Վերականգնող ճարտարապետ Գարեգին Կնյազյանը խնամքով, դեռեւս թղթի վրա, վերականգնել է միջնադարի ճարտարապետական գլուխգործոց համարվող Աղջոց վանական համալիրը: Գեղարդից 7 կմ դեպի հարավ արեւելք լեռան լանջին է գտնվում երբեմնի վեհաշուք այս վանքը, այն ավերածություններից թեեւ խոնարհվել, բայց չի կորցրել իր վեհությունը:
«Աղջոց համալիրը նշանավոր է նրանով, որ ըստ Հայ Առաքելական եկեղեցու սրբազան ավանդության, հիմնվել է առաջին հայրապետի՝ Գրիգոր Լուսավորչի կողմից, հիմնվել է որպես կուսանաց վանք: Վայրն էլ ընտրվել է այն տեղանքը, որտեղ նահատակվել է Հայաստանում 3-րդ դարի երկրորդ կեսին Քրիստոսի քարոզչության գործ կատարած անձանցից մեկը՝ Սուրբ Ստեփանոս քահանան»,- պատմաբան, պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Միքայել Մալխասյանը:
Մասյացոտնի թեմի առաջնորդ Գեւորգ եպիսկոպոս Սարոյանն էլ պատմեց, որ Գեւորգ Ալիշանի պեղած տեղեկությունների համաձայն՝ վանքը պետք է, որ հիմնված լինի 4-րդ դարում: Ի սկզբանե, որպես սրբավայր է եղել, իսկ որպես վանք՝ ձեւավորվել 13-րդ դարում. ի պատիվ հռիփսիմյան կույսերի էլ անվանվել է Աղջկոց, այսինքն՝ աղջիկների վանք:
Կարդացեք նաև
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին վանքի գլխավոր եկեղեցին է, ունի ներքուստ խաչաձև, 4 անկյուններ ու մեկհարկ ավանդատներով, գմբեթավոր հորինվածք: Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցու արևմտյան կողմում գտնվում է Գավիթը: Պատկանում է քառասյուն գավիթների տիպին, որի ծածկը իրականացված է եղել երկու զույգ փոխհատվող կամարներով: Պահպանվել է միայն արևելյան պատերի մի մասը: Համալիրի առավել ուշագրավ հուշարձաններից է եւ Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցին, որը գտնվում է Ս. Ստեփանոս եկեղեցու հյուսիսային կողմում:
Արևմտյան դռան ճակատակալ քարի վրա պահպանվել է 13-րդ դարում եղծված շինարարական արձանագրությունը: Պարզ հատակագծով, արևելյան կողմից կիսաշրջան ավագ խորանով, երկու կողմերից ավանդատներ ունեցող թաղածածկ կառույց է: Եկեղեցու արևմտյան մուտքի երկու կողմերում Ս. Պողոս և Ս. Պետրոս առաքյալների հարթաքանդակներն են, որոնք միջնադարյան քանդակագործական արվեստի բացառիկ նմուշներից են:
Մանրամասները՝ տեսանյութում
Արփինե ՍԻՄՈՆՅԱՆ
