«2020թ. սկսվեց Փաշինյան Նիկոլի պարտությունների շրջանը: Խաղադրույքները սպառվում են, սակայն նա շարունակում է խաղալ: Այժմ խաղադրույքը Հայրենիքն է». «Առավոտի» զրուցակիցն է Պահպանողական կուսակցության նախագահ Կարեն Հեքիմյանը
-Նիկոլ Փաշինյանի վերջին` հինգ ժամանոց ասուլիսը ինչի՞ մասին էր, ո՞ւմ եւ ի՞նչ ուղերձ հղեց Նիկոլ Փաշինյանը, մանավանդ, երբ խոսում էր Ակնայով հումանիտար մատակարարումների, Բաքվի եւ Ստեփանակերտի ուղիղ երկխոսության մասին, երբ ասաց` չի ցանկանում մտածել այն մասին, թե ինչ կանի Երեւանը, երբ Արցախում պատերազմ սկսվի։
-Առիթ եմ ունեցել ասելու, որ իր էությամբ Փաշինյան Նիկոլը ազարտ խաղացող է: Մինչեւ վերջ խաղում է: Այդպիսի խաղացողների համար կանգ առնել չկա: Նրանց մոտ բացակայում է խաղադրույքի չափի եւ սահմանի հասկացությունը: Նրանք մինչեւ վերջ են խաղում: Այդպիսի դեպքերում, մեծամասամբ, խաղն ավարտվում է կյանքի հետ մեկտեղ: Փաշինյան Նիկոլից այլ բան սպասել պետք չէ: Նա խաղալու է այնքան, քանի դեռ ունի խաղադրույքներ անելու հնարավորություն: 2020թ. սկսվեց Փաշինյան Նիկոլի պարտությունների շրջանը: Խաղադրույքները սպառվում են, սակայն նա շարունակում է խաղալ: Այժմ խաղադրույքը Հայրենիքն է: Եվ հենց այդ հարթության մեջ պետք է դիտարկենք իր բոլոր քայլերը, այդ թվում՝ 5 ժամանոց ասուլիսները, դրանց ուղերձները, արծարծված մտքերը եւ այսպես շարունակ: Փաշինյան Նիկոլը միայն մեկ նպատակ է հետապնդում. խառնել ամեն ինչ, խառնել բոլորի խաղաքարտերը, բլեֆ անել եւ, առավելագույնը՝ հաղթել, նվազագույնը՝ ժամանակ ձգել: Այլ տրամաբանություն նրա գործողությունների եւ ասածների մեջ չկա:
-Նիկոլ Փաշինյանը նաեւ ատելության մեծ քարոզ տարավ, պատմական էքսկուրսով հիշեցրեց այն մասին, որ պատմական տարբեր շրջաններում պետություն չենք ունեցել. ի՞նչ էր ուզում դրանով ասել։
Կարդացեք նաև
-Ատելության քարոզ Փաշինյան Նիկոլն ու վերջինիս թիմակիցներն իրականացնում են 2018թ. սկսած: Դա նորություն չէ: Ինչ վերաբերում է պատմական էքսկուրսին եւ պետություն ունենալ-չունենալու պարբերականությանը, ապա դա եւս պետք է դիտարկել ազարտ խաղի տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում, Փաշինյան Նիկոլը փորձեց հասկացնել Կրեմլին, որ իրենք միասին կարող են դեռ երկար ճանապարհ անցնել եւ հենց ինքն է այն ուժը, որը պետք է Կրեմլին: Սակայն, մյուս կողմից՝ ո՞վ ասաց, որ այդ ուղերձը Կրեմլին է ուղղված: Միգուցե՝ Թուրքիային: Ճիշտ հասկացեք, եթե խաղացողը Փաշինյան Նիկոլն է, ապա խաղի կանոնները, դասական իմաստով, չեն գործում:
-Ի դեպ, Բաքվի եւ Ստեփանակերտի երկխոսության մասին նաեւ ԱԳ նախարարների եռակողմ մոսկովյան հանդիպումից հետո, խոսեց նաեւ ՌԴ ԱԳ նախարարը։
-Խոսելով Բաքու-Ստեփանակերտ երկխոսության մասին, անհրաժեշտ է հասկանալ, թե ինչի մասին է խոսքը: Արդյո՞ք երկխոսությունը պետք է ընթանա ելնելով հավասարության սկզբունքից: Եթե այդ սկզբունքը չի գործելու, ապա ի՞նչ իմաստ ունի երկխոսել: Պաշտոնական Բաքուն բազմիցս հայտարարել է, որ ինքը Ղարաբաղի հարցը համարում է լուծված: Այդ դեպքում, ո՞րն է լինելու երկխոսելու հիմքը:
Ժամանակին Փաշինյան Նիկոլն ասում էր, որ իրենից պահանջում են իջեցնել Ղարաբաղի խնդրի լուծման նշաձողը: Կարծում եմ, որ հենց Բաքու-Ստեփանակերտ երկխոսություն է նշաձողի իջեցումը: Այժմ, ունենք այն, ինչ ունենք: Ստիպված պետք է գնանք այդ քայլի: Բաքու-Ստեփանակերտ երկխոսությունը փաստացի չի կայանա, սակայն դրա մերժումը կարող է էլ ավելի իջեցնել նշաձողը մինչեւ, ենթադրենք՝ Գյանջա-Խանքենդի երկխոսություն:
-Մոսկվայում՝ ԱԳ նախարարների հանդիպումից հետո, Սերգեյ Լավրովը խոսեց այդ մասին: Նաեւ՝ ՌԴ ԱԳՆ-ի տարածած հայտարարության մեջ ամրագրում կա ադրբեջանցի փախստականների վերադարձի մասին, բայց Բաքվից, Սումգայիթից, Կիրովաբադից, Շահումյանից, Գետաշենից եւ այլ բնակավայրերից տեղահանված հայերի մասին որեւէ հիշատակում չկա: Այսինքն, ադրբեջանցիների ներգաղը Հայաստան՝ սպասվում է:
-Տեսեք, դուք հիշատակեցիք Բաքուն, Սումգայիթը, Կիրովաբադը, Շահումյանը, Գետաշենը, որոնք հայաշատ էին կամ հիմնականում բնակեցված էին հայերով: Սակայն, կա Արծվաշենը, որի կարգավիճակն աշխարհի որեւէ պետության կողմից կասկածի տակ չի դրվում՝ չի վիճարկվում: Աշխարհի համար Արծվաշենը ՀՀ անբաժանելի մաս է այնպես, ինչպես Գյումրին կամ Երեւանը: Եվ, այս պայմաններում, շուրջ 31 տարի շարունակ Արծվաշենի վերադարձի խնդիրը հայ-ադրբեջանական բանակցությունների սեղանին երբեք չի եղել: Իսկ դուք ասում եք Բաքու կամ Գետաշեն:
Այս պահին պաշտոնական Երեւանի անունից բանակցողին միայն մեկ բան է հետաքրքրում՝ հնարավորինս երկար մնալ իշխանության ղեկին: Այդ նպատակի ճանապարհին նա պատրաստ է զիջել ամեն հնարավորը: Ադրբեջանցիները դա վաղուց են հասկացել եւ քայլ առ քայլ ձեռքբերումներ են արձանագրում:
Խնդիրն ունի մեկ այլ կողմ եւս: Եթե խոսում ենք նախկինում հայաբնակ տարածքների կամ ՀՀ անբաժանելի մաս կազմող Արծվաշենի մասին, ապա պետք է հասկանանք, թե արդյոք կա՞ն այդ խնդիրների լուծման շահառուներ: Մասնավորապես՝ արդյո՞ք մեր հայրենակիցները ցանկանում են վերադառնալ Բաքու, Սումգայիթ, Շահումյան կամ Գետաշեն: Արդյո՞ք նման հանրային պահանջ կա: Հենց այս պահին ես փնտրում եմ Արծվաշենի վերադարձի շահառուներ, որպեսզի փորձեմ ձեւավորել Արծվաշենի վերադարձի առերեւույթ հանրային պահանջ: Չի ստացվում, քանզի շահառուներ գրեթե չկան: Հիշեցնեմ, որ խոսքը գնում է ՀՀ անբաժանելի մաս կազմող համայնքի մասին: Եվ, եթե այսպիսի արդյունք ենք արձանագրում Արծվաշենի մասով, ապա պատկերացնո՞ւմ եք՝ ինչ կլինի Բաքվի կամ Կիրովաբադի հարցում: Ի տարբերություն Հայաստանի, Ադրբեջանում գոնե առերեւույթ Լաչին, Քելբաջար ու Ղուբաթլու վերադառնալու պահանջ միշտ եղել է: Ըստ այդմ, եղել են նաեւ շահառուներ: Ավելին, կարծում եմ, որ այժմ Ադրբեջանում կգտնվեն մարդիկ, որոնք իբր կցանկանան վերադառնալ Սիսիան, Կապան կամ, նույնիսկ՝ Երեւան: Վերջիններս Ադրբեջանում այդ խնդրի շուրջ հանրային պահանջ կձեւավորեն, կդիմեն միջազգային ատյաններ, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան, ձեռք կբերեն քաղաքական դիվիդենդներ, դատեր կշահեն: Մեր երկրում նույնիսկ այդպիսիք չկան, որոնք գոնե հանրային պահանջ ստեղծելու համար, իբր կցանկանան վերադառնալ Արծվաշեն, էլ չեմ խոսում Բաքու եւ Սումգայիթ վերադառնալու մասին: Մի խոսքով, այսրոպեական իշխանության եւ ազգաբնակչության ազգային խնդիրների հանդեպ բացարձակ անտարբերությունից օգտվում են միայն ադրբեջանցիները: Իսկ Լավրով Սերգեյն ու մնացածները մատուցած ծառայությունների դիմաց Ադրբեջանից իրենց փայն են տանում:
-Արցախում սկսված համաժողովրդական շարժումը, ռուս խաղաղապահներին ուղղված քննադատությունը, Նիկոլ Փաշինյանի անունը չհնչեցնելը եւ շարժումը միայն հումանիտար համարելը ի՞նչ մտորումների տեղիք են տալիս։
-Միայն բացասական էմոցիաներ է առաջացնում: Նկատել եմ, որ նորաստեղծ շարժումն իրեն քաղաքական չի համարում: Այդ դեպքում, այն ի՞նչ նպատակ ունի կամ ումի՞ց եւ ի՞նչ է պահանջում: Եթե նպատակը բացառապես հումանիտար բեռներն են, ապա ի՞նչ տարբերություն, թե դրանք որ ճանապարհով կգան՝ Լաչին- Ստեփանակերտ, թե՞ Աղդամ-Ստեփանակերտ: Բացի դրանից՝ չեմ կարծում, որ շարժումը ձեւավորվել է դեպի Արցախ մեկանգամյա հումանիտար բեռ հասցնելու նպատակով: Սա երկարատեւ գործընթաց է եւ քաղաքական լուծումներ է պահանջում: Սակայն, եթե մարդկանց նպատակը միայն հացն է, ապա այդ խնդրով կարող է զբաղվել, ենթադրենք՝ Կարմիր Խաչը, Գորիսի կամ Գերանբոյի քաղաքապետարանը, սակայն ոչ ԱՄՆ կոնգրեսը, Եվրախորհրդարանը կամ ՌԴ Պետական Դուման:
Վստահ եմ, որ առանց քաղաքական բաղադրիչի նորաստեղծ համաժողովրդական շարժումը շուտով կմարի: Ափսոս այն ժամանակը եւ ռեսուրսները, որոնք վատնվում են: Սակայն, ո՞վ գիտի, միգուցե նպատակը դա է:
-Արցախի խորհրդարանում քաղաքական վերադասավորումներ ի մասին խոսակցություններ կան. իշխող ուժը ներկայացնող ԱԺ նախագահ Արթուր Թովմասյանին պիտի փոխարինի ՀՅԴ-ական Դավիթ Իշխանյանը: Սա Արցախում կհանգեցնի՞ դիրքորոշումների կոշտացման եւ ի՞նչ զարգացումներ ակնկալել:
-Արցախն ու Հայաստանը մեկ մարմին են եւ պարտավոր են հանդես գալ որպես մեկ մարմին: Եվ, եթե Արցախն ու Հայաստանը հանդես են գալիս որպես տարբեր սուբյեկտներ, ապա ԱՀ ԱԺ նախագահ Արթուր Թովմասյանի հրաժարականը եւ ցանկացած այլ մարդու այդ պաշտոնում ընտրվելը ոչինչ չի փոխի: Փաշինյան Նիկոլը, Արցախի մասով, Հայաստանի անունից ձեռքերը լվացել է: Այս պարագայում, ի՞նչ տարբերություն, թե ո՞վ է լինելու Արցախի թվով երկրորդ պաշտոնյան: Կարծում եմ, որ Արցախի խնդիրը հնարավոր է վերակենդանացնել միայն Փաշինյան Նիկոլից հետո:
Զրույցը՝ Նելլի ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ
«Առավոտ» օրաթերթ
29.07.2023
