ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ Տարոն Չախոյանը վերջերս ֆեյսբուքյան իր էջում գրել էր, թե վերջին 6 տարիների ընթացքում 1000 խոշոր հարկատուների կողմից վճարված հարկային եկամուտները դինամիկ աճ են արձանագրել: Ըստ նրա՝ հրապարակման՝ 2023 թ. առաջին եռամսյակում 2018թ. նույն ժամանակահատվածի համեմատ 1000 խոշոր հարկատուների կողմից վճարված հարկային եկամուտներն աճել են 2.1 անգամ:
Այս թեզը լայնորեն օգտագործվում է իշխանական քարոզչության կողմից, իսկ դրա հիմքում ընկած է՝ «որքան վատ էր նախկինում, և որքան հրաշալի է այսօր» պարզունակ մանիպուլյացիան։
Խնդիրն այն է, որ բացարձակ, թվային իմաստով վիճակագրությունն իսկապես արձանագրում է գովերգվող աճը, որն առանց դրա մանրամասների ներկայացվում է՝ որպես մեծագույն ձեռքբերում։ Մինչդեռ տնտեսական աճի, այդ թվում՝ հարկային եկամուտների աճի ոչ թե բացարձակ մեծությունները, այլ բովանդակությունը և որակը հասկանալու համար, անհրաժեշտ է քննարկել դրա կառուցվածքը և դրա վրա ազդող հիմնական գործոնները։ Այդ տեսանկյունից, քննարկվող ժամանակաշրջանում արձանագրված աճն ունեցել է առավելապես՝ մեխանիկական, և նվազագույն չափով՝ որակական արտահայտություն։
Երևույթի կառուցվածքային շերտերը հասկանալու համար կարևոր է առնվազն հարկատուների խոշորացված (ոլորտային) խմբերով բացահայտել, թե ինչի՞ հաշվին է տեղի ունեցել այդ 2.1 անգամ աճը, որից հետո միայն հնարավոր կլինի պատկերացում կազմել այդ աճի ապահովման ուղղությամբ գործադրված ջանքերի (այդ թվում՝ վարչարարական) մասին:
Կարդացեք նաև
Ըստ հրապարակման՝ Հայաստանի պետական բյուջե վճարված ընդհանուր հարկերի ծավալը 2023թ. առաջին եռամսյակում 2018թ. նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշը գերազանցել է 70.2%-ով:
Վերը նշված աճը հեռու է զարմացնող համարվելուց, եթե այն համեմատում ենք 5 տարվա կտրվածքով նախորդող համադրելի ժամանակաշրջանների հետ: Այսպես՝
ա. 2018թ. առաջին եռամսյակում ՀՀ պետական բյուջե վճարված հարկերը 2013թ. նույն ժամանակահատվածի համադրելի մեծությունների համեմատությամբ աճել են 34 %-ով: Իսկ դա նշանակում է, որ եթե 2013-2018թթ. առկա լինեին վերը նշված այն նույն գործոնները, որոնք եղել են վերջին հինգ տարիներին, ապա 2018թ. առաջին եռամսյակում Հայաստանի պետական բյուջե վճարված հարկերի ծավալի աճը 2013թ. նույն ժամանակաշրջանի համեմատությամբ կլիներ ավելի մեծ, քան 70.2 տոկոս աճն է:
բ. Ավելին, 2013թ. առաջին եռամսյակում իր հերթին 2008թ. առաջին եռամսյակի համեմատությամբ Հայաստանի պետական բյուջե վճարված հարկերի ծավալն աճել է 78.6%-ով, ինչն ավելի մեծ աճի տեմպ է, քան նշված 70.2%-ը:
Արմինե ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «168 ժամ» շաբաթաթերթի այսօրվա համարում։
