Հայաստանի իշխանություններն օրակարգ են բերել արտաքին հարաբերությունները դիվերսիֆիկացնելու մասին թեզը։ Իհարկե, դիվերսիֆիկացիան ընկալվում է որպես դրական գործընթաց, որը հնարավորություն է տալիս աշխատել մի քանի ուղղություններով։ Բայց խնդիրն այն է, որ դիվերսիֆիկացիան միայն հայտարարություններով չի լինում, անհրաժեշտ են համապատասխան քայլեր այդ ուղղությամբ։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանի իշխանությունների վարած ռեալ քաղաքականությանը, ապա նրանք ոչ թե փորձում են դիվերսիֆիկացնել մեր արտաքին հարաբերությունները, այլ փոխել արտաքին կողմնորոշման վեկտորը՝ իր տնտեսական հետևանքներով:
Դրա համար էլ նրանք ակտիվորեն սկսել են շրջանառել Հայաստանի եվրաինտեգրացման հեռանկարի մասին խոսակցությունները։ Ու դա տեղի է ունենում Ռուսաստանի հասցեին ուղղված քննադատությունների ֆոնին։ Բայց չափազանց կարևոր է հասկանալ, թե որքանով է իրատեսական Հայաստանի ինտեգրումն արևմտյան կառույցներում, և թե ինչ տնտեսական հետևանքներ կարող են ունենալ նման աշխարհաքաղաքական «ոլորանները»։ Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանի գլխավոր առևտրային գործընկերը շարունակում է մնալ Ռուսաստանը։ Ավելին, ժամանակի ընթացքում առևտրի հաշվեկշռում Ռուսաստանի մասնաբաժինն ավելի է մեծանում՝ անցնելով նույնիսկ 60 %-ի սահմանագիծը։ Ռուսաստանին բաժին է ընկնում հայկական ապրանքների արտահանման 27 %-ը և ներմուծման 34 %-ը։
Ռուսաստանից Հայաստան ներմուծման կազմում ամենամեծ տեսակարար կշիռն ունի բնական գազը։ Ռուսաստանը Հայաստանին գազ է վաճառում հազար խորանարդ մետրը 165 դոլարով, ինչը լրացուցիչ մրցունակություն է հաղորդում ՀՀ տնտեսությանը։ Օրինակ՝ ԱՄՆ-ը Եվրոպային գազը վաճառում է 380 դոլարով։ Հաջորդ խոշոր ապրանքախումբը նավթամթերքն է՝ բենզինը, դիզելային վառելիքը։ Ու, ընդհանրապես, Հայաստանի էներգետիկ ոլորտն ուղիղ փոխկապակցված է Ռուսաստանի հետ։ Միայն Մեծամոր քաղաքի մոտակայքում գտնվող ատոմային էլեկտրակայանի արտադրանքը բավարարում է Հայաստանի բնակչության կողմից օգտագործվող էլեկտրաէներգիայի մոտ 40 %–ը։ Իսկ ատոմակայանն աշխատում է Ռուսաստանի կողմից մատակարարված միջուկային վառելիքի հիմքով։
Ռուսաստանից ներմուծվող կարևոր ապրանքներից մեկն էլ ցորենն է, որի միջոցով Հայաստանը նաև պարենային անվտանգության խնդիր է լուծում։
Կարդացեք նաև
Իսկ ինչ վերաբերում է արևմտյան երկրների հետ Հայաստանի առևտրին, ապա դրա հեռանկարներն այս պահի դրությամբ մշուշոտ են, քանի որ անկում է նկատվում։
Նույն ԵՄ-ն, որին անդամագրվելու ուղղությամբ այդքան ջանում են Հայաստանի արևմտամետները, չի ընդունում հայկական գյուղմթերքը և այլ ապրանքները: Եվ ընդհանրապես, ակնհայտ է, որ Արևմուտքին բացարձակ հետաքրքիր չէ մեր արտադրանքը: Գումարած՝ Արևմուտքում չկա հայկական ապրանքների արտահանման համար պարզեցված ու խրախուսող ընթացակարգ։ Իսկ երբ հաշվի ենք առնում, որ տնտեսությունն է նաև թելադրում քաղաքականություն, ապա պարզ է դառնում, թե որքան կարող են իրատեսական կամ տրամաբանական լինել ՀՀ իշխանությունների եվրոպական ձգտումները։
Արթուր ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Փաստ» թերթի այսօրվա համարում։
