Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի ոգեկոչման 108-րդ տարելիցի առթիվ Նիկոլ Փաշինյանը, ամենայն հավանականությամբ, ապրիլքսանչորսյան ավանդական ուղերձի երկու տարբերակ էր պատրաստել (կամ, միգուցե, պատվիրել), որոնցից մեկն ուղղված էր ներքին լսարանին, մյուսը՝ արտաքին: Ուղերձի առաջին տարբերակում, որի հասցեատերը Հայաստանի, Արցախի ու Սփյուռքի ընթերցողն է, հավասարապես օգտագործված են «Հայոց ցեղասպանություն» եւ «Մեծ եղեռն» բառեզրերը, իսկ արտաքին աշխարհին հասցեագրված տեքստը հրապարակվել է բացառապես «Մեծ եղեռն» տարբերակով: Անշուշտ՝ Թուրքիային ու Ադրբեջանին չզայրացնելու համար:
Մեծ հաշվով՝ ՀՀ վարչապետի աթոռը զբաղեցնող անձի ուղերձում երեւացող ու չերեւացող հետաքրքիր շերտեր կան, որոնք մտորումների տեղիք են տալիս: Տեքստն առանձնանում է չպատճառաբանված խաղաղասիրությամբ՝ դրանում չկան որեւէ պահանջ, ափսոսանք, «թթու» խոսք, մտահոգություն կամ, պարզապես, հայանպաստ արտահայտություն: Տարելիցի նախօրեին Ադրբեջանն ամբողջապես փակել էր ավելի քան 4 ամիս պաշարված Արցախ մարդասիրական բեռներ տանող ճանապարհը, ինչն ինքնին ցեղասպանական գործողություն է համարվում, սակայն այդ մասին ուղերձում ոչ մի բառ չասվեց, ոչ մի զուգահեռ չանցկացվեց ու չդատապարտվեց ոխերիմ հարեւանի տմարդությունը, որի մեջ գենետիկ ցեղասպանի ջիղը տակավին կենսունակ է:
Հատկանշական է, որ ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը՝ արդեն երկրորդ տարին անընդմեջ, Ապրիլի 24-ի իր ուղերձում օգտագործում է «Հայոց ցեղասպանություն» եզրը, մինչդեռ բուն հայկական պետության ոչուփուչ ղեկավարը խուսափում է միջազգային իրավական նորմ եւ հանցագործություն ենթադրող բնորոշումից: Աշխարհի մոտավորապես երեք տասնյակ պետություններ ու միջազգային կազմակերպություններ անվերապահորեն ճանաչել եւ շարունակում են ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը՝ որպես մարդկության դեմ ուղղված ծանրագույն հանցագործություն: Նիկոլ Փաշինյանը միակն է ՀՀ ղեկավարներից, ով իրեն դուրս է դրել անժխտելի պատմական իրողությունից՝ ջուր լցնելով ցեղասպան Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի «ջրաղացին»:
Եվ այսպես՝ ո՞րն է, ըստ Նիկոլ Փաշինյանի, ապրիլքսանչորսյան երթի խորհուրդը: Նա գտնում է, որ հիշյալ տարեթիվը «անցյալի, ներկայի ու ապագայի մասին խորհելու ամենապատեհ պահն է»: Եվ ուզում է հասկանալ ու մեզ հասկացնել, թե ինչ են մտածում, դեպի Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր՝ «հաճախ մանկահասակ երեխաների ձեռքերը բռնած քայլող երիտասարդ ծնողները կամ կյանքի ավելի մեծ փորձառություն ունեցող տատիկներն ու պապիկները»: Պատասխանը նա ունի՝ մտածում են երկու հիմնական հարցի շուրջ. «ինչո՞ւ Մեծ եղեռնը տեղի ունեցավ եւ ի՞նչ է պետք անել դրա կրկնությունը բացառելու համար»: Հետո տալիս է ոճիրի կրկնությունը բացառելու մեթոդաբանության բանաձեւը, որը, ըստ նրա, «մեծապես կախված է «պետություն» եւ «տարածաշրջան» հասկացությունների մեր ընկալումներից»:
Կարդացեք նաև
Տեսական մակարդակում հիանալի ձեւակերպելով «պետություն» եւ «տարածաշրջան» հասկացությունների սեփական ընկալումը՝ իրական գետնի վրա, սակայն, Փաշինյանը հինգ տարվա ընթացքում պետությունն ու պետականությունը հասցրել է քայքայման եզրին, իսկ տարածաշրջանային քաղաքականությունը՝ զրոյացրել: «Խաղաղության դարաշրջան» բացելու կեղծ հայտարարություններով, անխոհեմ, չկշռադատված քայլերով նա քիչ է մնում հարավկովկասյան տարածաշրջանը՝ մասնավորապես Հայաստանը, դարձնի խոշոր տերությունների առճակատման թատերաբեմ: «Միայն զարգացած եւ ինքնիշխան պետությունն է ի վիճակի ապահովել մեր ժողովրդի լինելիությունն ու անվտանգությունը»,- տեսաբանում է Փաշինյանը:
Ուղերձի վիճահարույց, մանիպուլյատիվ դատողությունների ու ընդհանրացումների շուրջ երկար չծավալվենք, դրանք շատ են եւ չեն սահմանափակվում մեկ ուղերձի շրջանակում: Փաստն այն է, որ Փաշինյանը անկախ ՀՀ-ի պատմության մեջ միակ ղեկավարն է, որը ԵԽԽՎ բարձր ամբիոնից երբեք չի խոսել Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման մասին: Ավելին՝ նա պնդում է, որ ՀՀ արտաքին քաղաքականության օրակարգում Ցեղասպանության հարց չկա, որ այդ թեման Սփյուռքի կառույցների տիրույթում է: ՔՊ-ական անհայրենիքների փաղանգն՝ իր ազգադավ առաջնորդով, մեթոդիկորեն հրաժարվում է հայության համար սրբություն համարվող ամեն ինչից՝ Արցախից, Ցեղասպանությունից, Հայ Առաքելական եկեղեցուց, Արարատից…
Գեւորգ ԲՐՈՒՏԵՆՑ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հայացք Երևանից» թերթի այս համարում
