«Հետք». Աջափնյակ վարչական շրջանում մետրոյի կայարանի կառուցումը վտանգում է Դալմայի ջրանցքը, դրա փոքր թունելն ու Աջափնյակի քարանձավային համալիրը։
Ռուսական «Մետրոգիպրոտրանս» բաժնետիրական ընկերությունը Շրջակա միջավայրի նախարարության փորձաքննությանն է ներկայացրել Աջափնյակ վարչական շրջանում մետրոյի կայարանի կառուցման ՇՄԱԳ նախագիծը։ Կայարանի նախագծի իրականացման ընթացքում պատմամշակութային ռեսուրսների վրա հնարավոր բացասական ազդեցության մասին նախնական գնահատական-եզրակացություն են տվել երեք մասնագետներ՝ ազգային հնագիտական խորհրդատուներ Բորիս Գասպարյանն ու Արտուր Պետրոսյանը, ինչպես նաև՝ ազգային քարտեզագրական խորհրդատու Դմիտրի Առաքելյանը։
Նրանք արձանագրել են, որ Աջափնյակի մետրոյի կայարանի շինարարական նախագիծն անցնում է Հրազդանի կիրճի՝ հնագիտական մեծարժեք սկզբնաղբյուրներով հագեցած տիրույթով, որոնց մեջ առանձնակի նշանակություն ունեն Ձորաբերդ ամրոցը, Աբուհայաթի և Դալմայի ջրանցքները և հատկապես՝ Դալմայի ջրանցքի փոքր թունելը։
Նախագծի համար ընտրված տարածքում առկա պատմամշակութային միավորները հնագետները պայմանականորեն բաժանել են երկու մասի՝ ձախափնյա և աջափնյա խմբերի։
Կարդացեք նաև
Ձախափնյա խմբի մեջ են մտնում Ձորաբերդ ամրոցը, Ձորաբերդ-1 քարայրը, Աբուհայաթի ջրանցքը և հարակից հին այգեգործական գոտին:
Նշված միավորները ներառված են Երևան քաղաքի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցուցակում։ Դրանք պահպանվում են պետության կողմից: Դատելով նախագծի և բերված միավորների փոխհարաբերությունից՝ դրանք գտնվում են նախագծի իրականացման համար ընտրված տարածքի ուղղակի հարևանությամբ, սակայն չեն ենթարկվում անմիջական ազդեցության:
Թունելների ելքից հետո նախագծային տարածքը Հրազդան գետի ձախ ափով անցնում է լիովին ավերման ենթարկված տարածքով, որտեղ պատմամշակութային միավորներ լինել չեն կարող, և անցնում աջակողմյան հատված։
Աջափնյա գոտում ժամանակին փաստագրված միավորների շարքում են՝ Դալմայի ջրանցքի մի հատված, որտեղով անցնում է ջրանցքի փոքր թունելը, ինչպես նաև Աջափնյակի՝ 4 քարայրներից բաղկացած քարանձավային համալիրը։ Այս միավորները ևս ներառված են Երևան քաղաքի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցուցակում և պետական պահպանության տակ են: Դատելով նախագծի և բերված միավորների փոխհարաբերությունից՝ դրանց հիմնական մասը ենթարկվելու է ուղղակի ազդեցության մետրոյի կայարանի շինարարության համար՝ Աջափնյակ համայնքի տարածքով նախատեսվող թունելների փորման դեպքում: Մասնավորապես, ուղղակի ազդեցության կարող են ենթարկվել Աջափնյակի քարանձավային համալիրը և Դալմայի ջրանցքի մի հատվածը, ինչը կախված է ժայռափոր թունելային հատվածի հիփսոմետրիկ դիրքից:
Վտանգավոր գոտում է հայտնվում նաև Դալմայի ջրանցքի փոքր թունելը, որը շինարարության ընթացքում առաջացող ցնցումներից կարող է լուրջ վնասներ կրել:
«Գործնականում՝ Աջափնյակի մետրոյի շինարարության համար, պատմամշակութային ռեսուրսների վրա հնարավոր բացասական ազդեցության ամենամեծ ռիսկեր պարունակող տարածքը Հրազդանի կիրճի աջափնյա վերին հատվածն է, որտեղ գտնվում են վերը նշված միավորները»,- արձանագրել են հնագետներն ու քարտեզագրական խորհրդատուն։
Գիտական կարևոր արժեք ունեն նաև Աջափնյակի քարանձավային համալիրը կազմող միավորները: Դրանցից մեկում 2000-ականների սկզբներին իրականացված ուսումնասիրությունների ընթացքում հայտնաբերվել է վանակատե կուռք:
Քրիստինե ԱՂԱԼԱՐՅԱՆ
Նյութն ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում:
