JAMnews. Ինչպես են ԱՊՀ երկրների ավտորիտար առաջնորդները մնացել իշխանության ղեկին։ Նրանք իրենց բացառիկ լիազորություններով են օժտել, զրոյացրել նախագահական ժամկետները, իշխանություն ժառանգել։ Եվ բոլորը կեղծել են ընտրությունները։
Ռուսաստան. Պուտինը և քաղբանտարկյալների երկիրը
ԱՊՀ երկրների երկարակյաց առաջնորդներից մեկը Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ Պուտինն է։ Մարտի 26-ին կլրանա 24 տարին, ինչ նա առաջին անգամ ընտրվեց Ռուսաստանի նախագահ։ Պուտինը Ռուսաստանի առաջին նախագահ Բորիս Ելցինի իրավահաջորդն էր և նախագահի պաշտոնակատար նշանակվեց նրա հրաժարականից հետո։ Իր առաջին ժամկետն ավարտելուց հետո Պուտինը վերընտրվել է 2004 թվականին։ 2008 թվականին նա ստիպված եղավ ընդմիջում վերցնել նախագահական ժամկետի սահմանափակման պատճառով՝ ոչ ավելի, քան երկու ժամկետ։
2012 և 2018 թվականներին Վլադիմիր Վլադիմիրովիչը կրկին վերընտրվեց։ Մարտի 15-17-ը կայանալիք նախագահական ընտրություններում Պուտինը հավակնում էր հինգերորդ ժամկետի։ ՌԴ նախագահն իր ժամկետները զրոյացրեց 2020 թվականին՝ սահմանադրական փոփոխություններով։ Ընդ որում, տեղի ունեցավ տոտալ զրոյացում․ նրա նախագահական լիազորությունները մինչև 2024 թվականը համարվում են «զրոյական» ժամկետ։ Այս նոու-հաուն ընդունվել է Պետդումայի պատգամավոր և տիեզերագնաց Վալենտինա Տերեշկովայի առաջարկով։ Ինչպես է դա տեղի ունեցել, և ինչու են «տիեզերական փոփոխությունները» անօրինական, մանրամասն նկարագրված է «Նովայա գազետա»-ում:
Կարդացեք նաև
Պուտինն իշխանությունը պահելու համար իր համար օրենքներ չմշակեց, նա պարզապես ձգեց օրենսդրական պտուտակները։ Այսպիսով, Ռուսաստանում հայտնվեց «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքը, որը կարող է տարածվել ցանկացած անձի վրա։ Ահա ավելի շատ տեղեկություններ բուն օրենքի, դրա հեղինակների և դրա ընդունվելու մասին, իսկ այստեղ՝ ֆեյքերի և բանակը վարկաբեկելու մասին։
Ավելի վաղ՝ 2012 և 2014 թվականներին, վարչական օրենսգրքում էապես խստացվել էր խաղաղ ցույցեր և բողոքի ակցիաներ անցկացնելու նորմը։ Բարձրացվել էր տուգանքների չափը, ավելացվել էին ձերբակալությունների ժամկետները և ընդլայնվել կազմակերպիչների պատասխանատվության գոտին, իսկ «Նավալնիի ակումբների» գործունեությունն արգելվել էր։
2020 թվականի վերջում վերահսկողության տակ վերցվեց ակցիաների ֆինանսավորումը: Արգելվեցին դրամական միջոցների փոխանցումը արտերկրից և «օտարերկրյա գործակալների» ու անանուն նվիրատվությունները։ Եթե հանրահավաքին մասնակցում է 500-ից ավելի մարդ, ապա կազմակերպիչը պարտավոր է հանրահավաքից հետո ծախսերի մասին հայտնել իշխանություններին։ Իսկ արդեն 2021 թվականի փետրվարին վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 20.2-րդ հոդվածի համաձայն՝ բողոքի ակցիաների ապօրինի ֆինանսավորման համար նախատեսված տուգանքներն ավելացվեցին։
Բացի այդ, 2012 թվականին Ռուսաստանում ընդունվել է հանրահավաքների մասին նորացված օրենքը։
«Մեմորիալ» իրավապաշտպան կազմակերպության ցուցակում կա ավելի քան 600 քաղբանտարկյալ։ Նրանք տարբեր քրեական գործերով անցնող անձինք են, որոնք մեղադրվում են ինչպես «հակապատերազմական», այնպես էլ պետական դավաճանության հոդվածներով։ Նշվում է, որ դա ստույգ թիվ չէ․ ելնելով քրեական հետապնդման գաղտնիությունից՝ ոչ բոլորին է հաջողվում նույնականացնել։
2023 թվականի նոյեմբերի դրությամբ մեղադրյալների ընդհանուր թիվը կազմում է ավելի քան երեք հազար մարդ։
Ադրբեջան. Ալիևը իշխանությունը ժառանգեց հորից
Իլհամ Հեյդար օղլի Ալիևը ղեկավարում է Ադրբեջանը 21 տարի, իշխանությունը ժառանգել է հորից՝ Հեյդար Ալիևից։
Ալիև ավագը Ադրբեջանի նախագահ է ընտրվել 1993 թվականի հոկտեմբերի 3-ին՝ Լեռնային Ղարաբաղում ռազմական հակամարտության ժամանակ։ 1995 թվականի մարտի 12-ին երկրում տեղի ունեցավ ոստիկանության հատուկ ստորաբաժանման ապստամբություն, որը շուտով ճնշվեց։ Երկրում ներքաղաքական իրավիճակը կայունացավ, և 1998 թվականի հոկտեմբերի 11-ին Հեյդար Ալիևը վերընտրվեց նոր ժամկետով։ 1999-ին Ադրբեջանի նախագահը սրտի կաթված ստացավ, և մինչ նա բուժվում էր ԱՄՆ-ում, երկրում ձևավորվեց ընդդիմություն, սակայն Ալիևն իշխանությունը պահեց իր ձեռքում։ 2003 թվականին երկրում նշանակվեցին հերթական նախագահական ընտրությունները, և Ալիև ավագը հանեց իր թեկնածությունը հօգուտ որդու, քանի որ կրկին բուժման կուրս էր անցնում ԱՄՆ-ում։
2003 թվականի հոկտեմբերի 15-ին, ըստ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի տվյալների, 79,46% ձայներով ընտրություններում հաղթեց Իլհամ Ալիևը, որն այդ ժամանակ զբաղեցնում էր երկրի վարչապետի պաշտոնը:
«Նախընտրական շրջանում փողոց դուրս եկած տասնյակ հազարավոր ընդդիմադիրներ ոստիկանական բաժանմունքներում ենթարկվել են բռնությունների և դաժան խոշտանգումների։ Դատելով տեղեկություններից՝ նրանց թվում կան սպանված և հաշմանդամություն ձեռք բերած անձինք։ Բայց իշխանության փոխանցման արդյունքում, որը սկանդալային էր ընդդիմության համար և շատ հարմարավետ Ալիևների ընտանիքի համար, 2003 թվականի հոկտեմբերի 31-ին Իլհամ Ալիևը ստանձնեց նախագահի պարտականությունները»,— գրում է Meydan-ը։
2005 թվականի գարնանը Իլհամ Ալիևը գլխավորեց իր հոր կողմից ստեղծված իշխող «Ենի Ազերբայջան» (Նոր Ադրբեջան) կուսակցությունը։
«Ադրբեջանում 2005 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների նախապատրաստման ժամանակ ընդդիմության բողոքի ակցիաները կոշտ կերպով ճնշվեցին։ Արդյունքում ընտրություններում հաղթեց իշխող կուսակցությունը»,- գրում է «Կավկազսկի ուզել»-ը:
Ալիևը երկրորդ ժամկետով վերընտրվեց 2008 թվականի հոկտեմբերի 15-ին, իսկ արդեն 2009 թվականի մարտին երկրում հանրաքվե անցկացրեց Սահմանադրության բարեփոխման վերաբերյալ։ Իհարկե, նրա համար նախագահական ժամկետների սահմանափակումները հանվեցին, ինչը թույլ տվեց Իլհամ Ալիևին երրորդ ժամկետով վերընտրվել 2013 թվականի հոկտեմբերի 10-ին։ 2016 թվականին նա կրկին բարեփոխեց Սահմանադրությունը՝ նախագահական ժամկետը 5-ից դարձնելով 7 տարի։
Հաղորդվում է, որ ադրբեջանական բանտերում ավելի քան 200 քաղբանտարկյալ կա։
«Ալիևի նախագահության ժամանակ տեղի են ունեցել քննադատաբար տրամադրված լրագրողների կասկածելի մահեր և տասնյակ լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների ձերբակալություններ, իսկ 2023-ի վերջին անկախ ԶԼՄ-ների ճնշման գործընթացը կրկին ակտիվացել է»,- գրում է Meydan-ը։
Ի դեպ, Ադրբեջանում 2022 թվականին ուժի մեջ է մտել «Լրատվամիջոցների մասին» օրենքը՝ զգալիորեն սահմանափակելով ԶԼՄ-ների ազատությունը։
«Օրենքի շատ դրույթներ կառավարությանը թույլ են տալիս խստորեն սահմանափակել իրադարձությունների լուսաբանումը և օգտագործվելու են կառավարության քննադատությունը կանխելու համար»,- ընդգծում է JAMNews-ը:
Ժաննա Բայտելովա, Լուրերի փոխանակման ռուսալեզու մեդիացանց (Медиасеть)
Նյութն ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում:
