Միացյալ Թագավորության խորհրդարանի պատգամավոր, Պահպանողական կուսակցության անդամ, ՄԹ-ՀՀ բարեկամության խմբի նախագահ Թիմ Լոութընն արձանագրել է, որ Ադրբեջանն էթնիկ զտում է իրականացրել Լեռնային Ղարաբաղում՝ ՄԹ կառավարությանը կոչ անելով պատժամիջոցներ կիրառել Ադրբեջանի նկատմամբ։ Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ը, Թիմ Լոութընն այդ մասին ասել է Միացյալ Թագավորության խորհրդարանում «Լեռնային Ղարաբաղի փախստականներին միջազգային աջակցություն» խորագրով քննարկման ժամանակ։
Նա հիշեցրել է, որ անցյալ տարվա սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը լայնածավալ հարձակում էր սկսել Լեռնային Ղարաբաղում՝ հայերին դուրս մղելով այն տներից, որտեղ նրանք ապրել են սերունդների ընթացքում:
«Նրանք, ինչպես երեկ լսեցինք, շրջափակել են տարածքից դուրս փախուստի ուղիները և տարել մի շարք զինվորականներ և քաղբանտարկյալների՝ կոնկրետ անձանց։ Նրանք գերության են վերցրել Լեռնային Ղարաբաղի նախկին նախագահներ Արկադի Ղուկասյանին, Բակո Սահակյանին և Արայիկ Հարությունյանին։ Նրանք մնում են գերության մեջ։ Մյուս ռազմագերիների թվում են Ռուբեն Վարդանյանը, Դավիթ Իշխանյանը, Դավիթ Բաբայանը, Դավիթ Մանուկյանը և Լևոն Մնացականյանը։ Ո՞րն էր այդ ամենի արդյունքը։ Անկեղծ ասած, դա լայնամասշտաբ էթնիկ զտում էր։ Մինչև 2020 թվականի պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությունը կազմում էր 160 հազար մարդ։ Կանայք, տարեցներն ու հիվանդ մարդիկ տարհանվել են նախնական ռմբակոծությունների ժամանակ, և շատերը երբեք հետ չեն գնացել 2020 թվականի նոյեմբերի հրադադարից հետո: Շատ հիվանդներ և որոշ ուսանողներ լքել են Լեռնային Ղարաբաղը շրջափակման ժամանակ: Գնահատվում է, որ 2023 թվականի սեպտեմբերի հարձակումներից հետո 105,000 հայեր լքել են Լեռնային Ղարաբաղը՝ քաոսային վիճակում, փակ ճանապարհներով»,- մանրամասնել է Լոութընը։
Նա շեշտել է, որ Ադրբեջանը փորձում է ջնջել մի ժողովրդի անունը, մշակույթը, պատմությունն ու ժառանգությունը, որն ապրել է այդ տարածքում դարեր շարունակ:
Կարդացեք նաև
Լոութընը դիմել է քննարկմանը ներկա ՄԹ Եվրոպայի հարցերով նախարար Լեո Դոքերթիին՝ ընդգծելով, որ իրենք մարդասիրական պարտականություններ ու երկարամյա հարաբերություններ ունեն Հայաստանի, հայկական սփյուռքի հետ ողջ աշխարհում և Միացյալ Թագավորությունում։
«Արդյոք կառավարությունը հետաքննելո՞ւ է, թե արդյոք տեղի են ունեցել էթնիկ զտումներ ՄԱԿ-ի սահմանումներով: Եթե այո, ապա որո՞նք են դրա հետևանքները: Արդյոք կառավարությունը կպահանջի» հետաքննել, թե ինչպես են վերաբերվում Ադրբեջանում քաղբանտարկյալների և ռազմագերիների նկատմամբ, որոնք դեռ պահվում են ադրբեջանցիների մոտ: Ի՞նչ է անելու կառավարությունը, որպեսզի ճնշում գործադրի ադրբեջանցիների վրա՝ նահանջելու Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից: Ինչպես լսել ենք, մեծ ահազանգ կա, որ առաջիկայում նրանք կարող են հետագա ռազմական ոտնձգություններ կատարել հստակ, ինքնիշխան հայկական տարածքի նկատմամբ։ Միջազգային իրավունքի այս չարաշահումների համար հետևանքներ պետք է լինեն։ Պետք է լինեն պատժամիջոցներ։ Կարծում եմ, որ Միացյալ Թագավորությունը դերակատարում ունի ցանկացած խաղաղապահ գործունեության մեջ, որը կարող է օգտագործվել Լեռնային Ղարաբաղը և Հայաստանի սահմանները անվտանգ դարձնելու համար, քանի որ սա շատ փխրուն իրավիճակ է: Մենք այստեղ հոգատարության պարտականություն ունենք։ Այս պալատի պարտականություններից մեկն է աշխարհին տեղեկացնել այս էթնիկ զտումների և այս հսկայական հումանիտար ճգնաժամի մասին»,- հայտարարել է Լոութընը։
Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանի պատգամավոր, Լեյբորիստական կուսակցության անդամ Ռուպա Հաքը հայտարարել է, որ Հարավային Կովկասում իրավիճակը բարդ է՝ շեշտելով, որ այս տարածաշրջանում ժողովրդավարական Հայաստանն ունի թշնամական հարևան՝ ի դեմս Ադրբեջանի՝ իր ագրեսիաներով ու հայերի դեմ էթնիկ դրդապատճառներով հանցագործություններով։
Պատգամավորն անդրադարձել է նաև Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի շրջափակմանն ու այնտեղ իրականացրած էթնիկ զտմանը։
Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ը, Հաքն այդ մասին խոսել է Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանում «Լեռնային Ղարաբաղի փախստականներին միջազգային աջակցություն» խորագրով քննարկմանը։
«Տարածաշրջանում բարդ իրավիճակ է: Մենք այստեղ խոսում ենք եվրոպական մերձավոր հարևանի ժողովրդավարության մասին, որը թշնամական հարևան ունի ի դեմս Ադրբեջանի՝ իր ագրեսիաներով և հայերի դեմ էթնիկ դրդապատճառներով հանցագործություններով: Թվերը մռայլ են՝ 10 ամիս շարունակ սննդամթերքի, վառելիքի և էլեկտրաէներգիայի ապօրինի շրջափակմամբ և 100,000 մարդու հարկադիր տեղահանմամբ: Իմ հետաքրքրությունն այս հարցում գալիս է իմ ընտրողներից։ Մենք ունենք կենսունակ և զգալի բազմաշերտ հայկական համայնք, ինչն ընդգծում է, որ սա մի երկիր է, որը երկար տարիներ ենթարկվել է ջարդերի և ցեղասպանությունների»,- ասել է Հաքը:
Նա հավելել է, որ ցանկանում է ճնշում գործադրել ՄԹ կառավարության վրա, որպեսզի օգնություն տրամադրվի Ադրբեջանի իրականացրած էթնիկ զտման հետևանքով ԼՂ-ից բռնի տեղահանված և Հայաստանում հաստատված անձանց։
«Կարո՞ղ է լինել Լեռնային Ղարաբաղից փախստականների համար «Տներ Ուկրաինայի համար» տիպի սխեման: Ի վերջո, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը ցանկանում է վերադառնալ իր հողը, այն վայրերը, որտեղ ապրել է հազարամյակներ շարունակ, թեև մենք տեսնում ենք Արցախի նման տարածքները քարտեզից ջնջելու փորձեր։ Թեև աշխարհի աչքերը կարող են այլ տեղ լինել, մենք պետք է հետևողական լինենք մեր սկզբունքներում: Ուկրաինայի վերաբերյալ մենք ասում ենք, որ ինքնորոշումը ճիշտ է, իսկ կործանումը սխալ է, ուրեմն ինչո՞ւ չենք կարող այստեղ հետևողականորեն կիրառել նույն սկզբունքները»,- եզրափակել է Հաքը:
Միացյալ Թագավորության խորհրդարանի պատգամավոր, Պահպանողական կուսակցության ներկայացուցիչ Ջոն Ուիթինգդեյլն անդրադարձել է Ադրբեջանի իրականացրած էթնիկ զտման հետևանքով Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստանում հաստատված անձանց հրատապ խնդիրներին։ Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ը, պատգամավորն այդ մասին խոսել է Միացյալ Թագավորության խորհրդարանում «Լեռնային Ղարաբաղի փախստականներին միջազգային աջակցություն» խորագրով քննարկման ժամանակ։
Նա խոսել է նաև Հարավային Կովկասում տարածաշրջանային կոմունիկացիաների ապաշրջափակման մասին՝ շեշտելով, որ հասկանալի է Հայաստանի դիրքորոշումն այն մասին, որ Հայաստանի տարածքով անցնող ճանապարհները պետք է լինեն իր վերահսկողության տակ։
«Այնուամենայնիվ, չնայած խաղաղ կարգավորումը ձեռք բերելու ակնհայտ հնարավորությանը, որը մենք բազմիցս լսել ենք հայերից, որ ցանկանում են դա անել, վերջին մի քանի ժամվա ընթացքում վարչապետը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է, որ Հայաստանը կարող է պատերազմի մեջ լինել մինչև տարեվերջ, քանի որ հայերը կարծում են, որ Ադրբեջանը շարունակում է տարածքային հավակնություններ ունենալ Հայաստանի նկատմամբ: Այնպես որ, շատ փխրուն իրավիճակ է»,- հայտարարել է Ուիթինգդեյլը։
Նա հավելել է, որ որպես Մեծ Բրիտանիայի պատվիրակության ղեկավար Վիեննայում հանդիպել է Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպությունում Ադրբեջանի պատվիրակության անդամներին: «Նրանք բացարձակապես հաստատակամ են, որ Հայաստանի նկատմամբ ագրեսիվ մտադրություն չունեն, և դա Հայաստանի կողմից իրականացվող քարոզչություն է։ Այնուամենայնիվ, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ մենք Հայաստանում էինք, սահմանի շուրջ շարունակվող հակամարտության ընթացքում չորս հայ զինվոր էր զոհվել։ Մեզ տարան նաև տեսնելու տարածք, որն անկասկած Հայաստանն է, բայց դեռ օկուպացված է Ադրբեջանի կողմից։ Կան որոշ լուրջ խնդիրներ, որոնք պետք է լուծվեն, բայց հաշվի առնելով կարգավորմանը հասնելու պատրաստակամության արտահայտությունները, որոնք արվում են երկու կողմից, այժմ ամեն ինչի հնարավորություն է, որը մենք կարող ենք անել, որպեսզի հեշտացնենք դա, քանի որ վտանգված են ավելի լայն ռազմավարական խնդիրներ»,- նշել է նա:
Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ը, քննարկման ընթացքում պատգամավոր Քարոլ Մոնագանն իր ելույթում նշել է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև վերջին ռազմական գործողությունները ցույց են տալիս, որ հակամարտությունը երբեք հեռու չէ:
Պատգամավորը հավելել է, որ անցյալ ամիս Հայաստան այցելած Միջխորհրդարանական միության պատվիրակության անդամ էր։
«Մենք հանդիպեցինք Լեռնային Ղարաբաղից մի խումբ փախստականների, ովքեր սարսափելի մանրամասներ նկարագրեցին շրջափակման և նրանց վերջնական վտարման վերաբերյալ: Նրանք նկարագրում էին, որ այսպես կոչված ռուս խաղաղապահներն արտոնյալ կարգավիճակով մեկնում էին Հայաստան, որի հնարավորությունը տեղի բնակչությունը չուներ, և ապրանքներ էին գնում միայն սովամահ եղած ժողովրդին զանգվածաբար ուռճացված գներով վերավաճառելու համար: Նրանք նկարագրել են բժշկական պարագաներ, վառելիք և նույնիսկ ջուր ձեռք բերելու դժվարությունը: Նրանք նկարագրել են շրջափակման բռնի ավարտը, երբ մարդիկ հրետակոծվել են իրենց տներում: Լսեցինք, թե ինչպես է հրետակոծությունը սկսվել ժամը 12.30-ին, երբ երեխաները դպրոցում էին։ Նրանք նկարագրեցին այն քաոսը, երբ մարդիկ փորձում էին գտնել իրենց սիրելիներին, ինչպես նաև այն մարդկանց տառապանքները, ովքեր լքում էին իրենց տունը միայն հագուստները մեջքին։ Փախստականներից շատերն այժմ մնում են ընտանիքի անդամների հետ սահմանամերձ քաղաքներում և Ջերմուկում և շրջակայքում, սակայն յուրաքանչյուր հայկական քաղաք տուժել է փախստականների հոսքից: Փախստականները, իհարկե, քննադատում են Ադրբեջանին, բայց նաև քննադատում են ռուս խաղաղապահների՝ իրենց պաշտպանելու ձախողման համար»,- հավելել է Մոնագանը։
Պատգամավորը քննադատել է ԼՂ-ում ՌԴ խաղաղապահ զորակազմի գործողությունները, որոնք չեն միջամտել և չեն պաշտպանել ԼՂ-ի բնակչությանը Ադրբեջանի զինված ուժերի հարձակման ժամանակ։
Խորհրդարանականի խոսքով՝ այդ իրավիճակում ՌԴ խաղաղապահների չմիջամտելը վտանգավոր նախադեպ է ստեղծում, որ միջազգային մարդասիրական իրավունքը կարող է խախտվել առանց հետևանքների և ստեղծում է ապագա ադրբեջանական ներխուժման վտանգը Հայաստան, օրինակ՝ դեպի Նախիջևան տանող ճանապարհն ապահովելու համար:
