Aravot.am-ի զրուցակիցն է Արցախի խորհրդարանի պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանը
–ՀՀ հատուկ հանձնարարություններով դեսպան Էդմոն Մարուքյանն, օրերս, 24news-ի, «Հետագիծ Նարեկ Գալստյանի հետ» հաղորդման ժամանակ, պատասխանելով Արցախի պետական ինստիտուտների գործունեության հնարավորությունների մասին հարցին, հայտարարել էր. «ՀՀ-ում Արցախի ոչ մի ինստիտուտ չի գործելու, դա ազգային անվտանգության հարց է»: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այդ հայտարարությունը:
– Արցախի պետական կառույցները ենթարկվում են ԱՀ նախագահին, իսկ ԱՀ նախագահը հրամանագիր ստորագրեց, որում նշվում էր, որ բոլոր գերատեսչությունների ղեկավարները, ընտրովի մարմինները գործելու են եւ գործելու են հասարակական հիմունքներով: Երկրի նախագահն, իհարկե, իրավունք ունի, այսպես ասենք՝ բաց թողնելու կառավարությանը, բայց ընտրովի մարմինները երկրի նախագահի իրավասության տակ չեն եւ նա չի կարող այդ կառույցները լուծարել: Որեւէ մարմին, մարդ չկա, որն ունի իրավունք լուծարելու Արցախի հանրապետության Ազգային ժողովը: ԱԺ-ն կարող է ինքնալուծարվել, որը տեղի չի ունեցել, չի ունենում եւ չի էլ ունենալու: Անկախ իր տեղակայման վայրից, ԱՀ ԱԺ-ն գործելու է՝ անկախ նրանից, որ դա որեւէ մեկին դուր գալիս է, թե՞ չի գալիս: Դա կարող է լինել իր անձնական կարծիքը:
Ինչ վերաբերվում է անվտանգային բաղադրիչներին, հայրենիքը վտանգած, հայրենիքի մեծ մասը հանձնածները, կարծում եմ, ընդհանրապես իրավունք չունեն անվտանգությունից խոսելու, որովհետեւ իրենք իրենց գոյությամբ արդեն վտանգ են ներկայացնում հայրենիքի համար: Հայրենիք ասելիս, ես չեմ առանձնացնում, ես նկատի ունեմ Հայաստանն ու Արցախը: Եվ այս պարագայում, երբ մենք որեւէ քայլ ենք անում, մեզ համար առաջնայինն անվտանգային բաղադրիչների պահպանումն է՝ դա կվերաբերվի ՀՀ-ին, թե Բաքվում գերեւարված մեր խորհրդանիշներին, թե մեր հայրենակիցներին: Մեր բոլոր քայլերը բխում են՝ ելնելով անվտանգության բաղադրիչներից, մենք որեւէ քայլ, գործողություն չենք անի, խոսք չենք ասի, որը կվնասի ՀՀ-ին, Արցախի հիմնախնդրին կամ Բաքվի բանտերում գտնվող մեր հայրենակիցներին: Այնպես որ, մենք բոլորից լավ գիտենք, թե ի՞նչ է նշանակում եւ ինչքա՞ն է կարեւոր հայրենիքի ու երկրի անվտանգությունը ու իրենք չէ, որ մեզ պետք է այդ մասին ասեն: Մենք հինգ տարի շարունակ փորձում էինք մարդկանց բացատրել, որ պետք է ազատվել այս իշխանություններից, որոնք պատճառ դարձան հայրենիքի հանձնմանը, վտանգեցին մեր երեխաների կյանքերը, հազարավոր զոհերի պատճառ դարձան:
Կարդացեք նաև
-Եթե հիպոթետիկ ընդունենք Էդմոն Մարուքյանի ասածը, Ձեր կարծիքով Արցախի իշխանության գործունեությունը Հայաստանում ինչո՞վ կարող է սպառնալ ՀՀ անվտանգությանը, դա կարող է ընկալվել իբրեւ «ռեւանշիստակա՞ն» քայլ:
-Դա ներկայացնելու կամ մատուցելու հարց է: Տեսեք, հիմա մեզ հորդորում են, պահանջում են՝ անձնագրերը փոխել եւ դրա անունը դնում են, որ իբրեւ պաշտպանում են մեզ կամ փախստականի ինչ-որ վկայականներ են բաժանում՝ դարձյալ անունը դնելով, թե պաշտպանում են: Բայց դա խորը քաղաքական հիմքեր ունի եւ դրա մեկնաբանությունները տարբեր են: Օրինակ, եթե իրենք ընդունում են, որ մեր անձնագրերը ՀՀ անձնագրեր չեն, ուրեմն, ընդունում են, որ կա Արցախի հանրապետություն. ասել է թե՝ իրենք ճանաչում են ԱՀ-ն:
Երկրորդ՝ եթե չեն ընդունում ԱՀ անձնագրերը, որոնք ՀՀ-ն էր տվել եւ 30 տարի շարունակ այդ անձնագրերը հենց պաշտպանված լինելու նպատակ ունեին, քանի որ ԱՀ-ն ճանաչված պետություն չէր, այդպիսով ՀՀ-ն պաշտպանել է ԱՀ քաղաքացիներին ու հիմա, եթե իրենք չեն ընդունում այդ անձնագրերը եւ համարում են, որ մենք այլ պետություն ենք, ապա հարց է առաջանում՝ ինչպե՞ս կարող էր մեկ պետության իշխանությունը կամ ղեկավարը, հանձնել մեկ այլ պետությունը:
Ելնելով այն քաոսից, որը իրենք ստեղծել են թե քաղաքական, թե սոցիալական առումներով, ԱՀ կառավարությունն ընդհանրապես իրենց չէր կարող վնասել: Ի վերջո, իրենք ի լուր աշխարհի խոսում են բռնի տեղահանումների եւ սոցիալական աջակցությունների մասին, տարբեր երկրներից բավականին շատ գումարներ են գալիս Հայաստան՝ այդ հարցերը լուծելու համար: Ինչպե՞ս, օրինակ, իրենք կարող են բռնի տեղահանվածների սոցիալական հարցերով զբաղվել, եթե չեն օգտագործում ԱՀ կառավարությանը, որը որ ամենաշատն է տեղեկացված թե տեղակայման, թե մարդկանց սոցիալական վիճակի մասին: Բայց իրենք դա անում են առանց ԱՀ կառավարությանը ներգրավելու, զրոյից ու բավականին շատ խնդիրներ են առաջանում. ավտոմատ աջակցություն է գնում, որի գնահատականը ես դեռ չեմ ցանկանում տալ, բայց դա պետք է տրվի: Իսկ եթե այդ աշխատանքն արվեր ԱՀ կառավարության աջակցությամբ, ավելի էֆեկտիվ էր լինելու եւ ես վստահ եմ, որ այդ պարագայում, հազարավոր ընտանիքներ, ուղղակի չէին լքի Հայաստանը: Ահա մեկ տարբերակ, թե ինչպե՞ս կարելի էր օգտագործել ներուժը եւ որը որեւէ անվտանգային խնդիր չէր առաջացնելու:
Այսինքն, մատուցման հարց է: Իրենք ներկայացնում են, որ մենք պետք է լուծվենք, կորցնենք մեր ինքնությունը, բարբառը, մշակույթը, որպեսզի չվտանգե՞նք. սա կեղծ թեզ է: Ի դեպ, սրա հակառակն ասում է Ադրբեջանը, որ պատրաստ է ընդունել արցախցիներին՝ պահպանելով նրանց մշակույթը, լեզուն եւ այլն: Ստացվում է, որ թշնամի պետությունն ավելի՞ հանդուրժող է, գոնե քաղաքական հարթությունում՝ իր հայտարարությունների մակարդակում: Իհարկե, սա էլ կեղծ թեզ է եւ մենք հասկանում ենք, որ դա ասվում է՝ ասելու համար: Ամեն դեպքում, այս ամենում կարելի է տեսնել ՀՀ եւ Ադրբեջանի իշխանությունների համագործակցությունը. մի կողմից վախի մթնոլորտ ստեղծելով, մյուս կողմից Ադրբեջանի ականաջահաջո հայտարարությունները… արցախցիներից շատերն այսօր տրվում են այդ քաղցր հայտարարություններին ու Հայաստանի իշխանությունների կողմից ճնշումներն էլ նպաստում են նրան, որ շատերը հայտարարում են՝ պետք է տեղափոխվել այլ երկիր, կամ, վերադառնալ Արցախ՝ ցանկացած պայմանով: Այնպես որ, կարող է համատեղ աշխատանք լինի, որի արդյունքում նման իրավիճակ է ստեղծվում:
-Սամվել Բաբայանի կուսակցությունը՝ «Միասնական հայրենիքը» ներկայացնող, ԱՀ խորհրդարանի պատգամավոր Մարսել Պետրոսյանն էր խոսել Արցախի վտարանդի կառավարություն ստեղծելու մասին, բայց նրա առաջարկը, կարծես արձագանք չէր ստացել: Ինչո՞ւ:
-Ես ձեզնից լսեցի իր՝ նման կոչի մասին: Եթե իրեն թվում է, թե ես պետք է իր ֆեյսբուքյան գրառումները կամ հարցազրույցները ընդունեմ ի գիտություն եւ գործեմ, չարաչար սխալվում է: ԱՀ ԱԺ-ն աշխատում է, կա, գոյություն ունի եւ համակարգողն էլ հենց իրենց կուսակցությունից է, իրենք կարող են շատ հանգիստ դա կազմակերպել ու առաջարկել: Իրենց ոճը չի փոխվել. օդում ինչ-որ բաներ խոսել, հետո ասել, որ իրենց չլսեցին, իրենց ասածը չարեցին:
Երկրորդ, երբ հերթը դրան հասնի, մենք իհարկե, ավելի մանրամասն կխոսենք դրա մասին, բայց ես չեմ կարծում, որ Հայաստանում մենք վտարանդի կառավարություն ստեղծելու խնդիր ունենք: Մենք Հայաստանում ենք, մեր հայրենիքում ենք, ԱՀ նախագահի հրամանագրով կա ԱՀ կառավարությունը, իսկ վտարանդի կառավարություն ստեղծելու պարագայում, կարծում եմ, պետք է դիտարկվի այլ երկրում տեղակայման հարցը: Հայաստանում ազգային իշխանության գոյության պարագայում, ԱՀ կառավարության, ԱԺ-ի ընկալումը բոլորովին այլ կլիներ: Բայց եթե խնդիր կա, ուրեմն պետք է տեղակայման վայրի հարց լուծել, որտեղից էլ կհայտարարվի ԱՀ վտարանդի կառավարության ստեղծման մասին: Սա, իհարկե, շատ լուրջ քննարկման թեմա է եւ այժմ մենք դա անում ենք տարբեր մասնագետների հետ եւ մոտ ժամանակներս տեսակետ կհայտնենք:
Զրույցը՝ Նելլի ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ
դուք ձեր կռիվը տանոուլ եք տվել, եթե նույնիսկ Արցախի պառլամենտ լինի Հայաստանում, դուք անձամբ դրա հետ կապ չպետք է ունենաք, դուք ոչինչ չունեք առաջարկելու