Aravot.am-ի զրուցակիցն է Մուրադ Փափազյանը ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ, Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհրդի (CCAF) համանախագահ
-Աշխարհում հայտնի ավելի քան 150 գործիչներ, այդ թվում Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ, պետությունների նախկին ղեկավարներ, հումանիտար գործիչներ՝ կոչ արեցին անհապաղ եւ անվերապահորեն ազատ արձակել Բաքվում պահվող հայ բանտարկյալներին ու գերիներին: 32 գերեվարվածների մասով գործընթացը կայացավ, բայց 20-ից ավելի գերիներ՝ Ադրբեջանի կողմից հաստատված, այդ թվում նաեւ Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարները՝ ութ անձ, շարունակում են մնալ Բաքվի բանտերում. արդյոք այդ ստորագրահավաքը որեւէ ազդեցություն կունենա՞ նրանց ճակատագրի վրա:
Լուսանկարը՝ Մուրադ Փափազյանի ֆեյսբուքյան էջից
– Նախաձեռնությունը, որի մասին հիշատակեցիք, մի նախաձեռնություն է, որով միջազգայնացվում է հարցը եւ դրվում է հանրային հարթության վրա, բայց, անշուշտ դա բավարար չէ՝ «համոզելու» համար Իլհամ Ալիեւին, որ ինքը պետք է ազատ արձակի հայ գերիներին: Ի դեպ, այդ պարտավորությունը ամրագրված էր դեռ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության մեջ: Այդ ժամանակ Հայաստանի ղեկավարությունն ազատ արձակեց գրեթե բոլոր ադրբեջանցի ռազմագերիներին եւ այլ պահվող անձանց՝ պայման չդնելով, որ բոլոր հայ ռազմագերիներն ու այլ պահվող անձինք էլ անհապաղ ազատ արձակվեն: Այսինքն, չփոխանակեցին, իսկ սա կնշանակի, որ Հայաստանը հասուն կառավարիչներ չունի, այլապես այն ժամանակ գերիների եւ պահվող այլ անձանց հարցը հստակ կդրվեր:
Ինչ վերաբերվում է Արցախի ութ նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարներին, պետք է ասեմ, որ նրանց գերեւարությունը դժբախտ իրողություն է: Կարծում եմ, Ադրբեջանը բարոյական ճնշում է գործադրում այդ մարդկանց վրա՝ իրենց պրոհայկական եւ պրոարցախյան դիրքորոշումների համար: Այս մարդիկ, իրենց ղեկավարման տարիներին, դեմ են գնացել Ադրբեջանի պաշտոնական կեցվածքին՝ հայտարարելով, որ Արցախը պետք է հայկական մնա:
Կարդացեք նաև
Մենք՝ Սփյուռքի ներկայացուցիչները, անշուշտ, պետք է շարունակենք նրանց ազատ արձակելու շուրջ աշխատանքը. կա հայտնի, հանրային աշխատանք եւ աշխատանք, որը կուլիսներում է տարվում, բայց ինձ բավական զարմացնում է, որ Հայաստանի դիվանագիտական մեքենան չի աշխատում այս ուղղությամբ, ջանք չի գործադրվում, որպեսզի Արցախի նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարներն ազատ արձակվեն: Հայաստանի ղեկավարությունն այս ուղղությամբ միջազգային որեւէ ճնշում չի գործադրում: Կարծում եմ, որ մենք պետք է փորձենք ճնշումներ գործադրել ՀՀ ղեկավարության վրա, որպեսզի պետական մակարդակով, պետական լծակներով այս ուղղությամբ աշխատանք տանի, ճնշում գործադրի միջազգային ընտանիքի վրա:
Մենք, օրինակ, ակտիվ աշխատանք ենք տանում Ֆրանսիայում, հավանաբար նկատեցիք, որ 150 ստորագրյալների մեջ կան նաեւ Ֆրանսիայի ղեկավարներ, Փարիզի քաղաքապետը: Վերջինս մամուլի ասուլիսով էլ հանդես եկավ՝ կոչ անելով անհապաղ ազատ արձակել Բաքվի բանտերում պահվող բոլոր հայ գերիներին՝ շեշտը դնելով Արցախի ութ բարձրաստիճան ղեկավարների վրա:
-Ասում եք, որ հավելյալ ճնշում պետք է գործադրել միջազգային հանրության վրա, որպեսզի վերջինս էլ Ադրբեջանի նախագահի վրա ճնշում գործադրի. օրինակ, ի՞նչ պետք է անել: Նաեւ՝ հաշվի առնելով, որ COP 29-ը հյուրընկալելու Ադրբեջանի հայտին ՄԱԿ-ը պետք է համաձայնություն տար միայն բոլոր գերիներին ազատ արձակելու դեպքում, իսկ համաձայնությունը տրված է, սա կարո՞ղ է հույս լինել, որ ներքին պայմանավորվածություններ կան բոլոր գերեվարված անձանց վերադարձնելու հարցով:
– Մենք լուրջ աշխատանք պետք է տանենք միջազգային հանրության հետ. COP 29-ը դեռ մեկ տարի հետո է եւ հստակ պայման պետք է լինի միջազգային հանրության կողմից, որ այն տեղի կունենա Ադրբեջանում, եթե բոլոր գերիներն ազատ արձակվեն:
Մենք այդ աշխատանքը տանում ենք. մի քանի օր առաջ էլ Փարիզի քաղաքապետի մոտ հյուրընկալվել էինք, որտեղ նաեւ բավական բարձրաստիճան այրեր կային ու մեր աշխատանքի ուղղությունը հենց դա էր՝ COP 29-ը չի կարող տեղի ունենալ Ադրբեջանում, եթե հայ գերիները դեռ ադրբեջանական բանտերում են: Բայց նաեւ ԵՄ-ն, որը լավ կապեր ունի Ադրբեջանի հետ, որովհետեւ այդ երկրից գազ է գնում, ԵՄ անդամ մի շարք երկրներ եւ հաստատություններ ևս պետք է Ադրբեջանի վրա ճնշումներ գործադրեն: Իսկ դրա համար հայկական համայնքների, Սփյուռքի աշխատանքն է հարկավոր:
Մեկ բան հստակ է՝ ակտիվ աշխատանքը պետք է շարունակել միջազգային հանրության հետ՝ թե հանրային ձեւով, թե կուլիսներում, որպեսզի Ալիեւը հասկանա, որ այլ տարբերակ ինքը չունի, քան գերեւարված բոլոր անձանց վերադարձնելն է, այդ թվում նաեւ Արցախի բարձրաստիճան պաշտոնյաներին:
-Փաստեցիք, որ հայկական դիվանագիտությունն այդ ուղղությամբ չի աշխատում, այսինքն, պետական մակարդակով խնդիր դրված չէ Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարներին գերությունից ազատելու մասով, եթե դա պետությունը չի անում, Սփյուռքն այլ ի՞նչ լծակներ ունի միջազգային հանրության վրա ճնշում գործադրելու:
-Գիտեք, պետությունը ծախեց Արցախը, բայց մենք Սփյուռքը՝ կշարունակենք մեր պայքարը, որպեսզի միջազգային ընտանիքը չմոռանա Արցախը: Օրինակներից մեկն էլ Ֆրանսիայի նախագահի եւ դիվանագիտական կառույցների հայտարարություններն են՝ Արցախի ժողովրդի վերադարձի իրավունքն ապահովելու մասին: Սա առաջին քայլն է եւ եթե նույնիսկ Հայաստանի ղեկավարությունն այս գծի վրա չէ, մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որ այլ պետություններ, դիվանագիտական կառույցներ, ազդեցիկ անհատներ առաջ տանեն այն հանգամանքը, որ Արցախի ժողովուրդը պետք է կարողանա ապահով ձեւով վերադառնալ Արցախ: Սա շատ կարեւոր հարց է:
Գիտեք, որ ՀՀ կառավարությունը եւ Սփյուռքը նույն գծի վրա չեն մի շարք հարցերի շուրջ, բայց ռազմագերիների հարցը կարեւոր հարց է եւ մենք, այդ թվում` նաեւ Սփյուռքը, պետք է ճնշում գործադրի ՀՀ կառավարության վրա, որպեսզի նախ իրենց պարտականությունը կատարեն, երկրորդ, մեր կապերով եւ ազդեցությամբ, պետք է աշխատանք տանենք այդ ուղղությամբ: Ու եթե ՀՀ կառավարությունը հրաժարվում է այդ աշխատանքից, դա չի նշանակում, որ Սփյուռքը ևս պետք է հրաժարվի: Սա, իհարկե, ցավալի երեւույթ է եւ անընդունելի, բայց ունենք այն, ինչ ունենք:
-Ձեր կարծիքով, ձեր գնահատականներով՝ ի՞նչ նպատակ է հետապնդում Բաքուն՝ պահելով Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը:
-Բաքուն այդ մարդկանց պահելով, կարծում եմ, շատ բան չի շահում, մանավանդ, որ Արցախը պարտվեց, Հայաստանի իշխանությունը հայտարարում է, որ Արցախը ճանաչում է Ադրբեջանի մաս, Հայաստանի ղեկավարները պատրաստ են առանց բանակցությունների ստորագրել Ադրբեջանի կողմից գրված խաղաղության պայմանագիրը: Միակ տրամաբանական բացատրությունն այս իրավիճակի, ըստ իս, այն է, որ Բաքուն՝ գերության մեջ պահելով Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը, ծառայություն է մատուցում ՀՀ իշխանությանը: Քանզի, այդ մարդիկ, հատկապես Արցախի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանը, վերադառնալով Հայաստան, ենթադրում եմ, որ կարող են խնդիրներ ստեղծել Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության համար:
Զրույցը՝ Նելլի ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ
