ համարել եւ համարում եմ, որ ունեմ երկու հայրենիք՝ Լիբանանը եւ Հայաստանը, բայց այսօր եկել է ինքնապաշտպանական լուրջ ռազմավարության ժամանակը։
Իհարկե՝ կա հակափաստարկ՝ Հայաստանը նույնպես վտանգված է: Ճիշտ է, բայց վտանգված է, քանի որ ուժերի հարաբերակցությունը փոխվել է դեպի հանրապետության թշնամիները եւ այն վերականգնելու միակ ճանապարհը դրսում գտնվող 8 միլիոն հայերի վերադարձն է Հայրենիք:
Շարունակելի
Պետրոս ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
19.07.2024
