Օրերս Նիկոլ Փաշինյանն անդրադարձել է ՀՀ օրհներգի տեքստում առկա «թշնամի» բառին. «Օրինակ, մեր հիմնի մեջ կա թշնամի բառը. «Թող փողփողա թշնամու դեմ, թող միշտ պանծա Հայաստան»… Նշանակում է, որ թշնամու ընկալումը մեր աշխարհընկալման ամենակարեւոր մասն է: Այս առումով մենք ինչ անում ենք և ինչ չենք անում՝ մեր թշնամին միշտ ներկա է: Կապ չունի՝ մենք դրա մասին հայտարարում ենք, թե չենք հայտարարում: Ու դա աշխարհի հարաբերությունների տրամաբանության մեջ է»,-ասել էր նա։
Հայաստանի Գրողների միության անդամ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր Դավիթ Գասպարյանը թեմայի վերաբերյալ Aravot.am-ի հետ զրույցում նշեց. «Իսկ ո՞ր երկիրը թշնամի չունի»:
Ապա հավելեց. «Մեր օրհներգը, զինանշանը եւ դրոշը ընդունվեցին 1919 թ․ Առաջին Հանրապետության ժամանակ: Դեռ այն ժամանակ տարակարծություններ կային դրանց վերաբերյալ: Զինանշանի հեղինակը Ալեքսանդր Թամանյանն ու Հակոբ Կոջոյանն են, այդ տարակարծությունները մնացին: Օրհներգն էլ Նալբանդյանի «Իտալացի աղջկա երգը» բանաստեղծությունն է… Իտալացի աղջիկը մետաքսյա դրոշ է հյուսում իր եղբոր համար, որ գնա կռվի ավստրիացիների դեմ, իսկ երաժշտությունը իտալական շրջիկ երաժշտություն էր, որ վերաձեւեց որպես մեր հիմնի երաժշտություն… Որ ասենք հիմքում այնքան առողջ եւ ամուր է եղել, որ չփոխենք այդպես չէ: Մի քանի տարի առաջ էլ այդ հարցը բարձրացվել էր նախկին Կառավարության օրոք, սակայն քննարկեցին, քննարկեցին, բայց հանգուցալուծում չեղավ: Հիմա նորից այդ հարցը քննարկում են»:
Դավիթ Գասպարյանի ձեւակերպմամբ, քննարկելը մի բան է, արդյունքի հասնելը՝ մեկ ուրիշ. «Այն, որ ավելի կատարյալ տարբերակ կարող են ստեղծել եւ ավելի կատարյալի սպասում կա, դա ուրիշ բան է, բայց, թե ինչպես ես մերժում, ինչպես ես հաստատում, դա էլ ուրիշ բան է… Իհարկե, Արամ Խաչատրյանը հանճարեղ էր, նրա երաժշտությունը հանճարեղ է… Հիմա եթե կարողանան Արամ Խաչատրյանի երաժշտությամբ մի գրագետ տեքստ հարմարեցնել մեր օրհներգին, էլի կլինի ընդունելի տարբերակ: Եթե չկարողանան, հերթական ձախորդությունը կլինի: Հիմա դառնանք զինանշանին: Շատ լավն էր Մարտիրոս Սարյանի զինանշանը, բայց դա Խորհրդային Հայաստանի զինանշանն էր՝ Արարատ, հասկ, արեւի ճառագայթ…»:
Կարդացեք նաև
Մեր դիտարկմանը, որ անգամ Խորհրդային Հայաստանի զինանշանի վրա Արարատը կար, մինչդեռ ներկայումս Արարատից հրաժարման գործընթաց է գնում, պարոն Գասպարյանն այսպես արձագանքեց. «Արարատից ոչ մի հրաժարում չկա, հայ չէ այն մարդը, որի հոգում Արարատ չկա, հիշեք հայտնի խոսքերը…Հիմա քաղաքական պահանջներն այլ են, եւ ըստ այդ պահանջների ուզում են վերանայել, վերաձեւել շատ բաներ: Ասածս այն է, որ ինչ անում են, գոնե նվազ կորուստներով կարողանան այդ քայլը անել՝ ազգային պատմությունը եւ ազգային արժեքները ոտնատակ չտալով»:
Հավելենք, որ ՀԱԿ վարչության անդամ, լրագրող Արման Գալոյանը, ֆեյսբուքի իր էջում անդրադառնալով Փաշինյանի՝ մեր օրհներգում թշնամի բառի հետ կապված դիտարկմանը, գրել էր, որ թշնամի բառը կա ե՛ւ Ֆրանսիայի, ե՛ւ ԱՄՆ օրհներգում, իր օրհներգում թշնամիներին հիշատակում է նաև Մեծ Բրիտանիան:
Գոհար ՀԱԿՈԲՅԱՆ
Հ․ Գ․ Լրագրող Անի Գասպարյանը եւս անդրադարձել է Միացյալ Նահանգների օրհներգին, որում նույնպես առկա է թշնամու ակնարկը: «Իսկ կարդացե՞լ եք ԱՄՆ օրհներգը, որտեղ է՛լ հրթիռներ ու ռումբեր են, է՛լ ամբարտավան թշնամի, է՛լ ճակատամարտ ու ավերածություններ, է՛լ արյունով թշնամու կեղտոտ հետքերի լվացում, է՛լ նվաճում ու պայծառ հաղթանակ…»: Իհարկե, ինչպե՞ս կարող էր չլինել թշնամու հիշատակումը, եթե երգի տեքստը ծնվել է ազատագրական պայքարի՝ անգլո-ամերիկյան դաժան պատերազմի ժամանակ, որը, ի դեպ, հենց Միացյալ Նահանգները հայտարարեց: Թշնամին Բրիտանիան էր, որը ներկայումս ամենևին էլ Նահանգների թշնամին չէ, թերևս ճիշտ հակառակը, և օրհներգը, որ պաշտոնապես ընդունվել է 1931 թ., առ այսօր չի խանգարում այդ երկրների հարաբերություններին:
Անցնենք Ֆրանսիայի օրհներգին՝ «Մարսելյոզին», որ դարձյալ պատերազմական մարտաշունչ երգ է, ստեղծվել է Ֆրանսիական հեղափոխության ժամանակ և կոչ է անում կռվի դուրս գալ ժողովրդի և հայրենիքի թշնամիների դեմ։ Այն Ֆրանսիայի օրհներգ է հայտարարվել 1795 թ. (մինչ այդ երգում էին՝ «Աստված պահապան թագավորին»): Այդ ժամանակվանից ի վեր՝ փաստորեն շուրջ 230 տարի, երկրում չորս անգամ հանրապետություն է փոխվել, ներկայումս հինգերորդ հանրապետությունն է, բայց օրհներգը մնացել է նույնը (1804-1815 և 1830-1848 թթ. ընդհատումով, երբ հանրապետական կարգը տապալված էր): «Ոտքի ելեք, հայրենիքի որդիներ /Եկել է փառքի օրը/ Մեր դեմ բարձրացված է բռնակալության արյունոտ դրոշը /ձեր գյուղերում լսո՞ւմ եք արյունարբու զինվորների մռնչյունը/նրանք ուղիղ ձեզ մոտ են գալիս/մորթելու ձեր տղաներին ու աղջիկներին/ Ի զեն, քաղաքացիներ/ Կազմեք գումարտակներ/Առաջ, առաջ/Թող անմաքուր արյունով ներծծվեն մեր դաշտերը» և այլն: [Այս և մյուս թարգմանությունները մեքենայական են և չեն հավակնում բացարձակ ճշգրտության:] Սրա համեմատ՝ մեր «թշնամու դեմ փողփողացող դրոշը» ընդամենը քնքուշ գեղգեղանք է:
Բավական հետաքրքիր է Թուրքիայի օրհներգը, դարձյալ մարտաշունչ, դարձյալ թշնամու դեմ պայքարելու, կյանքը հայրենիքի համար զոհելու մասին: Եվ մանավանդ հետևյալ տողերը. «Մի վախեցիր ոռնոցից, Եվրոպայի հրեշը կատաղի է/Բայց քիմերայի ոռնոցը կամքը չի խեղդի/Եվ նրա վերջին փտած ատամը բութ է…/ Եղբայրներ, չթողնեք, որ հրեշը մտնի մեր տան շեմը… Թույլ մի տվեք, որ թշնամու ձեռքը դիպչի աղոթքի վայրերին. թող ազանը միշտ հնչի իմ երկրում…»:
Որ իմանամ մի կարգին օրհներք են գրելու՝էլի ոչինչ։Համոզված եմ ՝ՔՊ ի օրհներքի նման մի անտաղանդ բան են հրամցնելու։Մյուս կողմից էլ վատ պարողին ինչն է խանգարում՝բոլորս գիտենք…..