20 տարի առաջ այս օրը Արդարադատության միջազգային դատարանը որոշում կայացրեց, ըստ որի՝ հրեական կառավարության կողմից Իսրայելի և Արևմտյան ափի միջև բաժանարար պատի կառուցումը անօրինական է։ Broken* ֆիլմը պատմում է պաղեստինցիների այս իրավական պայքարի մասին, որը, բացի ժամանակավոր հույսից, նրանց ոչինչ չտվեց։
Հարցազրույց Ժնևում վավերագրական ֆիլմի պրոդյուսեր Ստեֆան Զիգլերի հետ FIFDH 2024 կինոփառատոնի շրջանակում:
Stefan Ziegler Producer’s Statement+BROKEN+ARM subs from AdvocacyProductions on Vimeo.
Կարդացեք նաև
Չնայած այն հանգամանքին, որ ՄԱԿ-ի 193 պետություններից, 148-ը, այդ թվում Հայաստանը՝ պաշտոնապես ճանաչել են Պաղեստին պետությունը, այս ժողովուրդը մնում է նահատակ և գերի իր իսկ հայրենիքում։ Մինչ միջազգային հանրությունն ու դատարանները ճանաչում են նրանց իրավունքները, իրականությունն այն է, որ պաղեստինցիները ներկայումս ցեղասպանության են ենթարկվում՝ լիակատար անպատժելիության մթնոլորտում և ամբողջ աշխարհի աչքի առաջ: Ուրեմն ո՞րն է միջազգային իրավունքի արժեքը՝ Broken ֆիլմի թեման:
-Ինչպե՞ս ծագեց այս ֆիլմը նկարահանելու գաղափարը:
-Ութ տարի աշխատել եմ Արևմտյան ափում։ Եվ 2010-ից 2013 թվականներին ես եղել եմ այս բաժանարար պատի մոնիտորինգի բաժնի ղեկավարը ՄԱԿ-ի մի ծրագրի համար, որը նվիրված էր պաղեստինցիներին (UNRWA) և ֆինանսավորվում էր Շվեյցարիայի կողմից: Մենք պետք է փաստագրեինք Իսրայելի և Արևմտյան ափի միջև կառուցված այս պատնեշի ազդեցությունը պաղեստինյան բնակչության առօրյա կյանքի վրա:
Երբ 2013 թվականին մեր կազմակերպությունը լուծարվեց, ես որոշեցի կրթական արժեք ունեցող վավերագրական ֆիլմ նկարահանել այս ամբողջ փորձի մասին: Որպես պրոդյուսեր, ինձ հոգեհարազատ նախագիծը իրականացնելու համար, զանգահարեցի Պաղեստինա-ամերիկյան կինոռեժիսոր Մոհամմեդ Ալատարին:
Պաղեստինցի երեխաները բաժանարար պատի դիմաց
-2004 թվականի հուլիսի 9-ին Արդարադատության միջազգային դատարանը եզրակացրեց, որ այս պատի կառուցումը հակասում է միջազգային իրավունքին։ Ի՞նչ է փոխել այդ որոշումը պաղեստինցիների համար։
-BROKEN ֆիլմում Արդարադատության միջազգային դատարանի (ICJ) նախկին դատավոր Թոմաս Բուրգենտալը, որը մահացավ 2023 թվականի մայիսին, հայտարարեց. «Եթե դուք իսկապես ցանկանում եք ոչնչացնել միջազգային իրավունքը, ապա ավելի շատ նման տեսակի գործեր բերեք Արդարադատության միջազգային դատարան և այս կերպ ցույց տվեք, թե որքան անարդյունավետ է միջազգային իրավունքը»: Այսօր պատը դեռ կա, իսկ պաղեստինցիների իրավունքները դեռևս անտեսվում են միջազգային հանրության կողմից։
Այնուամենայնիվ, 2022 թվականի դեկտեմբերին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան հանձնարարեց Արդարադատության միջազգային դատարանին հրապարակել նոր «խորհրդատվական եզրակացություն Պաղեստինի տարածքի օկուպացիայի իրավական հետևանքների վերաբերյալ»:
Կարծես պատմությունը կրկնվում է…
-Այսքանից հետո դուք դեռ հավատու՞մ եք միջազգային իրավունքին։
-Պարզ է, որ չորս էական փոփոխությունների կարիք կա: Առաջինն այն է, որ միջազգային իրավունքը պետք է հարգվի, այլապես մարդկությունը կսուզվի քաոսի մեջ։ Եվ որպեսզի դա հնարավոր լինի, երկրորդ պայմանը քաղաքական էլիտաների կրթությունն է այդ թեմայով: Ինչպես նաև, երրորդ պայմանը, ամբողջ հասարակության պրագմատիկ և հումանիստական մտքի ձևավորումը: Եվ վերջապես, այս փոփոխությունների արդյունքները տեսնելու համար չորրորդ պայմանը ժամանակն է, որը մենք պետք է լցնենք հույսով ու ամենօրյա ջանքերով այս ուղղությամբ։
-Ի՞նչ կապ ունի Ձեր վավերագրական ֆիլմը Հայաստանի հետ:
-Երուսաղեմում հայերը մի քանի հազար տարվա ապացուցված ներկայություն ունեն։ Այս բաժանման պատը, հետևաբար, վերաբերում է նաև նրանց։ Ավելին, այս հին բնիկ ժողովուրդն ապրում է իր հողի վրա՝ Հայաստանում, իր հարևան Ադրբեջանի հետ տեւական ռազմական հակամարտության իրավիճակում։ Սա նրան հնարավորություն է տալիս ընկալելու և հասկանալու իմ վավերագրական ֆիլմի բոլոր նրբությունները, որոնց թեման՝ միջազգային իրավունքը, անմիջականորեն իրեն է վերաբերում։
Այդ իսկ պատճառով 2021 թվականին մենք կազմակերպեցինք 10-օրյա շրջագայություն Հայաստանում, կենտրոնանալով Կապանի վրա՝ ներկայացնելու Broken-ը։ Ես պետք է հասկանայի երկարատև կոնֆլիկտի ենթարկված հարավցիների տեսակետը և ինչպես այս ֆիլմը կազդեր նրանց ընկալման վրա: Ինձ ապշեցրեց հայ ժողովրդի անվստահությունը միջազգային իրավունքի նկատմամբ:
BROKEN-ը դիտելուց և մեր քննարկումներից հետո մարդիկ սկսեցին գիտակցել միջազգային իրավունքի ներուժը, որն իմ ճամփորդությունը դարձրեց հիշարժան:
Ստեֆան Զիգլերը «Ոսկե ծիրան»-ի 2021-ի հյուրերից էր
Աննա ԱԶՆԱՈՒՐ
Գլխավոր լուսանկարում՝ Ստեֆան Զիգլերը բաժանարար պատի դիմաց Broken (Կոտրված) ֆիլմում
* 2018 թվականին թողարկված Broken ֆիլմը արտադրվել է AdvocacyProductions-ի կողմից
