«Առավոտի» զրուցակիցն է Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի «Ազատ Հայրենիք- ՔՄԴ» խմբակցության ղեկավար Արթուր Հարությունյանը։
– Պարոն Հարությունյան, Արցախի խորհրդարանն ընդունեց հայտարարություն, որով կոչ արվեց Հայաստանի իշխանություններին՝ դադարեցնել վաշինգթոնյան բանակցությունները։ Հարցադրումներ են հնչում, թե արդյոք ճի՞շտ լուծում է բանակցությունները դադարեցնելը։
– Այդ հայտարարությունը եղավ, եւ ես տեսա, որ տարբեր լրատվամիջոցներով տարբեր փորձագետների ու վերլուծաբանների կողմից մեկնաբանություններ հնչեցին։ Չգիտեմ՝ միտումնավոր են արել, թե ոչ միտումնավոր, բայց հայաստանյան պատվիրակությանն ուղղված մեր կոչը մինչեւ վերջ չմեկնաբանվեց։ Այսինքն՝ հայտարարության մեջ նշվում է, որ բանակցությունները պետք է անհապաղ դադարեցնել՝ մինչեւ Արցախի եւ Հայաստանի սահմաններում հրադադարի ռեժիմի պահպանման հստակ երաշխիքներ չլինեն։ Այսինքն՝ խոսքը չէր վերաբերվում ընդհանրապես բանակցությունները դադարեցնելուն։
Մենք տեսնում ենք Ադրբեջանի կողմից այդ պրակտիկան, որ ցանկացած կարեւոր բանակցություններից առաջ կամ ընթացում փորձում է այդպիսի սադրանքների միջոցով ճնշում գործադրել բանակցային գործընթացի վրա։ Մենք բազմիցս խոսել ենք այն մասին, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ իրականացվող բանակցություններում մենք ենք վերջնական ու արդարացի կարգավորման շահառուն, իսկ այս դեպքում Ադրբեջանն անընդհատ փորձում է պարտադրանքի կամ ճնշումների լեզվով խոսել։ Նաեւ միջնորդների ուշադրությունն ենք հրավիրել այդ փաստի վրա, որ Ադրբեջանը մեջբերում է «խաղաղության պայմանագրի» կեղծ օրակարգը, բայց իրականությունն այլ է։ Այսինքն՝ ոչ թե խոսքը բանակցություններն ընդհանրապես դադարեցնելու մասին է, այլ այն մասին, որպեսզի եւ Արցախի, եւ Հայաստանի սահմաններում հրադադարի ռեժիմի պահպանման հստակ երաշխիքներ լինեն։
Կարդացեք նաև
-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունի Արցախն այս բանակցային գործընթացից ընդհանրապես։
-Ակնկալիքն այն է, որ տարածաշրջանում խաղաղության եւ երկարատեւ կայունության ապահովմանը հասնելու համար պետք է լինի Լեռնային Ղարաբաղի հարցի վերջնական ու արդարացի կարգավորումը։ Եթե վերջին 25 տարիներին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության ձեւաչափում ընթացող բանակցություններում երեք սկզբունքներն էին ընդունվում՝ որպես բանակցային հիմք, այն է՝ ազգերի ինքնորոշման իրավունքը, տարածքային ամբողջականության եւ ուժի ու ուժի սպառնալիքի չկիրառման սկզբունքները, այսօր չի խոսվում ազգերի ինքնորոշման մասին։ Մենք պետք է հստակ արձանագրենք, որ ԼՂ ժողովրդի անվտանգության եւ իրավունքների մասին խոսելով, այդ թվում, նկատի ունենք նաեւ ազգերի ինքնորոշման իրավունքը, մենք միշտ դրան կողմ ենք։
Եվ այն թեզը, որն ամերիկյան կողմը ներկայացրել է Ստեփանակերտ-Բաքու ուղիղ երկխոսության մասով, մենք դրա մասին էլ ենք բազմիցս մեր տեսակետը ներկայացրել։ Այո, մենք պատրաստ ենք ուղիղ բանակցությունների՝ միայն միջազգային երաշխավորությամբ, ոչ թե նախապայմանների կամ պարտադրանքի օրակարգով, որն այսօր տեսնում ենք, որ Ադրբեջանը ներկայացնում է։ Ադրբեջանը խոսում է իր օրակարգը թելադրելու եւ իրենց կողմից առաջադրվող այդ ձեւաչափը պնդելու մասին։ Այսինքն՝ այդ երկխոսությունը չի կարող դիտարկվել բանակցային գործընթաց, այլ դա ուղղակի փորձ է՝ Արցախը բռնակցելու Ադրբեջանին։
-Ռուսական կողմի գործողություններն ինչպե՞ս եք գնահատում այս իրավիճակում, եւ Արցախի իշխանություններն ի՞նչ գործողություններ են ակնկալում ռուսական կողմից՝ հաշվի առնելով այն, որ նրանք են ստանձնել անվտանգության երաշխավորի դերը, սակայն իրավիճակը գնալով վատթարանում է։
-Մենք խաղաղապահ զորակազմի հրամանատարության հետ եւ այլ ձեւաչափերով հանդիպումների ժամանակ խոսել ենք այն մասին, որ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունն այսօր միակ փաստաթուղթն է տարածաշրջանում խաղաղություն ապահովելու համար։ Եվ պարտադիր կատարման ենթակա են նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ նշված բոլոր դրույթները, այդ թվում՝ Լաչինի միջանցքով անխափան տեղաշարժը եւ մնացած բոլոր դրույթները։ Նոյեմբերի 9-ի փաստաթուղթը պետք է անվերապահորեն կատարվի, եւ տարբեր գործիքակազմերով Ադրբեջանին պետք է պարտադրվի, որ Ադրբեջանը կատարի միջազգայնորեն իր ստանձնած պարտավորությունները։ Այո, նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթի կատարման խնդիրը կա։ Եվ մեր երկխոսությունը ՌԴ խաղաղապահ ուժերի հետ հենց դրա մասին է, որ պետք է կատարվի։ Որոշակի թերացումներ կան այդ աշխատանքում, բայց խոսել փաստաթղթի լուծարման կամ այլ բաների մասին, չեմ կարծում, թե տեղին է։ Միակ փաստաթուղթը, որն այսօր մեր տարածաշրջանում ապահովում է նվազագույն խաղաղությունը, դա հենց նոյեմբերի 9-ի փաստաթուղթն է։
Ռոզա ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ
