Ըստ «Սուփըր Սագօ» անունով անձի մը, որ ըստ երեւոյթին ռապիզ երգիչ մըն է, թաթարական եւ ապա ատրպէյճանական համարուող վայնասիւններով լեցուն «մուղամ» ժանրի երգն ու երաժշտութիւնը հայկական են, բայց «դժբախտաբար» Կոմիտաս չէ հաւնած այս ժանրը եւ ջնջած ու սրբած է, երբ կը հաւաքէր եւ կը խազագրէր հայկական ժողովրդական երգերը։
Իսկ ինչ կը վերաբերի թաթար-մոնկոլական մուղամին,ապա այս ժանրը առաւելաբար կը յատկանշուի վայնասիւնով, զոր արտաբերելու շնորհը ունեցող երգիչներն ու երգչուհիները յաճախ իրենց կոկորդը կը պատռտեն, պարզապէս ամէնէն բարձր խազերը արտաբերելու համար։ Այս ժանրը ոչ մէկ առնչութիւն ունի հայ երգին հետ։ Մուղամին ստեղծման ժամանակաշրջանը միջնադարն է, վայրը՝ Մուղանի տափաստանն ու Կեդրոնական Ասիոյ տարբեր շրջանները, ուր տեղական ազդեցութիւնները իրենց կնիքն ու դրոշմը դրած են տուեալ շրջանին մէջ ստեղծուած եւ «երգուած» մուղամին վրայ։
Ատրպէյճանցիները, որոնք մինչեւ 1918 թաթար էին, ժառանգեցին այս երգաոճը եւ մուղամը վերածեցին իրենց ազգային ժառանգութեան եւ հարստութեան։ Այսքան։ Մուղամը ոչ մէկ կապ ունի հայկական ժողովրդական եւ գեղջկական երգարուեստին հետ։ Ոչ մէկ կապ այնքան մը, որ Կոմիտասի ոչ մէկ կենդանագիր գրած է բառ մը կամ նախադասութիւն մը, որ կրնայ ցուցանիշ եւ փաստ ըլլալ, թէ Կոմիտաս հետաքրքրութիւն ցուցաբերած է այս վայնասիւնային ժանրին նկատմամբ։
Մահացու մեղքի համազօր է Կոմիտասին վերագրելու բան մը, որ բնաւ չէ ըրած։Ուրկէ լսած, ուր կարդացած եւ որմէ իմացած պիտի ըլլայ նման բան, որ այս անձը կը ջանայ փոխանցել։ Իսկապէս ամօթ է։ ԱՄՕԹ։
Կարդացեք նաև
Ա.Ա.
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հայրենիք» շաբաթաթերթի այսօրվա համարում:
