Հայկուհի Պապոյանն այն քաղաքացիներից է, որն առնչվել է ինքնագլորների հետ բախվելու կամ անհարմարավետություն զգալու խնդրին. «Որպես հետիոտն ես ինքս ականատես եմ եղել ինքնագլորների մասնակցությամբ անթիվ դեպքերի, որոնք անտեսում են ճանապարհային երթևեկության կանոնները և վտանգում հետիոտների անվտանգությունը: Եղել է դեպք, երբ գրեթե ընկնում էի ինքնագլորի տակ, որը վարողը մեծ արագությամբ էր վարում այն»։
Իրենց հարմարավետությամբ և էկոլոգիապես մաքուր բնույթով ինքնագլորները/սկուտերները դարձել են տրանսպորտային միջոց աշխարհի շատ քաղաքներում: Երևանը նույնպես ականատես է եղել իր փողոցներում ինքնագլորների թվի զգալի աճին: Երևանում ինքնագլորների արագ տարածումը մտահոգություններ և բանավեճ է առաջացրել քաղաքի և նրա բնակիչների վրա դրանց ազդեցության վերաբերյալ: Այս հոդվածը նպատակ ունի բացահայտելու Երևանում ինքնագլորների բումից բխող մարտահրավերները և ընդգծել այս խնդրի կարգավորման անհրաժեշտությունը:
Ինքնագլորների աճի հետ կապված հիմնական խնդիրներից մեկը անվտանգության վտանգների և հետիոտների հետ բախումների հավանականությունն է: Մայթերի և հետիոտների տարածքների միջով ինքնագլորների մեծ արագությամբ անցնելու դեպքում վթարների և բախումների վտանգը մեծանում է: Սա վտանգ է ներկայացնում ինչպես ինքնագլորների, այնպես էլ հետիոտների անվտանգության և բարեկեցության համար, հատկապես մարդաշատ վայրերում կամ նեղ փողոցներում:
Կարինե Հակոբյանը պատմում է, որ իր 10-ամյա տղան ընկել է ինքնագլորի տակ և ստացել վնասվածքներ. «Երեխայիս վնասվածքներն այնպիսին էին, որ ստիպված էինք հիվանդանոց տանել։ Բացի քերծվածքներից` նաև գլխի ցնցում էր ստացել տղաս»։ Կարինե Հակոբյանի որդուն ինքնագլորի տակ էր գցել 14 տարեկան մեկ այլ տղա: Ինքնագլոր վարողների մեծ մասը անչափահասներ են, որոնք չտիրապետելով սարքի վարմանը կամ արագությունը գերազանցելով կա՛մ հետիոտններին են վնասում, կա՛մ հենց իրենց։ Էլեկտրական ինքնագլորներից տուժած 40 քաղաքացի է տեղափոխվել «Հերացի» համալսարանական հիվանդանոց. սա միայն վերջին ամիսների ցուցանիշն է։
Կարդացեք նաև
Բոլորովին վերջերս տեղի ունեցան 2 ինքնագլորի մասնակցությամբ վթարների դեպքեր։ Երկու դեպքում էլ ինքնագլորը վարել են 2 հոգով, 2-ն էլ անչափահաս։ Մի դեպքն ավարտվել էր անչափահասի մահով։ Սա այն բանի ապացույցն է, որ ինքնագլորներից հիմնականում օգտվում են անչափահասները, և այդ ամենը չի վերահսկվում։ Ինքնագլորներից օգտվելու համար բանկային քարտի միջոցով են վճարում կատարում, իսկ անչափահասները իրենց ծնողների քարտերով են այդ վճարումը կատարում։ Ծնողները պետք է հետևողական լինեն այս հարցի շուրջ։
Արմեն Մաշումյանը հաճախ է վարում ինքնագլոր և նշում է, որ վարելիս երբեմն բարդություններ են առաջանում. «Նախընտրում եմ ինքնագլորը վարել փողոցում, քանի որ այդպես կարող եմ մեծ արագություն բացել, իսկ մայթով երթևեկելիս հաճախ դժվարությամբ եմ կանգնեցնում ինքնագլորը, որ մարդկանց վրաերթի չենթարկեմ»։ Այն հարցին թե արագ վարելուց խնդիրներ չեն առաջանում, Արմենը պատասխանում է. «Այո, արագ վարելիս լինում է, որ չկարողանամ կառավարել ինքնագլորը»։
«Երևան Ռայդ»-ի հիմնադիր Ալբերտ Մանուկյանն ասում է, որ իրենց հավելվածում իրենց ընկերության հավելվածը ներբեռնելիս տեղեկություն է տրվում անվտանգության կանոնների մասին. «Պետք է ինքնագլորը վարել մեկ հոգով, չպետք է ինքնագլորի վրա լինեն 2 կամ ավելի մարդիկ։ Ամեն ինչ անում ենք, որ 16 տարեկանից փոքր անձինք չվարեն, այդպիսի դեպքերի մասին իմանալու դեպքում` բլոկում ենք այդ հաշիվները։ Մյուս կարևոր խնդիրը արագության գերազանցումն է։ Մենք այն սահմանափակել ենք մինչև 25կմ/ժ-ը»
Պետությունն առայժմ կարգավորում չի առաջարկում ինքնագլորների խնդրի կարգավորման վերաբերյալ՝ ի հեճուկս տեղի ունեցող վթարների և քաղաքացիների դժգոհությունների։ 2022 թվականի հուլիսի 27-ին Ազգային ժողովում քննարկվում էր խնդրի կարգավորման հարցը, որոշում կայացվեց, որ Ճանապարհային ոստիկանությունը պետք է այլընտրանքային փոխադրամիջոցների օգտագործման օրենսդրական կարգավորումների փաթեթ մշակեր, սակայն գրեթե մեկ տարի անց ոստիկանությունը դեռ լրամշակում է փոփոխությունների ենթակա օրենքների նախագծերը։
Երևանում ինքնագլորների աճող թիվը մյուս կողմից մարտահրավերների է հանգեցրել կայանման և խճճված տարածքների առումով: Ինքնագլորները հաճախ պատահաբար մնում են մայթերին կամ խոչընդոտում են հետիոտների անցուղիներին՝ խոչընդոտներ ստեղծելով հետիոտների համար և առաջացնելով տեսողական խառնաշփոթ: Սա ոչ միայն ազդում է քաղաքի տեսքի վրա, այլ խոչընդոտում է հաշմանդամության կամ շարժունակության խնդիրներ ունեցող անձանց տեղաշարժը։
Բացի այդ, պետք է հաշվի առնել ինքնագլորների օգտագործման բնապահպանական ազդեցությունը: Դրանք սովորաբար համարվում են ավտոմեքենաների էկոլոգիապես մաքուր այլընտրանքներ, սակայն հաշվի առնելով դրանց վտանգավոր լինելը և Երևանում այդպես էլ կարգավորումներ չստանալը, ինքնագլորների օգտագործումը դառնում է խնդրահարույց։
Երևանում ինքնագլորների տարածման հետ կապված մարտահրավերների լուծումը պահանջում է համապարփակ կարգավորող շրջանակ և հանրային կրթական նախաձեռնություններ: Տեղական իշխանությունները պետք է հստակ ուղեցույցներ սահմանեն սկուտերների օգտագործման, կայանման և անվտանգության չափանիշների վերաբերյալ: Սա ներառում է արագության սահմանափակումների, սաղավարտի կիրառում և ինքնագլորների օգտագործման համար համապատասխան տարածքների սահմանում:
Միջազգային փորձը
Ինքնագլորների հետ կապված խնդիրների շատ երկրներ են բախվել, ինչպես նաև շատերն էլ տվել են այս խնդրի լուծումը։
Փարիզում 2018 թվականից սկսեցին ավելանալ էլեկտրական ինքնագլորները և առաջացնել խնդիրներ։ Ի պատասխան դրան՝ Ֆրանսիայում այս տարվա սեպտեմբերի 1-ից արգելվեց էլեկտրական ինքնագլորների վարձակալությունը։
Բարսելոնան ևս պայքարում է իր փողոցներում սկուտերների ազդեցության դեմ։ Քաղաքը բախվեց բազմաթիվ ընկերությունների սկուտերների հոսքին, ինչը հանգեցրեց գերբնակեցված մայթերի և անվտանգության խնդիրների: Այս խնդիրը լուծելու համար Բարսելոնան լիցենզավորման համակարգ է ներկայացրել՝ սահմանափակելով մեկ ընկերության համար սկուտերների քանակը և տուգանքներ կիրառելով ոչ պատշաճ կայանման համար: Նրանք նաև հատուկ տարածքներ են նշանակել սկուտերների կայանման համար և կիրառել արագության սահմանափակումներ:
Ամփոփում
Երևանում ինքնագլորների արագ տարածումը և՛ հնարավորություններ, և՛ մարտահրավերներ է ներկայացնում քաղաքի և նրա բնակիչների համար: Մինչ ինքնագլորներն առաջարկում են փոխադրման կայուն և հարմար եղանակ, դրանց չկարգավորված աճը կարող է հանգեցնել անվտանգության ռիսկերի, խառնաշփոթի և բնապահպանական մտահոգությունների: Կիրառելով հստակ սահմանված կարգավորող դաշտ, խթանելով պատասխանատու օգտագործումը և ներդրումներ կատարել ենթակառուցվածքների աջակցության մեջ՝ Երևանը կարող է օգտագործել ինքնագլորների առավելությունները՝ միաժամանակ մեղմելով դրանց բացասական ազդեցությունը: Նորարարության և կայուն քաղաքային զարգացման միջև հավասարակշռություն հաստատելը կարևոր է բոլորի համար՝ ներդաշնակ և ապրելու քաղաք ստեղծելու համար:
Արուսյակ ԵՂԻԱԶԱՐՅԱՆ
