Էներգետիկ եւ անվտանգության հարցերով փորձագետ Արմեն Մանվելյանը պնդում է` ԱՄՆ-ի հետ որեւէ համաձայնություն գոյություն չունի, ու լուրջ մակարդակով երբեւէ բանակցություններ չեն վարվել. «Չի եղել նման բան, հետեւաբար, հայտարարությունը, որն արվել է այդ անձի կողմից, կեղծիք է՝ ծայրից ծայր։ Սա հերթական փիառ գործընթացն է, գաղտնիք չէ, որ այս ռեժիմը ժամանակ առ ժամանակ նման կեղծ հայտարարություններ է գցում դաշտ։ Չկա ոչ մի համաձայնություն կամ առարկայական բանակցություն՝ Հայաստանում ռեակտոր կառուցելու համար։ Սա՝ առաջինը։ Տարիներ առաջ խոսում էին Հայաստանում հնարավոր ամերիկյան մոդուլային կայանի կառուցման մասին, բայց նմանատիպ մոդուլային կայաններ ԱՄՆ-ն թույլ չի տվել իր տարածքում՝ կան անվտանգության հետ կապված խնդիրներ, եւ ԱՄՆ-ն իր տարածքում այն չի թույլատրում, հետեւաբար, բերել, նման բան Հայաստանում կառուցել՝ ոչ միայն ավանտյուրա է, այլեւ ուղղակի հանցագործություն»։
Մոդուլային ռեակտորների մասին Փաշինյանը խոսել էր նաեւ կառավարության փետրվարի 8-ի նիստի ժամանակ` հայտարարելով, թե Հայաստանը դիտարկում է մոդուլյար ատոմակայանի կառուցման հնարավորությունը, որն «առավել անվտանգ է»:
Մոդուլային կայանները, ըստ Մանվելյանի, հարմար են խոշոր պետություններին։ Դրանք կառուցում են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը, Չինաստանը։ Հայաստանի նման փոքր պետության համար դա մեծ ճոխություն է։ Ըստ նրա՝ Հայաստանը կարիք ունի 600 մեգավատանոց ռեակտորի, ուստի, մոդուլային ռեակտորների ծրագիրը չի կարող օգտակար լինել մեր երկրին։ Մյուս կարեւոր հարցն այն է, թե ինչ է լինելու վառելիքի՝ ուրանի հետ, եթե անգամ ընդունենք, որ ամերիկյան կողմի հետ նոր ատոմակայանի կառուցման շուրջ բանակցություններն իսկապես առարկայական փուլում են։ Աշխարհում 2 երկիր կա՝ Ռուսաստանը եւ Ֆրանսիան, որոնք օգտագործված ուրանը հետ են տանում ու վերամշակում, ԱՄՆ-ն, մասնագետի խոսքով, չունի ո՛չ նման փորձ, ո՛չ վերամշակման տեխնոլոգիաներ, հետեւաբար՝ ի՞նչ է լինելու ուրանի հետ։
Մանվելյանը բացատրում է՝ առհասարակ, ատոմակայան ԱՄՆ-ն չի կառուցում, կառուցում է Westinghouse կոչվող խոշորագույն մասնավոր ընկերությունը, որը մասնագիտացել է միջուկային էներգետիկայի ոլորտում եւ, բնականաբար, կոմերցիոն շահ պետք է ունենա: Ուստի, առաջանում է հաջորդ հարցը՝ ո՞վ է ֆինանսավորելու նման ծրագիրը։ «Westinghouse-ի մեկ ռեակտորի արժեքը սկսվում է 12 միլիարդ դոլարից, երբ Թուրքիան մրցույթ հայտարարեց, մի փոքր իջեցրին գինը` 12-ից 8 միլիարդի։ Մոդուլային կայանները, որոնք, ինչպես նշեցի, վտանգավոր են, եւս գումար արժեն։ Ես պնդում եմ, որ Westinghouse-ի հետ որեւէ մակարդակով բանակցություններ չեն գնում, իսկ Հայաստանում ատոմակայան կառուցել-չկառուցելու հարցը Բայդենի կամ Թրամփի իշխանությունը չի որոշելու, որոշելու է ընկերությունը՝ ելնելով այն վճարներից, որը հայկական կողմը կարող է վճարել»։
Մարիաննա ՂԱՀՐԱՄԱՆՅԱՆ
Կարդացեք նաև
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հրապարակ» օրաթերթի այս համարում
