Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ
Կարդացեք նաև
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հինգ տարի շարունակ պարծեցել է ընտրություններում իր կուսակցության արդար վարքագծի համար՝ մեղադրելով նախկին ղեկավարներին կեղծ ընտրություններ անցկացնելու մեջ: Ինչպես ասում է առակը՝ «Ապակե տներում ապրող մարդիկ չպետք է քարեր նետեն»:
Փաշինյանն օգտագործել է իր կառավարության զգալի ռեսուրսները՝ տեղական և խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ իր քաղաքական հակառակորդների նկատմամբ անարդար առավելություն ձեռք բերելու համար: Այնուամենայնիվ, որոշ ընդդիմադիր թեկնածուներ ընտրվելուց հետո հեռացվում են Փաշինյանի կողմնակից դատավորների կողմից ձերբակալվելուց, դատվելուց և բանտարկվելուց հետո:
2023 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Երևանի ավագանու ընտրությունները Փաշինյանի կուսակցության կողմից իրականացված կեղծիքների վերջին օրինակն է։ Սեփական կուսակից Հայկ Մարությանին, իշխող կուսակցությանը քննադատելու համարձակության համար քաղաքապետի պաշտոնից հեռացնելուց հետո, Փաշինյանը որոշել էր նրան փոխարինել նախկին փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանով։
Փաշինյանի աջակիցները դրամահավաքի սովորական հնարքի էին դիմել, ապահովելու համար, որ հասարակության կողմից քիչ աջակցություն վայելող Ավինյանը դառնա Երևանի քաղաքապետ: Հետաքննության արդյունքում պարզվել է, որ իրենց նպատակին հասնելու համար նրանք կեղծ անուններով թաքուն անձանցից հավաքել են ավելի քան մեկ միլիոն դոլար նախընտրական արշավին։
Infocom.am-ի լրագրողները կապ են հաստատել նվիրատուների ցուցակում հայտնված անուններով մարդկանց հետ և պարզել, որ նրանցից ոմանք կեղծ են։
Սկանդալը սկսվում է նրանից, որ Փաշինյանի աջակիցը վերցրել է ընկերուհու նույնականացման քարտը՝ օգտագործելով նրա անունը՝ օրենքով թույլատրված առավելագույն գումարը՝ 2.5 միլիոն դրամ (6200 դոլար), Փաշինյանի «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությանը նվիրաբերելու համար։ Այս կնոջ նույնականացման քարտն օգտագործվել է իրական նվիրատուի անունը թաքցնելու համար։ Նրան տեղյակ չէին պահել, որ նա ընդգրկված է որպես Փաշինյանի կուսակցության խոշոր նվիրատու։ Խարդախ գործարքը տեղի է ունեցել 2023 թվականի հուլիսի 31-ին՝ մի քանի ժամ առաջ նույն երեկոյան տեղի ունեցած դրամահավաքից, որի ժամանակ Փաշինյանի կուսակցությունը պնդում էր, որ 987 նվիրատուներ հավաքել են ավելի քան մեկ միլիոն դոլար (506 միլիոն դրամ) ավագանու ընտրությունների համար։
Ի պատասխան լրատվամիջոցի հարցմանը՝ Փաշինյանի կուսակցությունը հրաժարվել է հրապարակել նվիրատուների անունները։ Միայն «Ինֆորմացիայի ազատության կենտրոն» կազմակերպության կողմից դատական հայց ներկայացնելուց հետո կուսակցությունը 2024 թվականի հունվարի 12-ին հրապարակեց կեղծ անուններով նվիրատուների ցուցակը։ Ցուցակում ընդգրկված էր 996 անուն, որոնք արշավին նվիրաբերել էին մոտ 1.3 մլն դոլար (509 մլն դրամ)։
Իբր թե 2.5 միլիոն դրամ նվիրաբերող կինը տեսնելով իր անունը նվիրատուների ցուցակում, խիստ վրդովվել է։ Infocom.am-ը կապ է հաստատել նվիրատուների ցուցակի այլ անունների հետ: Նրանցից շատերը զարմացած էին, որ իրենց անուններն օգտագործվել են որպես քաղաքական արշավի նվիրատուների: Նվիրատուների 87 տոկոսը նշված է եղել որպես մեկ միլիոն դրամից ավելի նվիրատու, որոնցից 70 տոկոսը (140 ֆիզիկական անձ)՝ առավելագույնը 2,5 մլն դրամ: Խոշոր նվիրատուների թվում էին իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության ավագանու 88 թեկնածուները:
Infocom.am-ը բացահայտել է, որ ամենամեծ նվիրատուները եղել են խոշոր ընկերությունների սեփականատերերը, նրանց ղեկավարներն ու աշխատակիցները։ Խոշոր նվիրատուներից ութն աշխատել են մեկ հայտնի ընկերությունում: Հաստատվել է, որ դրա աշխատակիցները իրենց անձնական միջոցներից չեն նվիրաբերել, այլ ձեռնարկատերերը վճարել են նրանց անուններով։ Մի քանի այլ խոշոր գործարարներ նշված էին որպես առավելագույն գումար նվիրաբերողներ։ Ցուցակում հայտնված նվիրատուների թվում են եղել նաև Երևանի ավագանու աշխատակիցների անունները։
Infocom.am-ը, կապ հաստատելով «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության տրամադրած ցուցակի նվիրատուների հետ, եզրակացրել է, որ նվիրատուների ցուցակի որոշ անուններ «առնվազն կասկածելի են։ Հետաքննությունը ցույց է տվել, որ կազմակերպված մեխանիզմներով անհայտ ծագման դրամական միջոցներ են ուղղվել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության դրամահավաքին, երբեմն էլ՝ գործընթացից հիմնականում անտեղյակ քաղաքացիների անուններով»։ Բացի այդ, քանի որ օրենքը թույլ չի տալիս նվիրատվությունների կանխիկ փոխանցում, Infocom.am-ն Ավինյանի նախընտրական շտաբի պատասխանատուներից հետաքրքրվել է, թե ինչպես են նվիրատվությունները կատարվել դրամահավաքի ժամանակ։ Նրանք պատասխանել են, որ «Հայէկոնոբանկի» աշխատակիցները, որոնք ներկա են եղել, գումարը փոխանցել են կուսակցության հաշվեհամարին։ «Հայէկոնոբանկի» բաժնետերերի թվում է նաև իշխող կուսակցության պատգամավոր, հանրահայտ օլիգարխ Խաչատուր Սուքիասյանը՝ հայտնի Գռզո մականունով։
Infocom.am-ը «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության փոխնախագահ Վահագն Ալեքսանյանին հայտնեց, որ նվիրատուները, որոնց հետ կապ են հաստատել, ասել են, որ նման նվիրատվություններ չեն արել։ Ալեքսանյանը ճշտելու համար հարցրեց այդ անձանց անունները։ Երբ նրան ասացին, որ Infocom.am-ը չի կարող հայտնել նրանց անունները, Ալեքսանյանը պատասխանեց, որ միգուցե իրենք ճիշտ անձանց չեն բացահայտել։
Ըստ օրենքի՝ կառավարությունը կարող է ստուգել քարոզարշավի դրամահավաքը ընտրություններից միայն ութ ամիս անց։ Օրենքում ասվում է, որ մինչև ընտրություններին հաջորդող տարվա մայիսի 31-ը կուսակցություններն իրենց ֆինանսական հաշվետվությունները պետք է ներկայացնեն Հակակոռուպցիոն հանձնաժողովին:
Երբ Infocom.am-ը հարցրեց Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության նախկին պատգամավոր Վահագն Հովակիմյանին նվիրատուների ցուցակը հրապարակելուց հրաժարվելու մասին, Հովակիմյանը պատասխանեց. «Դուք քաղաքական ուժերին վերաբերվում եք որպես պոտենցիալ հանցագործների»։
Սա Երևանի ավագանու ընտրությունների ժամանակ Փաշինյանի կուսակցության կատարած կեղծիքի բացահայտ պատկերն է։ Այնուամենայնիվ, ընտրությունները իշխող կուսակցության ակնկալած հաջողությամբ չանցան։ Ավինյանը քաղաքապետ ընտրվեց միայն այն բանից հետո, երբ ընդդիմադիր կուսակցությունները, որոնց ավագանու անդամներն ավելի շատ էին, քան իշխող կուսակցությանը, չկարողացան միավորել իրենց ձայները՝ քաղաքապետի սեփական թեկնածուին ընտրելու համար։
Սա է այսպես կոչված ժողովրդավարության տխուր պատկերը Հայաստանում: Ես խիստ կասկածում եմ, որ Հակակոռուպցիոն հանձնաժողովը որևէ իրավական գործողություն կձեռնարկի Փաշինյանի կուսակցության դեմ ընտրական օրենքները խախտելու համար:
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի
