ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Իմանգալի Տասմագամբետովը ՏԱՍՍ-ին տված բացառիկ հարցազրույցում խոսել է Հայաստանի ղեկավարության հետ կազմակերպության ներկայիս հարաբերությունների, ՀԱՊԿ խաղաղապահ աշխատանքի մասին և գնահատել Եվրասիայում անվտանգության իրավիճակը։
– Վերջին շրջանում տեղեկատվական դաշտում շատ են շահարկումները ՀԱՊԿ-ի աշխատանքներին Հայաստանի հետագա մասնակցության թեմայով։ Հայաստանում պաշտոնյաները բավականին կոշտ հայտարարություններ են անում. Ինչպե՞ս եք տեսնում կազմակերպության և Հայաստանի Հանրապետության հետագա փոխգործակցությունը:
– Երևանն իսկապես վերջերս չի մասնակցել ՀԱՊԿ քարտուղարության աշխատանքներին։ Սա Հայաստանի որոշումն է այս փուլում, և մենք՝ որպես միջազգային կազմակերպություն, հարգում ենք ինքնիշխան պետության ցանկացած որոշում։ Այնուամենայնիվ, կազմակերպության գործունեությունը շարունակվում է ամբողջ ծավալով, բոլոր ընթացակարգերը պահպանվում են ՀԱՊԿ կանոնակարգային դաշտին համապատասխան։ Ընդունված և ընդունված որոշումների մասին քարտուղարությունը տեղեկացնում է Երևանի համապատասխան կառույցներին։ Հայաստանի Հանրապետության պաշտոնատար անձանց նշված հայտարարությունների առնչությամբ նշեմ, որ կազմակերպությանն անդամակցությունը կասեցնելու վերաբերյալ քարտուղարությունը Երեւանից պաշտոնական հայտարարություն չի ստացել։
– Այնուամենայնիվ, քարտուղարությունը և Դուք՝ որպես կազմակերպության գլխավոր վարչական անձ, ակնկալու՞մ եք Հայաստանից նման հայտարարություն։
Կարդացեք նաև
– Ե՛վ ես, և՛ քարտուղարությունը աշխատում ենք կազմակերպության կողմից ընդունված կանոնակարգերին և ընթացակարգերին խստորեն համապատասխան: Մենք, իհարկե, մեր վերլուծաբանների և նրանց հասանելի գործիքների օգնությամբ վերլուծում ենք իրավիճակը Հայաստանի շուրջ և Հայաստանի և կազմակերպության հարաբերություններում։ Չեմ թաքցնի, որ որոշ իրադարձություններ և տրամադրություններ հայաստանյան էլիտաների մոտ անհանգստություն են առաջացնում։ Բայց մենք հույս ունենք Հայաստանի քաղաքական ղեկավարության քաղաքական սթափության և կազմակերպության հետ կապված տարբեր սցենարների իրականացման հեռանկարների հավասարակշռված գնահատականի վրա։ Ընդգծեմ, որ Հայաստանը մնում է մեր դաշնակիցը, գործող բոլոր պարտավորությունները մնում են ուժի մեջ։
– Ի՞նչ է այժմ կատարվում խաղաղապահ ուղու հետ կազմակերպության գործունեության մեջ:
– Կազմակերպությունն ավանդաբար հատուկ ուշադրություն է դարձնում խաղաղապահ ուղու վրա։ Հիշեցնեմ, որ ՀԱՊԿ խաղաղապահ ուժերը հաջողությամբ իրենց դրսևորեցին 2022 թվականի հունվարին։ Այնուամենայնիվ, ՀԱՊԿ-ի նպատակն է ընդլայնել մասնակցությունը խաղաղապահ նախաձեռնություններին կազմակերպության պատասխանատվության շրջանակից դուրս: Դրան հնարավոր չէ հասնել առանց միջազգային հեղինակավոր կազմակերպությունների հետ սերտ համագործակցության: Այս պահին ակտիվորեն ձևավորվում են վարչական, իրավական և կազմակերպչական պայմաններ՝ ՀԱՊԿ-ի հավաքական խաղաղապահ ներուժը ՄԱԿ-ի խաղաղապահ գործունեության մեջ ինտեգրելու համար։ Այսպիսով, Ղազախստանի Հանրապետությունը մասնակցում է ՄԱԿ-ի խաղաղապահ գործողություններին Արևմտյան Սահարայում, Կենտրոնական Աֆրիկյան Հանրապետությունում, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում և Լիբանանում։ Եվ մենք նախատեսում ենք ընդլայնել փոխգործակցության ձևաչափերը: Այս ճանապարհին կարևոր քայլ էր «համակարգող պետության» ինստիտուտի ներդրումը, որը իրավասու է հանդես գալ ՀԱՊԿ անդամ երկրների անունից ՄԱԿ-ի խաղաղապահության քարտուղարության հետ շփումներում: Անցյալ տարվա սեպտեմբերին Մոսկվայում ՀԱՊԿ երկրների ներկայացուցիչները հանդիպում ունեցան ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 78-րդ նստաշրջանի օրակարգում, որտեղ քննարկվեցին կազմակերպության ներուժը ՄԱԿ-ի խաղաղապահ գործունեության հետ կապելու հեռանկարները և ՀԱՊԿ-ի գլոբալ գործունեության արդյունավետ մասնակցության կարևորությունը. նշվել են խաղաղապահ ջանքերը։
– Իմանգալի Նուրգալիևիչ, ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք միջազգային հարաբերությունների համակարգի ներկայիս գլոբալ փոփոխություններից Եվրասիայում տարածաշրջանային անվտանգության ապահովման առումով։
«Այս փոփոխություններն իսկապես գլոբալ բնույթ են կրում, և աշխարհն, ակնհայտորեն, այլևս նույնը չի լինելու: Մենք տեսնում ենք, որ ամենաշատը տուժում է միջազգային գործընթացների կառավարման գլոբալ համակարգը, շատ ճգնաժամեր դառնում են անվերահսկելի, և դա ամենաբացասական ազդեցությունն է ունենում տարածաշրջանային անվտանգության վրա, և անդրազգային սպառնալիքների հետ կապված ռիսկերն աճում են։ Այս իրավիճակում հիմնական բեռը ընկնում է տարածաշրջանային անվտանգության համակարգերի վրա, ինչը խրախուսում է նրանց փնտրել լրացուցիչ ռեսուրսներ, այդ թվում՝ դիվանագիտական և քաղաքական, մշակել նոր գործիքներ և ստեղծել փոխգործակցության սկզբունքորեն նոր ձևաչափեր։ Դա լիովին վերաբերում է ՀԱՊԿ-ին։ Եվրասիայում սպառնալիքների ու մարտահրավերների թիվն աճում է, դրանց որակը փոխվում է և պահանջում է լրացուցիչ ուշադրություն տարածաշրջանային կառույցների կողմից։ Ընդհանուր առմամբ, իմ կարծիքով, տեսանելի ապագայում, երբ կզարգանա միջազգային հարաբերությունների բազմակենտրոն համակարգը, մենք կկանգնենք տարածաշրջանային անվտանգության համակարգերի պատասխանատվության մակարդակի բարձրացման, ինչպես նաև, հնարավոր է, դրանց ֆունկցիոնալության ընդլայնման անհրաժեշտության առաջ։
