Սպասվում է, որ մինչ 2030 թ․-ը մինչև 50 տարեկան անձանց շրջանում կոլոռեկտալ քաղցկեղի (հաստ աղիքի, ուղիղ աղիքի, սիգմայաձև աղիքի և հետանցքի) դեպքերը կրկնապատկվելու են։
Ցավոք, կոլոռեկտալ քաղցկեղը երկար ժամանակ կարող է անախտանիշ ընթանալ, իսկ առաջնային ախտանշաններից մեկը կարող է լինել արյունահոսությունը։ Սակայն սկզբում այն կարող է լինել փոքր քանակներով, ժամանակ առ ժամանակ, իսկ արյան հետքեր կարող են հայտնաբերվել միայն կղանքի քիմիական անալիզի ժամանակ։
Երբ ուռուցքները մեծանում են, դրսևորվում են նաև մյուս ախտանշանները, որոնք են՝
- Մարսողական փոփոխություններ. փորկապություն, փորլուծություն, անկղապահություն․ թեև այս խնդիրները կարող են հուշել նաև ոչ այնքան լուրջ հիվանդությունների մասին, սակայն սրանք նաև կոլոռեկտալ քաղցկեղի նախանշաններ են համարվում։
- Արյուն կղանքում․ անխոս, սա ախտանշաններից առավել տագնապալին է և հուշում է կոլոռեկտալ քաղցկեղի մասին, սակայն ոչ բոլոր դեպքերում․ ռեկտալ արյունահոսություն կարող են առաջացնել նաև այլ պատճառները՝ թութքը, խոցերը, խոցային կոլիտը, Կրոնի հիվանդությունը և այլն։
Կղանքի գույնի փոփոխությանը կարող է նպաստել նաև երկաթի հավելումների ընդունումը կամ բազուկի օգտագործումը, որը երբեմն թյուրիմացությունների տեղիք է տալիս։ Ամեն դեպքում կղանքի մեջ արյուն նկատելուն պես պետք է դիմել բժշկին՝ առողջական լուրջ խնդիրները հերքելու կամ ախտորոշելու և պատշաճ բուժում ստանալու համար։ - Սակավարյունություն, որի պատճառները հստակ չեն։
- Անսովոր ցավ որովայնում, գազեր,
- Քաշի անբացատրելի կորուստ,
- հոգնածություն,
- փսխում։
Շաբաթվա մեջ առնվազն 4 անգամ քնելուց 3 ժամ առաջ ուտելու սովորությունը կարող է մեծացնել կոլոռեկտալ քաղցկեղի զարգացման վտանգը։
Կոլոռեկտալ քաղցկեղ ունեցող պացիենտի համար վաղ ախտորոշումը կարող է ճակատագրական լինել և փրկել նրա կյանքը, ուստի ամբողջ աշխարհում, այդ թվում և Հայաստանում իրականացվում է կոլոռեկտալ քաղցկեղի վաղ հայտնաբերմանն ուղղված սքրինինգ, և 45-55 տարեկանից սկսած հատկապես տղամարդկանց խորհուրդ է տրվում անցնել այդ սքրինինգը, որն կատարվում է կոլոնոսկոպիայի միջոցով՝ ադենոմաների վաղ հայտնաբերման, քաղցկեղի կանխարգելման նպատակով։ Ինչպես հայտնի է, կոլոռեկտալ ադենոմատոզ պոլիպները քաղցկեղի զարգացման ռիսկի գործոններ են համարվում։
Կոլոնոսկոպիան հատուկ գործիքի` կոլոնոսկոպի միջոցով հաստ աղիքի և ուղիղ աղիքի հետազոտման մեթոդ է:
Ինչպես տեղեկանում ենք ՀՀ առողջապահության նախարարությունից, հիվանդության վաղ հայտնաբերման նպատակով Հայաստանի մի քանի բուժհաստատություններում 50-75 տարիքային խմբում իրականացվում է «Կոլոռեկտալ քաղցկեղի վաղ հայտնաբերման սքրինինգային փորձարարական ծրագիրը` հետևյալ բուժհաստատություններում․
- ԱՆ «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնում,
- Գյումրու «Բեռլին պոլիկլինիկայում»,
- Երևանի քաղաքապետարանի «Արաբկիր առողջության կենտրոնում»,
- Երևանի քաղաքապետարանի «Ավան» առողջության կենտրոնում,
- Գյումրու «Էնրիկո Մատտեի անվան պոլիկլինիկայում»,
- Գյումրու «Ն.Ա. Մելիքյանի անվան թիվ 2 պոլիկլինիկայում»:
Պատրաստեց Մարինե ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆԸ
