1990-ական թվականների սկզբին, երբ «Ղարաբաղ» կոմիտեն Արցախը Հայաստանի հետ վերամիավորելու կարգախոսով («Միացում») համաժողովրդական շարժման ալիքի վրա եկավ իշխանության, քաղաքական դաշտում երկու տարամետ հոսանք էր ձեւավորվել: Դրանցից մեկը հակված էր մինչեւ վերջ գնալուն եւ Արցախը Հայաստանի մաս դարձնելուն, քանզի համոզմունք ուներ, որ Խորհրդային միության փլուզումից հետո Ադրբեջանը վարելու է հայահալած քաղաքականություն, ինչն ավելի մեղմ ու զուսպ եղանակով արդեն իսկ կատարվում էր ԽՍՀՄ տարիներին:
Երկրորդ հոսանքի ներկայացուցիչները հակառակ կարծիքին էին. քանի որ հարեւաններին փոխել չենք կարող, պետք է նրանց հետ լեզու գտնել՝ որոշակի զիջումների գնալու, մասնավորապես Արցախն ինչ-որ կարգավիճակով Ադրբեջանի կազմում թողնելու գնով:
Ամենահետաքրքիրն այն էր, որ երկու ներհակ ուղղություններն էլ ծնվեցին «Ղարաբաղ» կոմիտեի, այսինքն՝ իշխանության ներսում: Հետեւաբար՝ ազնիվ կլիներ, եթե Ադրբեջանին զիջումներ առաջարկող թեւը, որը փոքրամասնություն էր, դադարեցներ իշխանական համակարգում իր մասնակցությունը (քանի որ իշխանության էր եկել «Միացման» գաղափարով), եւ ընտրությունների գնար արդեն նոր կարգախոսով: Մինչդեռ նրանք ուզում էին ե՛ւ պահել իշխանությունը՝ ընդ որում ցանկացած գնով, ե՛ւ փոխել քաղաքական այն ուղեգիծը, որի հիմքով հանրությունը նրանց վստահության քվե էր տվել:
Հիմա զիջումների խնդիրը դարձյալ արդիական է, բայց մի փոքր այլ համատեքստում: Ո՞րն է մերօրյա Հայաստանի զիջումների այն սահմանը, որը կարող է հագեցնել Ադրբեջանի ու Թուրքիայի ախորժակները: Այժմ, երբ Արցախն ամբողջովին հայաթափվել է, մենք տեսնում ենք, որ թուրք-ադրբեջանական զույգի ախորժակներն ավելի են բացվել: Ո՞րն է նրանց ծրագիրը, եւ արդյո՞ք այսքանով կբավարարվեին, եթե Հայաստանը ժամանակին գնար արմատական զիջումների, ինչպես առաջարկում էին ՀՀՇ-ական իշխանության՝ մեր նկարագրած երկրորդ հոսանքի ներկայացուցիչները: Բնականաբար՝ Տեր-Պետրոսյանի խաղաղասիրությունը չէ, որ պետք է թուրքին ետ պահեր 100-ամյա իր երազանքից։
Կարդացեք նաև
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հայացք Երևանից» թերթի այս համարում
