Սկիզբը՝ այստեղ:
14.Եվրոպական գրականությունը՝ թումանյաներեն
Սոնան մարզասրահի աբոնեմենտ ունի, բայց քանի որ ինքը մարզվելու ժամանակ չունի, առաջարկեց իր փոխարեն մարզուների հաճախեմ: Ուսանողական տարիներին Տերյան 44 հանրակացարանային շենքի տանիքի տակ կուլտուրիզմի ակումբ էի բացել, ծանրաձող, գանտելներ, այլ գործիքներ ու հարմարություններ էի ստեղծել ու հինգ հոգով մարզվում էինք: Կուլտուրիզմ-բոդիբիլդինգի լեհական ամսագիր էի բաժանորդագրվել: Մեկ տարի մարզումներից հետո Լեհաստանից կուլտուրիստների մրցումներին մասնակցելու հրավեր ստացա: Սակայն պրոտեին չստանալու պատճառով մեր մկանները այն չափերը չունեին, որ մրցակից լինեինք եվրոպացի կուլտուրիստներին, էլ չեմ ասում ամերիկացիների մասին, որոնք ինչքան ուզում, այնքան փչվում էին: Սակայն ուժի տեսանկյունից գոհ էի արդյունքից: Երեսուն անգամ ձգվում էի պտտաձողից, աջ ձեռքով ձգվում էի երկու անգամ, սակայն Լեհաստան չգնացի, փոխարենը Երեւանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում բոդիբիլդինգի խումբ ստեղծեցի եւ հասարակական կարգով պարապում էի: Այնպես որ, մարզվելու որոշակի փորձ ունեի:
Ահա բոդիբիլդինգի սրահներում ամեն տեսակի սարքերի շարքեր կային, որտեղ կարող ես ցանկացած մկան մարզել կամ ուռցնել: Սակայն իմ տարիքում սկսեմ երիտասարդների հետ ծանրություններ բարձրացնել, ոչ մի իմաստ չունի, ուստի եւ հրաժարվեցի մարզումներից:
Կարդացեք նաև
Վահեի հետ մայրուղով Սանտա Անիտա ենք սլանում: Իրանի հայերի «Սիփան» երիտասարդական կրթամշակութային կենտրոնն ամիսը երկու անգամ հնարավորություն է տալիս «Պարույր Սեւակ» գրական ակումբի անդամներին հավաքվել այստեղ եւ այս կամ այն գրողին նվիրված ընթերցումներ իրականացնել:
Թեհրանում ես 1996 թ. նույնանուն կենտրոնում հանդիպում էի ունեցել Թեհրանի հայության հետ: Հիշում եմ, մի մարդ բողոքեց, թե քանի տարի է՝ Հրանտ Մաթեւոսյանը ոչինչ չի գրում: Ես պատասխանեցի.
-Հովհաննես Թումանյանն էլ չի գրում, ուրեմն պիտի մերժե՞նք նրան:
-Բայց Թումանյանը վաղուց է մահացել:
-Այն, ինչ գրել է Հրանտը, հավանո՞ւմ եք:
-Այո…
-Հրանտը հրաբուխ էր, պայթեց, դուրս հորդաց, հանգչեց… նրա մոտ այլեւս այնպես բուռն չի հորդում, ինչպես առաջ էր, ուստի չի հրատարակում, -ասացի ես, -իսկ միայն հզոր գրողը կարող է նման բան անել:
-Այ հիմա հասկացա:
-Միայն թե կուսակցական մոտեցումները գրողների վրա մի՛ տարածեք:
Դահլիճը, որտեղ հիմնականում ՀՅԴ անդամներ են, ծափահարեց:
«Պարույր Սեւակ» գրական ակումբի այս հավաքը նվիրված էր Հովհաննես Թումանյանի թարգմանական գրականությանը: Ակումբի հիմնադիր եւ ղեկավար, վաստակաշատ մանկավարժ Հասմիկ Խաչատրյանը մինչ ընթերցումները սկսելը առաջարկեց ինձ պատմել իմ ծրագրի մասին: Ես խոսեցի այն անհաջողությունների, Սփյուռքում խորը ու վտանգավոր ճգնաժամի, սեփական մշակույթից, գրականությունից կտրվելու մասին:
Հետո սկսվեցին ընթերցումները: Ակումբի անդամներն իրենց հետ բերել էին Թումանյանի գրքերը: Երբեմն ընթերցում էին Թումանյանի թարգմանությունն ու Պուշկինի համապատասխան հատվածը, տեսնում, որ հայկական թարգմանությունը ոչնչով չի զիջում հեղինակին:
Ինձ հիացմունք պատճառեց տիկին Հասմիկի ու նրա համախոհների սերը դեպի գիրն ու գրականությունը, դեպի հայերենը: Թվայնացման ու սոցցանցերի այս ժամանակաշրջանում դա հատուկ նվիրաբերում է պահանջում, որին պատրաստ են տիկին Հասմիկն ու ակումբի անդամները: Ապա սրահը լցվեց Մեծ պոետի հայատառ շնչով վերակերտված Պուշկինի, Լերմոնտովի, Բլոկի, Գյոթեի, Շիլլերի, Հայնեի, Թոմաս Հուդի ստեծագործություններով: Յուրաքանչյուրը բերել էր իր նախընտրած հեղինակին ու մատուցում էր յուրովի՝ ապրելով այդ պոետի ու Թումանյանի շնչով:
Ընթերցումների ու քննարկման ավարտից հետո սեղանին հայտնվեցին հայկական քաղցրավենիքը, գինին ու սուրճը:
Cathedral of Ani, Aram Vrouyr is taking photo, photo by actor Grigor Avetyan. Archive of E.Ch MLA West. Arm.
Ցուցահանդեսից պատկերներ
«Արեւմտյան Հայաստանը մինչեւ 1915 թ. լուսանկարներում», ինչպես եւ «Արցախի Քաշաթաղի եւ Քարվաճառի նորահայտ ամրոցները» ցուցահանդեսները ՀՅԴ երիտասարդական կենտրոնից հավաքեցի, ու թվում էր, թե ամեն ինչ իր հունով է գնում, սակայն տանը անզգուշությամբ յոդի սրվակը շրջեցի, ու պարունակությունը ցփնվեց պատին, շրջապատի իրերին: Ինձ մնում էր շտապ հեռանալ այս երկրից: Միեւնույն է, Վաշինգտոնից ո՛չ Արցախի ներկայացուցիչը, ո՛չ էլ հայ եկեղեցու Արեւեյան թեմի առաջնորդարանը կամ Հայ բարեգործականը լռում էին, այսինքն, չէին ընդառաջում: Ես այժմ չեմ էլ մեղադրում նրանց, որովհետեւ իմ այս ծրագիրը ժամանակավրեպ է: Դստերս պետք է ասեմ այս մասին, ու ձգտենք փոփոխենք թռիչքի օրը: Սակայն թռիչքի օրվա փոփոխությունը կարող է իրականացնել միայն իմ թռիչքը կազմակերպողը, այսինքն՝ երեւանյան «Արենի» տուրիստական գրասենյակը:
Սոնան ասես թե հասկանալով ներեց ինձ ու քիչ անց մեծ վրձինը ձեռքին բնակարան մտավ եւ սկսեց սպիտակով ներկել պատը: Հետո նայում էինք ու հիանում նրա անմիջական կողմնորոշմամբ:
Վաղը Խաչիկի պատկերասրահում տեղի կունենա նոր ցուցահանդեսի բացումը:
Գլենդելյան ավտոմեքենաների համարանիշներից
Սոնան նոր անակնկալ մատուցեց՝ իմ համակարգչին փոխանցելով գլենդելյան ավտոմեքենաների առջեւի համարանիշների հայերեն գրությունները. «KOFEDR*», «KHSIARA», «ARTSAKH», «KHYTARAK», «PIZDEC», «BARILUS» «KYANNNKK» «GALISEM», «» …
-Ի՞նչ են ուզում ցույց տալ հայ վարորդները:
-Ինքնարտահայտման ձեւ է: Բա ինչպե՞ս կարող է նա երեւալ, առանձնանալ: Այլ հնար չունենալով՝ հայերեն որեւէ գրություն են պատվիրում: Համարանիշի թիվ փոխել չի թույլատրվում: Որեւէ գումար են վճարում…
-Մեկը հայհոյանք է գրել…
-Ճանապարհային ոստիկանները հայերեն չգիտեն, այլապես թույլ չէին տա:
-Ռուսերեն է…
Հայաստանում պատվերով թվեր են փոփոխում: Ինչքան շատ նույն թիվը կրկնվի, այնքան ինքը ունեւոր է երեւում: Հիշում եմ. մի գործարար իր եւ իր շրջապատի մարդկանց համարները ութ թվերի համարանիշներով ու նույն «Համեր» տիպի մեքենաներով սուլիչները միացրած՝ պտտվում էին քաղաքի փողոցներով: Ահա մենք ունեւորներս այսպես տարբերվում ենք ու բարձր ենք սովորական մահկանացուներից…Նրանք ամենեւին չէին հասկանում, որ դրանուվ մատնանշում են իրենց մտավոր թերզարգացվածությունը:
-Հայր, այստեղ էլ է այդպես…
-Իհարկե, հայերի մի հատվածը, այստեղ գալով, իր հետեւից քաշ տալով բերել է որպես մտածելակերպ նաեւ հայկական ռաբիսը…
Բակուր ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Գլխավոր լուսանկարում՝ Գլենդելի կենտրոնը
«Առավոտ» օրաթերթ
04.11.2023
