Արցախի Տիգրանակերտ քաղաքի կայքի շնորհանդեսը կայացավ ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի (ՀԱԻ) ընթերցասրահում 2024թ․ ապրիլի 29-ին։
Նախատեսած է նաև մինչև հունիսի վերջը գիրք հրատարակել։ Բանախոսությամբ հանդես եկավ պատմաբան, հնագետ, մշակութաբան, պատմական գիտությունների դոկտոր (2004), պրոֆեսոր (2012) Համլետ Պետրոսյանը։
Պատմաբանի ղեկավարությամբ ՀՀ ԳԱԱ ՀԱԻ-ի՝ Արցախի հնագիտական արշավախումբը պեղումներ է իրականացրել Արցախի տարբեր վայրերում՝ Շուշիում, Հանդաբերդում։ Առավել մեծ աշխատանքներ է կատարվել Տիգրանակերտ քաղաքի տարածքում։
Իր ելույթի ընթացքում Հ․ Պետրոսյանը մանրամասն անդրադարձավ կատարված աշխատանքներին, հայտնաբերումներին, տեղում թանգարանի հիմնմանը և այլն։ Հ․ Պետրոսյանը ներկայացնելով Տիգրանակերտ քաղաքը, որի հողի տակից հայտնաբերված պարիսպներն ու ամրաշինական այլ կառույցներ, վաղ միջնադարյան եկեղեցիները, բացի գիտական արժեք ունենալուց նաև դարձել էին զբոսաշրջիկների հետաքրքրության կենտրոն։
Կարդացեք նաև
Հնավայրի թանգարանը, որը տեղակայված էր միջնադարյան ամրոցի ներսում, ըստ հնագետի՝ տարեկան մինչև 30 հազար այցելու է ունեցել, չնայած Արցախը միջազգայնորեն չէր ճանաչվել։ Տիգրանակերտի տարածքում հաճախ նաև ինտելեկտուալ խաղեր էին կազմակերպվում Արցախի ԿԳՄՍ նախարարության կողմից։
2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից հետո Տիգրանակերտը և հարակից տարածքները հանձնվեցին թշնամուն, և այժմ մեր պատմական հայրենիքի այդ կարևոր հնավայրը գերության մեջ է ու տեղի է ունենում պատմության խեղաթյուրում։ Բանախոսությանը ներկա էին հնագետներ, Տիգրանակերտում հնագիտական պեղումներ իրականացրած արշավախմբի անդամներ, այլոք։ Բանախոսությունից հետո ներկաները հարցեր ուղղեցին Հ․ Պետրոսյանին։
Նշեմ՝ Տիգրանակերտի տարածքում է գտնվում նաև Վանքասարի եկեղեցին, որը կառուցվել է 7-րդ դարում․ սակայն ըստ ավանդության, որի մասին իր «Արցախ» գրքում հիշատակում է Մակար Բարխուդարյանը, կառուցել է վաչագան Բ Հայոց Աղվանից թագավորը․ «Վաչե Բ շինած է մի խաչաձև մենաստան, որի գլուխն այժմ խոնարհված է ամբողջապես»։
Այս եկեղեցու մասին առաջին հիշատակությունը՝ «Ի գագաթ լերին է աւերակ մենաստանի, զորմէ աւանդեն գոլ առաջնորդարան այսր նահանգի» թողել է Սարգիս Ջալալյանը (1810–1879), ով 1865–76-ին եղել է ՀԱԵ Արցախի թեմի առաջնորդը: Այժմ անորոշ է թե հնավայրի և թե եկեղեցու ճակատագիրը։ պարզ է՝ ադրբեջանցիները սեփականացնելու են Հայոց ոստանն ու եկեղեցին, մեր խնդիրն է՝ մշտապես հիշել, ահազանգել, պատմական նյութեր հաճախակի հրապարակել։ Ուստի շատ կարևոր ձեռնարկ է Հ․ Պետրոսյանի և իր թիմի աշխատանքը։
Զ․ Ըռքոյան
