Ես լիբանանահայ եմ, եկել եմ այստեղ մշտական բնակություն հաստատելու 2017 թվականի հունիսին, Հայաստանի քաղաքացի եմ դարձել 2019թ. փետրվարի 21-ին:
Շնորհակալ եմ Հայաստանի Հանրապետությանը, որ ինձ քաղաքացիություն շնորհեց, երբ ապացուցեցի իմ հայ ինքնությունս: Ամուսնացել եմ Հայաստանում 2014 թվականի օգոստոսին, ամուսնությանս վկայականը տվել է Հայաստանի Հանրապետությունը, կինս բնիկ հայաստանցի է, մասնակցել եմ քվեով 2021 թվականի վերջին արտահերթ խորհրդարանական ընտրությանը։ Քվեարկելով զգացի հանրապետության պատկանելությունս, ներգրավվեցի եւ պաշտոնապես մասնակցեցի Հայաստանի քաղաքական ղեկավարության որոշման դեմոկրատական գործընթացին։ Զգացումը, որ ապրեցի, այն էր, որ ես մի սուրբ գործի մի մասնիկն եմ, որում փոքր դեր եմ խաղում, ներդրում անում եւ հանրապետության ապագան որոշելիս մասնակցեցի բավարարվածության զգացումով: Սա առաջին անգամը չէր, որ ինձ պատկերացնում էի այս դերում, նախկինում միշտ ներգրավված էի Լիբանանի քաղաքական գործընթացներում, սիրել եմ քաղաքականությունը, եղել եմ քաղաքականապես ակտիվ, քաղաքականությունը իմ արյան մեջ է։
Այս պատմության խորքում ավելին կա, ես ընտրություններից ամիսներ առաջ եղել էի Լիբանանում, շատ պատկերացում չունեի Հայաստանում քաղաքական հավասարումների մասին, բացի այն, ինչ լսում էի լրատվամիջոցներից, այդպես չէր Լիբանանում, որտեղ ես եղել էի ակտիվ մասնակից՝ Լիբանանի ինքնիշխանության կողմնակիցների հետ քաղաքական հանրահավաքներին մասնակցելով առնվազն 1996 թվականից: Այնպես որ, երբ վերադարձա, շատ ժամանակ չունեի վերլուծելու եւ հիմնովին որոշում կայացնելու, ուստի արագ վերլուծության հիման վրա քվեարկեցի այն, ինչը թվում էր լավագույն ընտրությունը:
Ինչեւէ, մասնակցության գոհունակության զգացումն ինձ երբեք չլքեց, եւ զգացի, որ իմ մղումը, կիրքն ու մոտիվացիան ավելի ուժեղացան եւ սկսեցին նույնիսկ սաստկանալ։
Կարդացեք նաև
Խանդավառ էի, լավատես եւ անկեղծ հավակնոտ ձգտումներով, կեղծավոր չեմ լինելու, իզուր փորձելով համոզել, որ ինձ մղել է բացառապես հայրենասիրությունը, չեմ սիրում սուրբ ձեւացնել, եւ այո, իմ նվիրումն ու նվիրվածությունը ուղեկցվում է նաեւ քաղաքական ձգտումներով եւ եթե անկեղծ լինեմ, կասեմ, թե չգիտեմ որն էր իմ ամենաուժեղ խթանը եւ մոտիվացիան, էգոն, քաղաքական կյանքի ադրենալինը:
Իմ ամբիցիան ավելի սրվեց, երբ զգացի, որ Հայաստանում քաղաքական հնարավորությունները, սպեկտրն ու դաշտն իբր ավելի լայն է, քան Լիբանանում, որտեղ քաղաքացին գործնականում կարող էր հասնել մինչեւ իր համայնքային խումբ, իսկ քաղաքական դերերի հայկական մասնաբաժինը սահմանափակվում է փոքր տոկոսով, ամբողջ երկրի հազիվ 5% տոկոսով (5- 6 տեղ Լիբանանի 128 անդամ ունեցող խորհրդարանում, 1 կամ երկու նախարար 30 նախարարներից բաղկացած կառավարության կաբինետում): Ես ինձ տեսա բաց հնարավորության առաջ։ Գուցե «պատեհապաշտ» ինձ անվանեք, դա կարող է ճիշտ լինել, բայց դուք երբեք ինձ կեղծավոր չեք կարող անվանել։ Շուտով հասկացա, որ դա տեխնիկապես հնարավոր չէ, քանի որ, ըստ հանրապետության օրենքների, իմ անձնագիրը եւ իմ՝ Հայաստանի քաղաքացի լինելը բավարար չէ ներգրավվել ընտրական գործընթացներին, եւ որ այն հայերը, ովքեր վերադառնում են արտերկրից եւ ստանում են Հայաստանի անձնագիր եւ քաղաքացիություն, ինքնաբերաբար թույլ չի տալիս առայժմ։
Սա հիասթափեցնող էր, բայց դա ինձ չհուսահատեցրեց հետեւել իմ հավակնություններին եւ, անկեղծ ասած, չգիտեմ, թե կոնկրետ ինչն է ինձ դրդել այն ժամանակ կամ վերջին 3 տարիներին, դա կարող էր լինել իմ կիրքը քաղաքականության նկատմամբ, եւ այո, դա կարող էր լինել իմ էգոն: Եվ ահա դաժան ճշմարտությունը եկավ:
Լիբանանի հայկական քաղաքական կուսակցությունները սկզբունքորեն արդար խաղում են, որտեղ բոլորը կարող են մասնակցել քաղաքական կուսակցությունների կյանքին եւ կարող են առաջնորդվել որակավորված լինելու հանգամանքով, բայց քանի տարիներն անցան, նկատեցինք, որ բավարար չէ որակյալ, կրթված, զարգացած լինելը, կես ճանապարհից հետո հայտնվելու են կարմիր գծեր: Կան երկու վճռորոշ գործոններ եւ չափանիշներ, նրանցից երկրորդը հարուստ լինելն է եւ կարողանալ ֆինանսավորել քաղաքական քարոզարշավը, բայց գերագույն որոշիչ գործոնը «հովանավորված» լինելն է… հոր, հորեղբոր, քեռու, հարազատի կողմից։
Մինչ իմ էգոն մղում էր ինձ դառնալ միամիտ էնտուզիաստ, իմ մոտիվացիան աճեց, միշտ զգացել եմ, որ ինձ անտեսում են Լիբանանում, որտեղ քարոզչական հմտություններ էի ցույց տալիս սոցիալական ցանցերում, միշտ խրախուսվում էի եւ ողջունեցին իմ հմտությունների համար, եւ երբ ես մտածեցի, որ ապացուցել եմ իմ հմտությունները եւ ուզում եմ ավելին անել, ինձ ցույց տվեցին կարմիր գծերը ծաղրով. «Պիտեր, մի անհանգստացիր դրա մասին, մենք այդ բաժինը անում ենք, հանգիստ եղիր»: Միշտ պատկերացնում էի, որ ինձ խնդրում են խմել «հիմարության երկու դեղահաբ», «ընդունել այն փաստը, որ ես միջին մակարդակի եմ եւ չունեմ նույն ունակությունները», եւ ես, ինչպես առնվազն տասնյակ լիբանանահայեր, հեռացա լիբանանահայ քաղաքական կյանքից ի վերջո:
Ոչ հովանավոր ունեի, ոչ հայր առաջնորդ, ոչ՝ քեռի
Հասկացա, թե ինչպես են քաղաքական առաջնորդները վարվում: Նրանք երկու ձեռք ունեն, մի ձեռքը հրապարակայնորեն նկատելի է եւ ողջունում է քեզ, հրավիրում մոտենալու, բայց դա այն որոշիչ ձեռքը չէ, սովորեցի ուշադիր հետեւել մյուս ձեռքին դիրքով եւ տեսանելիությամբ ներքեւ, որը մեղմորեն մղում է դեպի սահմանված սահմանները, հարկ է զգայունություն զարգացնեք, որպեսզի կարդանք, թե ինչ հեռավորության վրա եք նշանակվել, մի ճնշում գործադրեք այս ձեռքի վրա, որպեսզի չուժեղանա եւ ավելի մեծ թափով կմղի ձեզ, նույնիսկ կարող է հարվածել ձեր որովայնին, որպեսզի կանգնեցնի ձեզ, եւ իմաստունն այն է, ով զգույշ է, նախքան ձեր ճակատին հարված ստանալը, «կլանել է հաղորդագրությունը»:
Հայաստանում իմ էգոն ասաց, ահա սա քո հնարավորությունն է, քո պահը ապացուցելու ինքդ քեզ, չնայած սահմանադրական սահմանափակումներին, ապացուցիր ինքդ քեզ, փայլիր։
Ունայնությունը սատանայի ամենաուժեղ գործիքն է
Ու մինչ մտածում էի, որ Հայաստան վերադարձած մյուս հայերին օրինակ կծառայեմ, ներգրավվելու, մասնակցելու, մրցելու առումով, մոռացա շուրջս նայել։
Միգուցե, եթե այդպես վարվեի, ես կխուսափեի հիասթափությունից եւ այդ տհաճ զգացողությունից, այն զգացումից, երբ զգում ես, երբ հասկանում ես, որ չափից դուրս լավատես ու միամիտ ես, իսկ քաղաքականության աշխարհում, որքան էլ ճարպիկ ու խելացի ես կարծում, դու քեզ։ Դու միայն ոչխար ես խորամանկ մարդկանց աշխարհում, դուք երբեք չեք կարող գերազանցել նրանց, եւ նրանք միշտ կարող են լինել այն կախարդը, ով ձեզ ցույց է տալիս հրաշքների երեւակայական աշխարհը, բայց նա միշտ ձեզանից 10 քայլ առաջ կլինի, եւ այս սցենարից խուսափելու միակ միջոցը պարզապես հեռու մնալն է:
Իհարկե, սա երբեք հեշտ որոշում չէ, դուք միշտ կլսեք այն միտքը, որ դուք պետք է ամուր մնաք եւ շարունակեք պայքարը, փոխեք ամեն ինչ, բայց ի վերջո կընդունեք դաժան ճշմարտությունը, մի քանի փուլից հետո, երբ սկզբում ձեզ հրավիրել են առաջին փուլերը, եւ ստիպում են ձեզ մտածել, որ ձեզ թույլ կտան ներս մտնել, դուք փակուղում եք, ժամանակն է հասկանալու, որ ամեն ինչ երբեք չի փոխվի, ամեն ինչ հենց այդպես է:
Հայրենադարձներն արդեն չեն կարող որպես ընտրված պատգամավոր մտնել Ազգային ժողով, չեն կարող նախարար դառնալ կառավարությունում, սահմանափակող Սահմանադրության պատճառով, քանի՞ հոգի գիտեք հայաստանյան քաղաքական կուսակցությունների ղեկավարության խորհրդի, կոմիտեի անդամ, քանի՞ հայի է թույլատրվել քաղաքական բեմերում ելույթներ ունենալու համար, քանի՞ հայրենադարձ է կարողանում արտահայտվել հեռուստատեսությամբ կամ Youtube-ի ալիքներով, իհարկե, երբեմն, տարվա մեջ մի քանի անգամ, հրավիրում են Հայաստան այցելած քաղաքական կուսակցությունների առաջնորդներին, բայց քանի՞ հայրենադարձների են հրավիրել հարցազրույցների, այսպե՞ս են խրախուսում մեզ առնչվել Հայաստանի քաղաքական ազգային գործընթացին:
Իհարկե, մենք ունենք որոշ լրագրողներ եւ բլոգերներ, որոնցից ոմանք հասել են հսկայական հաջողությունների, բայց ինչու են նրանք միայն հարցազրույցներ տալու դիրքում, հարցնել տեղի հայ քաղաքական առաջնորդներին իրենց կարծիքի մասին, հազվադեպ են նրանց տալիս հարցեր, հարցազրույցների հրավիրվում թույլ տալու արտահայտել իրենց գաղափարները, դա անելը բազմազանություն չի՞ ապահովի:
Հիմա, ինձ սխալ չհասկանաք, այստեղ չկան ռասիստական նախապաշարմունքներ, խտրականություններ, որոնք ուղղված են հատկապես հայրենադարձների դեմ, ոչ, այստեղ հարցը դա չէ: Խնդիրը հայկական քաղաքական գերիշխող ուժերի, գերիշխող մնալու, սպեկտրը մենաշնորհելու ոգին է, դրա համար մենք բազմազանության ականատես չենք լինում, տագնապից տուժում են նաեւ այստեղ ծնված տեղի հայերը, դա «մերոնց/մերոնցից» խնդիրն է -նեղ օղակ/շրջանակի», «հատուկ մենաշնորհ հովանավորյալների, որոնք հատուկ հոգատարություն են վայելում», նրանց հավանաբար մարզում են, եւ, այո, նրանցից ոմանք շատ ավելի առաջադեմ են, քանի որ նրանք մարզված են եւ վստահ են, որ չեն հանդիպի կարմիր գծերի, մինչդեռ արտաքինը, ով կարծում է, որ ինքը ներսում է, բայց սկսում է բացահայտել, որ նա իրականում այդքան էլ ներսում չէ եւ կան հատուկ շրջանակներ, եւ այդպիսի օտար անձն այդքան ժամանակ եւ ջանք չի նվիրի մի թիրախի համար, որին կարող է չհասնել:
Դժգոհում են, որ հայ երիտասարդությունը ներգրավված չէ։ Իհարկե, նրանք չեն դրդվի խառնվել, երբ տեսնեն, որ քաղաքական կուսակցությունները բազմազանություն չեն ապահովում եւ նմանվում են ռեստորանի, որն առաջարկում է միայն երկու-երեք տեսակի սնունդ, նրանք պատրաստ չեն գալ ծափ տալ, ուզում են գալ եւ մասնակցել։ Եվ վերադառնալով հայրենադարձ հայերին, ես նաեւ շատ տարօրինակ եմ համարում, որ տեղի քաղաքական կուսակցությունները երբեք չեն գիտակցում, որ կա նոր պոտենցիալ բազա, իրենց շարքերը համալրելու թեկնածու, երբեք որեւէ ջանք կամ լուրջ նախաձեռնություն չեն արել նրանց իրենց կողքին ձեռք բերելու համար: Ստեղծվել են գետտոներ, լիբանանահայերը շփվում են բացառապես լիբանանահայերի հետ, սիրիահայերը նույնպես, տեղի հայերը հազվադեպ են առնչվում հայրենադարձ հայերի հետ: Երեւի այն հազվագյուտներից եմ, ովքեր փորձել են ստեղծել մեկ այլ նմուշ, որպես ազատ ոճի բլոգեր, բայց մինչ այժմ միայն «Առավոտ» թերթն է ինձ հնարավորություն տվել կարծիքս հայտնելու, իհարկե, եղել են հազվադեպ դեպքեր, երբ ուրիշներն ինձ հարցրել են իմ քաղաքական տեսակետը ու ես միամտորեն հավատացել եմ, թե այդ մեկը իրենց հետաքրքրում է: Իսկ ո՞ւր բերեց այս ամենն ինձ, հասցրեց մի կետի, որ հասա մի եզրահանգման, որ պետք է դադար վերցնել: Գուցե խնդիրը ես եմ, որովհետեւ ես նման եմ 10 միլիոն հայերին, մենք բոլորս սիրում ենք խոսել եւ ակնկալել, որ մյուսները լսեն, հայկական ասացվածքն ասում է` «խոսողին լսող է պետք», ուրեմն արդար, անկեղծ եւ օբյեկտիվ լինելու համար ես նույնպես վստահաբար խնդրի մի մասն եմ, խնդիր, որը լուծում չունի, մենք բոլորս տիպիկ հայեր ենք, հայտնված վեճի մեջ։ Անմեղ կողմեր չկան, կան միայն մեղավորներ, իսկ «մեղավորներից մեկն էլ հաստատ ես եմ»:
Պետրոս ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
Հ.Գ. Այս հոդվածը ուղղված չէ սփյուռքյան կա հայաստանյան որեւէ կառույցի, այլ փորձ էր քննարկելու եւ շոշափելու մի երեւույթ, որն ընդհանուր բնույթ ունի, սա ինձ համար հայ ազգի խնդիր է, լինի սփյուռքում, թե Հայաստանում: Այս հոդվածը պարզապես կոչ է անդամակցելու այդ բացառության ցուցակի մեջ, ներկայացնելու նմուշ, որը կերաշխավորեր առաջնորդելու Հաղթանակների թե կուսակցական, թե ազգային մակարդակով:
«Առավոտ» օրաթերթ
02.04.2024
